18-02-2022

Wintersterfte

Op één van mijn tien bijenstanden was sprake van een extreem late dracht vanwege bloeiende witte of gele mosterd (Brassicaceae). Nooit eerder meegemaakt in de omgeving van mijn bijen. Terwijl de volken half september volledig ingewinterd waren, kwam er eind september een groot perceel in bloei. In oktober vlogen de bijen dus als gekken op dit perceel, dat zo'n 700 meter vanaf de bijenstand lag. Voor volken, die al ingewinterd zijn, gaf dit mogelijk een "voorjaarseffect" van vergrote broednesten, die achteraf gezien vol gesleept werden met stuifmeel. Bovendien bleek deze honing snel te kristalliseren. 

Dit is de enige bijenstand waar ik wintersterfte heb. Zou dit komen door het versnelde verouderingsproces ten gevolge van het harde werken tijdens deze dracht, met andere woorden: werd de langlevendheid aangetast? 

Heeft er iemand vergelijkbare ervaringen of mag je juist positieve effecten verwachten van zo'n late dracht in oktober en is de sterfte bij mij toeval?

Op de onderstaande foto's kun je aan de hand van de poep op het wintervoer zien dat er sprake is geweest van stress. Op de eerste foto zie je de gekristaliseerde mosterdhoning zitten. Verder zaten er nog 5 halve dadantramen met stuifmeelplanken in. Naar mijn mening veel te veel. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent koninginnenteelt

Deel dit bericht

Reacties

  • Janus

    18-02-2022 om 10:39

    Mijn ervaring is: Alleen volken die niet winterklaar zijn broeden door en blijven vliegen. De echte winterbijen stoppen met vliegen. De oorzaak van doorvliegen licht aan een hoge varroa besmetting.
    Dit is mijn ervaring (ik heb geen Buckfast).

    Ha Janus, een grote uitval van winterbijen ten gevolge van ziektes leidt inderdaad tot compensatiegedrag van de moer. Dat zou het geval kunnen zijn bij dit volk. Groet, Ben

  • Hero

    18-02-2022 om 11:47

    Ben ook had ik een volk die abnormaal doorvloog op de mosterd , een paar jaar geleden, ze vlogen in oktober en zelfs in november. En maar stuifmeel slepen! begin december tijdens de oxaalzuurbehandeling was dit het sterkste volk, ook had het volk weinig varoa, maar ik was verbaast toen in het voorjaar het volk was gestorven? op dit moment leven al mijn volken nog geen winteruitval. Trouwens zet de miniplussen goed vast met die wind van vandaag!!!! Groet BuckfastHero.

    Ha Hero, ze zijn verzwaard met 2 stenen. Deze week nog gewogen. Gemiddeld 10 kilo, hopelijk zwaar genoeg tegen de storm. Groet, ben

  • Tomer

    18-02-2022 om 11:54

    Meestal staat er in mijn buurt ook veel mosterd, waardoor er na het inwinteren nog volop stuifmeel en nectar wordt bijgehaald in oktober. De wintervoorraad ging dan van 20 kg naar 25 en soms zelfs naar meer dan 30 kg... Ik heb me daar zorgen over gemaakt, omdat er dan weinig lege cellen overblijven om op te overwinteren, maar nooit problemen ondervonden.

    Ha Tomer, het zal dan vermoedelijk een andere oorzaak hebben of een combinatie van factoren. Het is ook mogelijk dat jouw bijen er lokaal op aangepast zijn of dat jij er rekening mee houdt bij het later inwinteren. Voor mij was dit de eerste keer. Groet, Ben

  • Karel

    18-02-2022 om 12:37

    Dag Ben,
    Op een stand, waar ook mosterd op 500 meter stond 4 van de 5 Volken verloren. Zeker twee 'sterfgevallen' waren te wijten aan verzwakking door virussen (DWV).
    Of er een verband zou kunnen zijn zou natuurlijk wel beter moeten onderzocht worden. Er staan overigens veel kasten in de buurt. Ik vraag ook eens na bij andere imkers.
    Groeten

    Dank je Karel. DWV duidt op varroa's. Groet, Ben

  • Marcel

    18-02-2022 om 14:44

    Hoi Ben,
    Misschien zat er een laagje rondom de zaadjes toen ze de grond in gingen?

    Groetend

    Ha Marcel, dat verwacht ik niet. Veel terreinen zijn daar natuurgebied, dus gelden er strikte regels. Groet, Ben

  • Hans

    18-02-2022 om 15:00

    Hoi Ben
    Alweer twee volkjes verloren , hadden genoeg voer in de mini plus

    Groet Hans

  • Sybrand de Vries

    18-02-2022 om 20:12

    Hallo ben,

    Ik heb hier precies hetzelfde ook hier stond op 3 meter afstand gele mosterdzaad en de bije bleven tot november er druk op vliegen ... 2 volkjes zijn bij mij gestorven... 1 is extreem uitgedund en 1 heeft het tot nu toe nog gered.

