30-06-2022

Bijenruimte en de varroamijtbesmetting

 De bijenruimte is de ruimte die bijen normaal gesproken vrij laten en niet volbouwen met raat of propolis. Een ruimte van 4,5 tot 9 mm laten de bijen meestal ongemoeid en gebruiken ze als doorgang. Deze uitvinding van Langstroth dateert van 171 jaar geleden. Het was het begin van de overgang naar losse raampjes en bijenkasten. 

Wanneer de volken echter op hun top presteren en de dracht ook niets te wensen over laat dan pakken ze zelfs de beschikbare bijenruimte tussen de bakken aan om deze naar hun behoefte in te richten voor de opslag van honing of broed, zoals op onderstaande foto's te zien is. 

Het darrenbroed is bij uitstek de kraamkamer van de varroamijt. Vaak zie je bij het breken van deze darrencellen de roodbruin gekleurde parasieten met meerdere tegelijk vluchten wanneer je darrenpoppen kapot trekt. In dit geval was hier helemaal geen sprake van. Eind juli ga ik de volken weer bemonsteren en de mijtbesmetting steeksproefsgewijs per bijenstand meten via de zogenaamde schudmethode. Blijft deze besmetting onder de 5% (pas op: 3% is de standaard drempelwaarde) dan kun je de bestrijding eind juli achterwege laten. Eind augustus volgt een tweede meting met hetzelfde doel: niet behandelen bij < 5% besmetting. Ander doel is natuurlijk de teelt en selectie. Op basis van deze metingen stel ik vast welke lijnen de mijtenbesmetting het beste onder controle kunnen houden. 

Kleine cellen maken de overstap van darrenbroed naar werksterbroed lastiger. De broedduur van kleine bijen ligt mogelijk tot 24 uur korter en derhalve wordt het aantal bevruchte mijtennakomelingen beperkt. In het gebruikelijke kunstraat is de overstap in juli/augustus - wanneer het darrenbroed verdwijnt - van darrenbroed naar grote werkstercellen snel gemaakt en daarmee wordt de nieuwe generatie winterbijen geparasiteerd door de mijten. Bij besmettingen van meer dan 3000 mijten per volk zal dit desastreus zijn voor de ontwikkeling van de winterbijen. Het volk gaat ten onder in de herfst of winter. Sommige volken zijn extra gevoelig voor mijten, daar tieren ze welig en vormen al het ware mijtbommen. Door de mijtbesmetting te meten d.m.v. de schudmethode kun je deze volken elimineren en de overige volken beschermen tegen invasies vanuit dergelijke volken. 

Meten is weten. De schudmethode of het tellen van de gevallen mijten op de schuiflade kan erger voorkomen. Pas vooral tijdig, dat wil zeggen in de tweede helft van juli, de zomerse bestrijding van de varroamijten toe. 

In de bijentuin van de vereniging Bussum, waar ik de basiscursus geef, is de afgelopen tien jaar nooit sprake geweest van verhoogde wintersterfte. Dit is vooral te danken aan de structurele aanpak en de gelijktijdige bestrijding van de mijten, zowel in de zomer als in de late herfst/winter (december). 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt

Deel dit bericht

Reacties

  • Henk O.

    30-06-2022 om 16:56

    Beste Ben een vraag over zwermen.
    Enkele weken geleden heb ik een bromzwerm geschept met een jonge moer (de oude moer was geknipt en verloren gegaan).
    Deze zwerm heb ik ondergebracht in een broedkamer uit de voorraad met mierenzuur. De volgende dag hebben ze de kast verlaten. Wat heb ik fout gedaan?

    Ha Henk, wat versta jij onder een bk uit de voorraad met mierenzuur? Bewaar jij bk's met een bakje met mierenzuur erop? Groet, Ben

  • evert lensink

    30-06-2022 om 17:00

    Ben in de vorige blog lied je een top kast zien zijn daar ook ergens bouwtekeningen van met maten en dergelijke.

    Ha Evert, het is heel simpel. Zet twee broedkamers achter elkaar en neem de maten op, dan heb je je eigen bouwtekening. Groet, Ben

  • Korine

    01-07-2022 om 07:11

    Dag Ben,

    Ik heb gehoord dat ook brandnetel effectief zou zijn in de bestrijding.
    Heb jij hier een mening over?

