Blog categorieën

13-02-2019

14. Juni: Mijten vangen zonder chemische behandeling

De arrestraammethode behoort thuis in de categorie biotechnische methoden (zie pyramide Mechanical). Bij biotechnische methoden worden geen organische of chemische middelen ingezet, maar maken we gebruik van een bepaalde eigenschap van de parasiet. In dit geval maken we gebruik van het gegeven dat de mijten zich graag willen voortplanten via het broed van onze bijen. 

Iedere mijt doorloopt een cyclus van ongeveer drie legsels met jonge mijten. Tussen de broedperioden door verblijft ze ongeveer een week op een voedsterbij. Door zich vast te klampen aan een voedsterbij komt ze dagelijks in de buurt van open broed, zodra de larf bijna volgroeit is, stapt ze in voor haar volgende legcyclus van 5 tot 6 eitjes. In die fase verblijft ze in het gesloten broed. 

Indien wij in staat zijn om het open broed te beperken tot één broedkamerraam, dan zullen alle mijten, die daar aan toe zijn, in dat broed instappen. Indien wij dit aanbod twee keer achtereenvolgens herhalen, dan kunnen we daarmee 80% van alle mijten wegvangen. Dat wegvangen gebeurt dus door steeds dat ene raam op het moment dat het volledig gesloten is, weg te nemen met broed en mijten en aan de kippen te voeren. 

Op zich is het - zeker bij het eenbaksimkeren - een eenvoudige methode. Het vraagt wel de nodige discipline om in een cyclus van 9 dagen vijf stappen te doorlopen. De stappen zijn:  

• Dag 0: moer opzoeken en met raam open broed (raam A) overplaatsen naar de dubbelraams arrestbak, daarnaast komt een raam B met kunstraat in de arrestkooi
• Op dag 9 zal raam A volledig gesloten zijn, dit geldt ook voor het overige broed buiten de arrestbak. Raam A wordt uitgenomen. De inhoud (poppen en mijten) van dit raam (liefhebbers kunnen eventueel de initiële mijtenbesmetting vaststellen) gaat het volk terug of naar een ander volk. In de periode tussen dag 9 en dag 21 (gesloten broedfase is 12 dagen) loopt al het broed uit inclusief de aanwezige mijten. Uiteraard blijft de moer in de arrestbak.
Raam B is op dag 9 inmiddels uitgebouwd en voorzien van eitjes en larven. Aangezien al het overige broed gesloten is, is dit nu de enige voortplantingsplaats voor de mijten. Dit raam kan tot dag 21 blijven hangen, want na dag 21 kan dit broed met mijten weer gaan uitlopen.
Op de plaats van het verwijderde raam A wordt op dag 9 wederom een raam C met 5,1 mm kunstraat gehangen.
• Op dag 21 is het raam C uitgebouwd en bezet met eitjes, larven en gesloten broed. Dit wordt nu de enige en laatste voortplantingsplaats voor de nog aanwezige mijten. Raam B is nu volledig gesloten en heeft enige tijd gediend als enige vangraam voor de mijten. Dit raam nemen we op dag 21 weg en onderzoeken we indien gewenst de mijtenbesmetting in dit broed. Dit raam gaat daarna afhankelijk van de besmettingsgraad naar de kippen.
Ter vervanging van raam B wordt en een nieuw raam met kunstraat ingehangen, dit is raam D
• Op dag 27 is raam C - dat op dag 9 werd ingehangen – volledig verzegeld en zal als derde vangraam uitgenomen kunnen worden. Dit raam C onderzoeken we indien gewenst weer op mijten en gaat daarna afhankelijk van de besmettingsgraad naar de kippen.
• Aangezien al het overige broed al lang is uitgelopen, kunnen eventueel oude zwarte broedramen uitgenomen worden en worden vervangen door kunstraat. Raam D met koningin bevat open broed en wordt in het midden van de broedkamer terug gehangen. De arrestbak kan verwijderd worden en het volk is ontdaan van 80 tot 90% van de mijten.
• Op dag 38 wordt raam D wordt wanneer het nog gesloten is, en indien gewenst onderzocht op de resterende mijtenbesmetting. Als het goed is, is deze nu weer gedaald tot nul.

De arrestbakken voor simplex en dadant US zijn verkrijgbaar bij het IELGAT. 

Je kunt deze methode ook toepassen met een enkelraams arrestbak, maar dat werkt niet zo makkelijk en is minder bijvriendelijk. 

Hiermee nemen we dus 80% van de mijten weg. Doorgaans voldoende effectief om geen verdere zomerbestrijdingen toe te passen. Eind november kun je de mijtenval checken en indien nodig nog een winterbehandeling doen. 

