Noodvoedering in de winter

Afgelopen weekend heb ik alle volken gecheckt op mijtenval en voervoorraad. Hoe controleer je de voervoorraad in de winter? Lift je kasten aan de achterkant, daar zit nog het meeste gewicht. Valt een kast op, omdat deze veel lichter is dan de andere kasten, onderzoek dan verder alleen de lichtste kast. Bij mij was 1 op de 15 kasten te licht, maar dat kan lokaal verschillend zijn. De hoeveelheid voer aanwezig in de kast eind september, maar ook de late dracht van klimop kunnen van invloed zijn geweest. Daarnaast speelt de leeftijd van de moer en de gezondheid van de bijen een rol op de aanwezigheid van een broednest in het najaar en dus ook op de voedselopname.

Een lichte kast kun je nogmaals aan de voor- en achterkant liften, voel je dan geen verschil en ervaar je de kast als licht, dan moet je bijvoeren. Doe dit uitsluitend indien er echt sprake is van een kans op verhongeren, want bijvoeren in de winter is niet natuurlijk.

Hoe voer je bij?

Optie 1: Het beste is om een raam vol met wintervoer (ca 2 kg voer) uit een andere kast, die nog zwaar aanvoelt, over te hangen naar de te lichte kast. Haal een leeg kantraam uit de te lichte kast en schuif de ramen door naar buiten totdat je het eerste raam tegenkomt waarop de bijen zitten. Hang tegen dit raam met bijen het raam met wintervoer uit de andere kast.  Hiermee is het voer direct bereikbaar voor de wintertros! Het probleem is voor 3 a 4 weken opgelost. 

Optie 2: Je hebt maar 1 volk of de andere kasten voelen ook niet meer erg zwaar aan, dan is de oplossing het geven van een pak suikerdeeg van 2,5 kg (handelsnaam Apifonda of Beefeed). Waar plaats je een dergelijk deels geopend pak voer? 

Dat hangt sterk af van de plaats van de wintertros. Er bestaan twee mogelijkheden. Bij een 1 BK-volk kun je de bijen bovenin de kast zien zitten (mits je plexiglas of folie gebruikt als dekplaat), soms is dit ook het geval in een 2-baks volk, juist omdat ze vrijwel al het voer boven de tros al geconsumeerd hebben. Daarom zitten ze bovenin. In dit geval snij je een groot (20 x 15 cm) gat in het plastic van het pak voer en leg je het pak voer met het gat aan de onderkant op het voergat in de dekplank of direct op de toplatten precies midden op de wintertros. De bijen hebben nu weer direct toegang tot het voer.

• Heb je een Segeberger kast, dan zit er vaak een uitsparing in het dak voor het pak voer en kun je de kast gewoon verder dicht doen.
• Heb je een houten dekplank en zit de wintertros direct onder het voergat, dan kun je het pak apifonda direct op het voergat leggen (uiteraard met gat aan de onderkant).
• Zitten de bijen meer rechts of links in de kast of heb je folie als dekplaat, leg dan het pak direct op de toplatten. Je kunt hierover nog een ruim bemeten vel plastic leggen, maar je kunt ook direct een lege HK erop zetten. De wintertros heeft zijn eigen isolerende laag met bijen. Vervolgens weer afsluiten met dekplaat en dak (met binnenisolatie).

Mocht het volk niet bovenin zitten en dus niet zichtbaar zijn, dan zitten ze hoogstwaarschijnlijk in de onderste bak (dat zou er ook op kunnen duiden dat er boven de bijen nog wel genoeg voer zit). Indien je de onderste bak zou kiepen vanaf de bodem, dan zie je bijen aan de onderkant van je ramen zitten. Kun je gelijk het aantal straatjes tellen. In dit geval kun je een pak apifonda direct onder de wintertros op het bodemgaas plaatsen. De bijen hebben ook weer direct toegang tot het voer. 

Optie 3: Het bijvoeren met invertsuiker kan uitsluitend indien de temperatuur boven de 7 a 8 graden ligt en is dus alleen geschikt voor het prille voorjaar (eind februari, begin maart). Zelf heb ik het in december bij 1 volk gedaan toen het een paar dagen 14 graden was. Ik gebruik hiervoor altijd inwendige voerbakken (zie video) zodat de bijen zodra ze los van de wintertros zitten makkelijker bij het voer kunnen komen. Bij winterse temperaturen werkt dit niet en bestaat er een gerede kans dat er te veel bijen verdrinken doordat ze verkleumen.  

Broed wordt nooit verlaten

Bijenvolken, die al broed hebben, zullen dit broed nooit in de steek laten. Zodra de echte vrieskou intreedt, moet het voer wel in de buurt van het broednest aanwezig zijn. Hierin schuilt een zeker risico bij de overwintering van bijenvolken. Raken ze het contact met het wintervoer kwijt, dan kunnen ze ondanks de aanwezigheid van wintervoer toch sterven van de honger en kou (want het voer zorgt voor hun warmteregulatie). Vooral een late inval van de winter, waarbij de bijenvolken al in het broed zitten, is riskant. Ook hier geldt weer dat sterke volken door de omvang van de wintertros minder snel het contact met het voer zullen verliezen. De natuur draagt op deze manier zelf bij aan een natuurlijke selectie van de meest vitale volken. 

In onderstaande video zie je dat ik de inwendige voerbak, die in december tijdens een paar warme dagen dienst deed, weg neem en een raam voer (overigens met te weinig gewicht) uit een andere kast op positie 3 in de kast plaats. Daarnaast geef ik de bijen een pak apifonda boven op de toplatten en zet daar een lege HK om heen.

Dit blogbericht bewaren als PDF? Klik hier

 Ben Som de Cerff, hobbyimker en docent bijenteelt