    Ha Korine, ik denk dat brandnetels niets doen, misschien dat een extract van brandnetels en water verneveld over de ramen iets uithaalt, maar het kan ook zo maar schadelijk zijn voor bijen en broed. Wetenschappelijk onderzoek hiernaar is mij niet bekend. De enige duurzame weg zijn de bijen zelf, zij moeten de mijten onder controle houden. Imkers kunnen daarop selecteren. Groet, Ben

  • Maurits Campert

    01-07-2022 om 08:27

    Hallo Ben, graag uitleg of er voor de TOPkast3.0 speciale maatregelen nodig zijn? Dank.

    Ha Maurits, je kunt de gebruikelijke maatregelen treffen bij de mijtenbestrijding. Voor de dosering kun je bij 10 bezette ramen uitgaan van 1 broedkamer spaarkast. Bij 20 bezette ramen uitgaan van de dosering voor 2 broedkamers. Groet, Ben

  • Francien

    01-07-2022 om 11:01

    Wat interessant om te weten dat bijen soms toch raten of cellen bovenop de ramen kunnen bouwen. Dat heb ik nog nooit gezien. Vooral de foto's zijn voor mij erg nuttig, er gebeurd vanalles in een bijenkast, ik probeer goed te kijken en dingen te leren herkennen. En je foto's helpen mij dan erg. Dank voor je interessante blog.

  • Michel

    01-07-2022 om 11:42

    Hoi Ben,
    Ik heb mijn kielerkastjes met bevruchte Q’s nu op drieramers gezet om de volkjes meer ruimte te geven. Hierna zal ik ze op een zesramer inwinteren. Afgelopen voorjaar bleek dat deze methode niet of nauwelijks was gelukt. Ik denk dat eea mogelijk te maken kan hebben hebben gehad met stagnatie in de groei door te kort aan verzorgende bijen versus haalbijen.
    De enige volkjes die het hebben gered zijn die ik in het najaar heb samengevoegd met een zwak of moerloos volk. Zou het raadzaam zijn om vanuit een zogenaamd adoptie volk een of meerdere ramen gesloten broed in te hangen zodat het volk een extra boost krijgt van jonge bijen, eventueel aangevuld met jonge bijen uit de honingkamer. Ik ben benieuwd wat jij vindt en adviseerd?!

    Ha Michel, ik bouw via apidea's en miniplus broedaflegger volken op die ik uiteindelijk inwinter op 2 randjes miniplus. Dat lukt altijd. Ik heb er vorig een paar blogberichten en video's aan gewijd. Je moet ze dus inderdaad twee keer versterken via gesloten broed en jonge bijen. Groet, Ben

  • dirk

    01-07-2022 om 11:49

    Hey Ben,
    Ik heb voor de zomerbehandeling tegen de varoa al enkele jaren met mierenzuur en de Liebigverdamper gewerkt maar door de gevoeligheid van de wisselende (te hoge) buitentemperatuur ben ik minder enthousiast geworden voor deze methode. Vorig jaar heb ik met oxaalstrips gewerkt, maar aangezien er nu ook strips met mierenzuur (werkt ook in het broed) op de markt zijn, overweeg ik deze te gebruiken maar hierover is nog weinig info te vinden.
    Is deze methode betrouwbaar en hoe gebruik je de strips het best?

    Ha Dirk, bedoel je MAQS? Groet, Ben

  • Bendicks Kuipers

    01-07-2022 om 14:15

    Hallo Ben,
    Het gaat niet over varroa besmetting maar ik zit wel met een vreemde situatie. Een raszuivere koningin overwinterd in een Miniplus. Dit voorjaar overgezet naar 6-ramer en later 11-ramer. Alles gaar naar wens totdat bij een controle de koningin in de honingkamer zit. Vervelend van de brias in de honingkamer maar de koningin weer verhuisd naar de broedkamer. Daar zijn wat doppen die ik weg breek. Bij een volgende controle (3,5 week later) geen eitjes meer en alleen op verschillende ramen redcellen. Heb ik pech of is hier een verklaring voor.

    Ha Bendicks, de vraag is wat voor doppen je aangetroffen en weggebroken hebt in de bk?
    Waren de redcellen 3,5 week later al gesloten? Je kunt dan een beetje terug rekenen naar wat er gebeurd is. De moer moet nog wel eitjes gelegd hebben beneden, want op haar larven zijn er redcellen getrokken. Niet ook zwermcellen aangetroffen? Soms zie je ze allebei. Groet, Ben

  • gait

    01-07-2022 om 20:44

    Naar aanleiding van de vraag van Corine over brandnetels:
    Verse bladeren van de walnotenboon gewoon boven op het volk leggen helpt, wat dat blad bevat oxaalzuur dat door de warmte van het volk gaat verdampen. Ongeveer elke 14 dagen vervangen. Succes.