De variant met twee ramen broed in arrest zie je in de onderstaande video. Deze behandeling gaat snel door minder ingrepen. Hier wordt zelfs over een resultaat van 90% mijtenvangst gesproken. Dan is het naar mijn mening onnodig om nog een zomerbehandeling te geven. Een onderzoek uit Zweden kun je HIER nog eens nalezen. Het dubbele arrestraam simplex is kant-en-klaar bij Het Ielgat in Amen verkrijgbaar. Dit geldt dus ook voor de Dadant US variant.  

De timing van het plaatsen van de arrestbak moet je integreren in je zomerdracht. Ik zou ongeveer 2 weken voor het begin van de lindedracht (begin juni?) de arrestbak plaatsen. Hiermee bereik je een kleiner broednest tijdens de lindedracht, hetgeen de opslag van honing ten goede komt. Er zal dan ook veel honing in de broedkamer terecht komen. Dat komt het nieuwe broednest na het uitnemen van de arrestbak ten goede. Tevens wordt er dan ook veel stuifmeel beneden opgeslagen. Je zou ook kunnen proberen om de methode twee weken te vervroegen (medio mei) en de methode dan tevens in te zetten als een zwermverhinderingsmethode. De planningen kun je HIER terugvinden. 

Het voordelen zijn duidelijk:

  1. geen gebruik van organische of chemische middelen en toch mijten fors reduceren
  2. je kunt oude zwarte broedramen verwijderen na het uitlopen van de broedramen
  3. bij een vroegtijdige toepassing in mei werkt de methode zwermverhinderend
  4. je behaalt een hogere honingproductie mits de timing goed is en de dracht goed
  5. bij de moer in arrest kun je naast de arrestbak goed koninginnenteelt bedrijven door een teeltraam met aangeblazen doppen in te hangen.

Het nadeel is het in- en uitnemen van broedramen en het vernietigen van twee ramen met ongeveer 5.000 broedcellen (simplexformaat). Indien je de ramen checkt op de mijtenbesmetting via broedonderzoek kun je de ramen wellicht toch hergebruiken bij een lage besmetting (5% of minder). 

Vaak moet je het broed met daarin de mijten aan de kippen voeren. 

Alle oplossingen om organische of chemische middelen buiten de kast te houden, vragen dus enige aanpasssingen, tijd en kleine investeringen.

Ik blijf erin geloven dat de bijen ook zelf het probleem van de mijten op kunnen lossen. Ik blijf me daarom richten op de teelt- en selectie van mijtarme volken (SMR/VSH etc) op kleine cellen in een aangepaste compacte broedruimte. De arrestbak is een mooie tussenoplossing om duurzaam chemievrij te kunnen imkeren. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker, auteur en docent bijenteelt

 

Deel dit bericht

« terug naar overzicht

Reacties

  • Tomer

    09-12-2021 om 20:25

    Ramen broed weggooien is inderdaad zonde. Met de vangramen gesloten broed kan je gewoon broedafleggers maken. Uiteraard ook zorgen dat er een raam eitjes/larfjes bijzit zodat een nieuwe koningin kan gemaakt worden. Er zitten mss wel veel mijten in de aflegger, maar die kan je gemakkelijk behandelen met oxaalzuur na dag 24.

    Ha Tomer, om de negen dagen komt er een raam gesloten broed met veel mijten beschikbaar. Over een periode van max 9 dagen loopt dat broed uit. Erg lastig om die vrijkomende mijten te bestrijden. En dat heb je 3x. M.i. te riskant om dit te doen. Bovendien kunnen de bijen een verhoogde virusload hebben. Toch maar naar de kippen, krijg je er weer eieren voor terug ;-). Groet, Ben

  • Frank

    09-12-2021 om 22:59

    Hoi Ben,
    Ik weet niet waar het 1 raams arrestbak te koop is, maar wel de 2 raams.
    Dat is de bak die ook in de webinar werd getoond. Zoek op marktplaats op Apis Mellifera in Goirle.
    Ik herken jou bezwaar om zoveel bijen te vernietigen, maar chemie inzetten is ook niet zonder schade. Ook selectie van resistente volken heeft nadelen. Lastige keuzes voor vele imkers en in ieder geval voor mij.

    Ha Frank, bedankt voor je tip. Een tweeraams arrestbak kost een dubbele hoeveelheid broed en voegt weinig toe aan het vangen van mijten. Misschien kunnen ze ook een 1 baks variant produceren? Wat zie jij als nadeel van varroaresistente volken, behalve het feit dat je aan koninginnenteelt moet doen? Groet, Ben

  • Henk Postma

    10-12-2021 om 11:46

    Ielgat verkoopt arrestraam een raams voor simplex

    Dank je Henk

  • Ferry

    10-12-2021 om 14:20

    Als opmerking van het bericht van Frank
    In de webinar werd in de tweeraams een uitgebouwd en een wasplaat gehangen - die is uitgebouwd als het eerste raam is belegd en vv doorgeschoven.
    Daarmee toch de zelfde hoeveelheid kippenvoer.