    Ha Gait, er is geen onderzoek bekend van de effecten van walnootbladeren op mijten, het open broed en onze bijen, dus opgepast met dergelijke huismiddeltjes. Teelt en selectie van bijen, die zelf de mijten bestrijden is de enige duurzame weg. Groet, Ben

  • Bendicks Kuipers

    01-07-2022 om 21:13

    Hoi Ben, In de bk trof ik 2 doppen aan en dacht aan een moerwissel. Maar toen ik in de hk keek zag ik daar eitjes en de koninigin lopen. Die heb ik terug gezet en de 2 doppen in de bk gebroken. De redcellen bij de laatste controle waren al gesloten en volgens mij waren er geen zwermcellen. Omdat er ruimte genoeg was in de bk heb ik niet eerder een controle gedaan, helaas!

    Ha Bendicks, uitgaande van wisselcellen is het goed mogelijk dat de moer nog steeds eitjes kon leggen, alhoewel ze wel op haar spreekwoordelijk laatste benen liep. Ze is dus na haar laatste legronde in de bk dood gegaan, zonder dat er opnieuw tijd was voor wisselcellen. Haar dood was de trigger voor de redcellen. Zo zou het gegaan kunnen zijn. Groet, Ben

  • Maurits Campert

    02-07-2022 om 10:45

    Nog even terug naar de TOP3.0 als het mag. Hoe en waar plaats ik juli/augustus de Apiguard 50/12.5 voor 2 x 2 weken en waar hang ik aansluitend augustus/september het beste de verticale 4 liter voerbak (waar vul jij die mee op, met takjes of lavasteentjes?).
    Zou het een idee zijn als Drosinus een extensieve 10 stappen methode op een A4 zet als handleiding bij zijn kast design uit 2019? DANK!

    Ha Maurits, Apiguard kun je niet gebruiken vanwege de 1cm hoge doosjes. Dus je kunt beter Varromed druppelen of Apilifevar of Thymovar gebruiken. De beide laatsten zijn slechts 2 a 3 mm hoog.
    De voerbak plaats je tegen het laatst bezette raam aan. Voor het niet verdrinken van bijen is vrijwel alles goed, stro, takjes, wijnkurken, etc. Groet, Ben

    PS maak op basis van je eigen ervaringen een stappenplan voor komend jaar. Leuk om te doen en aangepast op de eigen wensen en imkermethode.

  • Maurits Campert

    02-07-2022 om 14:21

    Dank maar weer Ben. Goed idee om een eigen extensief stappenplan te ontwerpen voor de TOP 3.0. We gaan ermee aan de slag.
    Goede vakantie. Maurits uit Zeeland

  • Jasper

    03-07-2022 om 14:04

    Haa Ben,
    Dank voor je blogberichten; dit seizoen ben ik enthousiast geraakt voor het eenbaksimkeren. Met het oog op de afnemende dracht wil ik binnenkort de honingkamers afnemen en beginnen met de zomerse varroabestrijding. Alleen staan de meeste volken op 2-3 honingkamers, met een uitschieter naar 5. Gaat dit fysiek passen om het in één keer terug te brengen naar één broedkamer? Lijkt mij dat het dan zo vol raakt, dat dat de zwermdrang aanwakkert. Hoe pakte jij dit aan? BVD!

    Ha Jasper, zwermdrift na de langste dag is een uitzonderlijk verschijnsel. Toch moet je wel ruimte blijven geven, meestal laat ik één half gevulde hk staan tot medio augustus als reservevoer en zitruimte. Die haal ik weg als de voerbakken erop gaan. Mocht je willen bestrijden dan zet ik die hk onder en haal 'm eind februari weer weg. Groet, Ben

  • henri van lierde

    03-07-2022 om 22:45

    ik ben onder de indruk van de topkast. ik zoek maar vind nergens topkasten. Is het de bedoeling om deze zelf te bouwen?

    Ha Henri, www.topkasten.nl Groet, Ben

  • Jasper

    04-07-2022 om 09:23

    Hoi Ben,
    Dank voor je reactie. Kan je in de toekomst dan nog honing oogsten, uit die halfvolle bak die dan tijdelijk onder de broedkamer wordt gezet? Ik las dat mierenzuur ook in de was en honing terecht komt.
    Bvd!