    Ha Ferry, moet je wel oppassen met de planning, want bij dracht kan kunstraat binnen 4 a 5 dagen uitgebouwd en belegd zijn. Dan moet dit raam er vervroegd uit.
    Wanneer het Ielgat mij nou zo'n arrestraam beschikbaar stelt, wil ik de mijtbesmetting wel onderzoeken onder de microscoop. Groet, Ben

  • Louis

    10-12-2021 om 14:48

    Hoy Ben en collega's
    Reeds een aantal jaren gebruiken wij een andere vorm van arrestraam,,,een raam word aan 1 zijde afgesloten met een inox of aluminium plaatje .. hierop komt een waswafel die dus maar aan 1 zijde bruikbaar is en moet opgebouwd worden, de open zijde word afgesloten met een moerrooster. De bijen kunnen dus tot bij de opgesloten moer en moeten de WW opwerken voor de moer eitjes kan leggen. Dit laten we 22 dagen hangen dan word de moer weer losgelaten en het raam uitgesmolten, alle oude broed is nu uitgelopen. In de volgende 8 dagen doen we 2x oxaalzuur sublimatie om de nu forensische mijten af te vangen. groetjes Louis

    Ha Louis, deze methode is vooral gangbaar in Italië. Daar gebruiken ze het scalvinikooitje waarin de moer ook een beetje kan blijven leggen. Na uitlopen van alle broed inderdaad besproeien met oxaalzuur of sublimeren. Dit is feitelijk een gewone zomerbehandeling. Groet, Ben

  • Nowicki Eddy

    10-12-2021 om 14:58

    Allen, de wijze kwamen uit het Oosten... Ook de izolator van dr Petro Chmary.
    Dit is een plastieken kader (van een raam grootte) waar de koningin wordt opgesloten zonder mogelijkheid om eitjes te leggen. Dus een volledige broedstop! We gebruiken bij ons in België deze methode reeds enkele jaren met veel succes.
    De methode werd uitgelegd in het maandblad van KONVIB 6/2021
    Eddy Nowicki

    Ha Eddy, wat zijn jullie ervaringen met het legvermogen van de koningin nadat ze weer wordt losgelaten en wordt zij wel geaccepteerd want haar feromoonproductie wordt zeer laag? Groet, Ben

  • Geert

    10-12-2021 om 16:05

    Ik gebruik de duplex-wabentasche (www.varroa-controller.com).
    Ik vind deze methode natuurlijker voor de koningin dan een izolator van Chmary of Scalvini of Mozzato kooitje.
    Deze methode die 2 x 12 dagen duurt zo plannen dat je hierna je honing oogst.
    Als de honingzolders weg zijn gebruik ik de oxaalzuur strips van de imkershop.nl voor 21 dagen om de achtergebleven opzittende mijten aan te pakken.
    De voedsterbijen die je winterbijen voeden zijn mijtvrij groot gebracht.
    Na 24 dagen DWT zijn oude uitgelopen broedramen makkelijk te vervangen door waswafels.
    Nu in december heb ik een gemiddelde mijtenval van 0 tot 2 per dag per volk.
    De wabentasche kost wel wat geld, maar gaat jaren mee. Bestrijdingsmiddelen zijn ook niet goekoop.

    Ha Geert, volgens mij zou uitsluitend behandelen volgens de arrestraammethode (90% effectief) voldoende moeten zijn. Volgens mij zou je moeten kiezen tussen oxaalzuurstrips als zomerbehandeling of de arrestraammethode. Maar niet beiden, lijkt me niet nodig.
    Probeer het eens svp en meet de mijtbesmetting eens in broed en op de bijen. De bijeninstituten zouden dat eigenlijk voor ons moeten doen!
    Na 35 jaar bestrijden wordt het tijd voor meer duurzame oplossingen. Ik heb de dubbele arrestbak opgenomen in het verhaal. Groet, Ben

  • Wilma

    10-12-2021 om 21:04

    Hallo, mooie initiatieven en uitleg. Maar hoe zit het dan met het resistent maken van de bijen, als je ze - toch weer kunstmatig - helpt. Kunnen we nu eens de kans en mogelijkheden aan de bijen zelf (terug-)geven? Daarmee help je ze m.i. beter als al dat ingrijpen in de kasten. Wie zijn er al miljoenen jaren aan het overleven? Vertrouw je bijen, dat is mijn devies. Maar ieder heeft natuurlijk zijn eigen opvatting en die respecteer ik ook. Zoals gezegd, mooi. Ik wilde hier slechts een balletje opgooien...

    Ha Wilma, eens. Laten we eens kijken naar de natuurlijke mijtenval en doorgaan met de volken met de minste mijten, het liefst - waar verantwoord - zonder ingrijpen. Groet, Ben

  • Patrick Lemmens

    11-12-2021 om 14:10

    Misschien goed erbij te vermelden dat de presentatie waar Anneke de vraag over stelde, de NBV November 2021 webinar presentatie van de Vlaamse, maar in Duitsland woonachtige, Thomas van Pelt (www.bergbienen.com) was, getiteld: "Duurzaam bijenvolken creëren".

    Hij gaf een hele interessante duizelingwekkende presentatie waarin in hoog tempo 160 slides voorbij kwamen. Aanrader om terug te kijken zodra dat kan!


    Aalle Webinar presentatie slides zijn hier terug te vinden:
    mijn-nbv.bijenhouders.nl/mijn-nbv/leden/webinar-marathon-presentaties

    En alle Webinar video komen medio december online (maar vreemd genoeg niet die van jou, Ben?):
    mijn-nbv.bijenhouders.nl/mijn-nbv/leden/webinar-marathon-presentaties

    Link naar de slides van de presentatie van Thomas van Pelt:
    mijn-nbv.bijenhouders.nl/l/library/download/20743/nbv+duurzaam+bijenvolken+creëren+24112021.pdf
    Groeten, Patrick

    Ha Patrick, mijn voordracht (zelfs uitgebreider) kun je vinden op de Praktijkdag Bijen in België. Groet, Ben

  • karin

    12-12-2021 om 08:46

    ik gebruik al een viertal jaar het Scalvini kooitje voor arrest. Ik start arrest op 15 juni.De koningin blijft beperkt aan de leg, de werksters ruimen de eitjes omdat de celletjes te ondiep zijn. Ze blijft ook feromonen produceren.
    Na 21 dagen laat ik ze los, drie dagen later is er geen gesloten broed meer en het duurt daarna nog minstens 5 dagen voor terug gesloten broed is. Dit geeft mij in die periode de kans om de honing te slingeren en daarna oxaal te verdampen in het volk waarbij alle mijten op de bijen zitten.
    Ik vind het kooitje een voordeel omdat ik zo geen broed hoef te vernietigen, ik ben nog geen koninginnen verloren door ze hierin op arrest te zetten,
    groetjes:-)

    Ha Karin, dit is "the Italian way". Deze methode is de meest effectieve behandeling, inderdaad zonder verlies van broed. Echter nog steeds met gebruik van oxaalzuur.
    Door vrijwel alle mijten te doden, zullen de bijen echter nooit leren zich tegen deze parasiet te verdedigen. Dat is dan weer de keerzijde. Groet, Ben

  • Anneke van Pelt

    12-12-2021 om 10:51

    Dank Ben voor de uitgebreide heldere uitleg! Ook de reakties zijn interessant. Veel om over na te denken en af te wegen...Zoveel bijen vernietigen stuit ook mij tegen de borst, zo ook het vernietigen van darrenraat. En het gaat niet om slechts 1 volk.
    Overgaan op kleine cellen daar moet ik nog net even een drempel voor nemen.....

    Ha Anneke, je kunt het arrestraamsysteem uitbreiden met de warmtekast van Dr. Wimmer, dan gaat er geen broed verloren.

    Overigens met kleine cellen alleen bereik je je doel ook niet, daar komt nog iets meer bij kijken. Maar het is wel de moeite waard om het te proberen. Groet, Ben

  • ivo

    16-12-2021 om 15:00

    Dag Ben,
    ik meen me ter herinneren dat u onlangs in een van de blogs had gevraagd naar topics om de lange donkere winter mee te vullen (ik vind de blog zelf niet meteen terug).
    Ik dacht aan het volgende: regelmatig wordt er verwezen naar het gebruik van uitgebouwde ramen. Hoe en wanneer maak je die? En hoe bewaar je ze (indien zo'n raam (gedeeltelijk) gevuld is met honing/broed/stuifmeel.) tot je ze nodig hebt?
    Dank.
    Beste groeten
    Ivo

    Ha Ivo, zie laatste blogbericht. Groet, Ben

  • Dirk Maginet

    30-12-2021 om 14:52

    Hallo Ben
    Heeft U of iemand die U kent al ervaring met de VARROA - CONTROLLER ?

    Deze behandeling zou bestaan uit THERMISCHE SCHOK behandeling .

    En is volgens U aan te raden of niet ?


    Bedankt voor een eventueel antwoord en het Beste voor U en Uw familie gewenst voor het komende jaar .

    Met Hoogachtende groeten verblijf ik.

    Sabine en Dirk

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.
« terug naar overzicht