    Ha Jasper, als je de hk nu onder plaatst, is deze niet meer geschikt voor consumptie. Dus wanneer de bijen voldoende reservevoer hebben, kun je deze hk ook nu slingeren. Of je laat de hk er gewoon onder staan tot eind februari. Groet, Ben

  • Anton vV

    04-07-2022 om 14:56

    Ha Ben, na de honingafname wil ik op een Dadantkast een HK met (half)lege raampjes laten staan, omdat de honing niet rijp is om te oogsten en/of om de bijen nog wat extra ruimte te laten behouden. Dan wil ik bestrijden met Varromed dus druppelen tussen de ramen van de BK.
    Is het verstandig om in deze samenstelling te druppelen en is de Varromed dan nog effectief gezien de extra ruimte boven de BK?
    Gr. Anton

    Ha Anton, indien je rechtstreeks druppelt in de BK-straatjes nadat de hk tijdens het druppelen tijdelijk verwijderd is, is het middel net zo effectief. Echter deze honing mag je uit voorzorg niet meer consumeren.
    Ik zou de HK dus liever afnemen en slingeren (na een dag regen of kou zit er nauwelijks nog verse nectar in) en ze een pak suikerdeeg in de BK geven als reservevoer (indien nodig). Groet, Ben

  • Lambert

    04-07-2022 om 21:52

    Hallo Ben,
    Het weer is goed, de Linde, de tamme kastanje en de witte klaver bloeien en toch halen mij bijen niks (relatief groot Carnica volk, K legt, staat op weegschaal). Vorig jaar was dit de top-tijd met kilo's per dag. Wat kan de oorzaak van deze staking zijn?

    Ha Lambert, mogelijk speelt de droogte of de stand van het grondwater een rol bij jou. Het kan ook zijn, dat de verhouding huisbijen/haalbijen en open broed niet de juiste is. Bij één volk is geen goede conclusie te trekken, wel als een hele bijenstand slecht presteert. Groet, Ben

  • Anton vV

    04-07-2022 om 23:53

    Het is dan ook niet de bedoeling om de honing nog te consumeren. Hoewel, na definitieve afname van de HK in augustus kan deze wellicht nog restanten bestrijdingsmiddel bevatten die dan volgend voorjaar alsnog in de consumptiehoning terecht zou komen. Dat willen we natuurlijk niet.
    Maar het tweede argument om de HK nog even te laten staan, is de ruimte voor de bijen. In één keer alle HK’s afnemen (soms wel drie per volk) en alleen de BK overhouden, veroorzaakt wel een flinke inperking van de beschikbare ruimte voor de bijen. Is dat dan toch de beste optie?
    Gr. Anton

    Ha Anton, met dadantkasten heb je juist de flexibiliteit om een eventueel ontstaan van ruimteproblemen (te zien aan baardvorming) te ondervangen door extra bk ramen te geven.
    Meestal gaan de bijen in de vrije ruimte in de bk op de wanden zitten en lossen ze zelf het ruimte probleem zelf op. Met een paar extra ramen passen er meer bijen in. Groet, Ben

  • Jasper

    05-07-2022 om 11:26

    Haa Ben,
    Dank voor je antwoord. Nog een laatste vraag:

    Ik zal dan onder de grootste kasten een honingkamer plaatsen (leeg of half gevuld, net wat ik heb staan). Met een koninginnerooster tussen de HK en BK, en een pak suikerdeeg erop waar het nodig is. Bij het voeren van suikerwater in augustus haal ik deze HK dan weer weg, als het volk genoeg gekrompen is. Kan ik komend voorjaar deze honingkamers gewoon gebruiken om voorjaarshoning uit te slingeren? Of bevat de was teveel deeltjes mierenzuur, en moet de was eerst vervangen worden?

    Ha Jasper, geen moerrooster gebruiken, niet nodig. Hk onder gewoon laten staan, eind februari pas wegnemen. Voor mierenzuur hoef je niet bang te zijn, want dat wordt niet opgenomen in de was (wel in de honing). Groet, Ben

  • dirk

    05-07-2022 om 13:05

    Hey Ben, ik vroeg je naar de werking van de behandeling met strips met mierenzuur maar kende geen merknaam. Blijkbaar is MAQS er zo eentje, mogelijk zijn er nog andere. Heb je hier ervaring mee of weet je hoe efficiënt dit in de praktijk is?

    Ha Dirk, MAQS werkt in de meeste gevallen beter dan de Liebig Dispenser, omdat de dosering netjes gedoseerd wordt en het iets minder reageert op temperatuurschommelingen. Mierenzuur werkt vaak zo effectief, dat er naast mijten ook open broed dood gaat. Persoonlijk gebruikte ik uiteindelijk ApiLifeVar en VarroMed, soms afgewisseld met Thymovar of Apiguard. Het blijft een persoonlijke afweging. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.