    Ha Sybrand, dank je voor het delen. Er gebeurt inderdaad iets onnatuurlijke zo laat in het jaar. Groet, Ben

  • Ger v S

    18-02-2022 om 21:31

    Zou het niet kunnen dat door de uitbundige dracht het broednest is verzopen.
    m.a.w. de koningin heeft geen plaats meer gehad om nog te kunnen leggen en daardoor te weinig winterbijen.
    Groet,
    Ger

    Ha Ger, de winterbijen ontwikkelen zich juist in augustus en september. Maar ze hadden in rust moeten gaan in plaatst van zich opnieuw te activeren. Groet, Ben

  • Eric

    18-02-2022 om 21:58

    hier soortgelijk fenomeen
    Drie kasten dood met gekristaliseerde honing, stuifmeel en vloeibare honing in open cellen.
    Maar bij mijn weten minder bloeiende mosterd dan andere jaren.

  • DIRK Blanken

    19-02-2022 om 08:11

    Hallo Ben,
    Hier in Noord groningen hebben we vaak laat percelen met mosterd of bladrammanas.
    Als het warm is kan de kast te veel voer krijgen en is het nodig om een aantal ramen met voer uit te nemen en te vervangen door uitgebouwde ramen.
    Bij temperaturen onder de 15 graden komt er alleen nog extra stuifmeel binnen en toen waren de volken juist heel sterk in het voorjaar.
    Dit was op een arme stand wat betreft stuifmeel waar ik altijd hoop op een perceel met groenbemesters.
    Groet Dirk.

    Ha Dirk, in de omgeving van Groningen was de wintersterfte in 2020/2021 veel hoger dan het landelijk gemiddelde. Wellicht spelen onnatuurlijke late drachten of minder goede drachtgebieden hierin een rol? Groet, Ben











  • Ineke

    19-02-2022 om 08:11

    Van de vijf volken, heb ik nu nog een echt heel klein volkje. De buurman had bij ons de klimop te vroeg gesnoeid. Daar was ik niet blij mee bovenin zat dat vol met bloemen en normaal met bijen.

  • DIRK DESMADRYL

    19-02-2022 om 09:42

    Al jaren na elkaar staat gele mosterd dichtbij mijn bijenstand. Nog nooit grote sterfte gehad. Idem voor de bijenstand van onze plaatselijke vereniging De Westerbie.
    Wel is het zo dat de honing van mosterd kan kristalliseren..

    Ha Dirk, kun je iets vertellen over de bloeitijd bij jullie?
    Nazomer of late herfst? Mogelijk zit daarin de positieve of negatieve effecten. Groet, Ben

  • R Poortvliet

    19-02-2022 om 10:13

    Hier ook een paar hectaren aan mosterdzaad net als ieder jaar. Nog geen enkel volk verloren. Ik winter ze wel altijd flink in met suiker aangezien de vroege voorjaarsdracht hier soms slecht op gang komt

    Ha R, wanneer bloeit het? Groet, Ben

  • Bettina

    19-02-2022 om 10:58

    Dag Ben, op sommige foto's zijn de ramen bedekt met een blauwe schijn of schimmel? Bij mij is dat ook zo bij een dood volk in een Segeberger kast. Is dat nu schimmel? Hoe kan je weten bij zo'n raam of dat het wintervoer is of honing van vorig jaar?

    Ha Betina, die groene of blauwe waas komt inderdaad door vocht. Het is ongevaarlijk en je kunt het rustig inzetten bij andere volken. In mijn geval heb ik deze ramen vanwege de roersporen omgesmolten. Groet, Ben

  • Frank

    19-02-2022 om 13:52

    Hoi Ben, goed dat je ook dit soort waarnemingen deelt. Als bloeiende mosterd laat in het seizoen voor problemen kan zorgen, moet dit dan niet breder gedeeld worden? Groen bemesters zaaien wordt steeds meer gepromoot en veel moestuin eigenaren stappen hierop over. Als je bijvoorbeeld beter winterrogge of Japanse haver kunt zaaien, moeten we dit kenbaar maken. Ikzelf heb juist mosterd gezaaid in de moestuin in het najaar vanwege de dracht in september/oktober. Klein stukje grond maar en ik heb geen problemen gehad met mijn volken.
    Iets anders, ik heb 1 volk deze winter 2 kilometer verplaatst en tijdens de controle van de onderplaat vandaag, lag deze vol met fel geel stuifmeel. Mijn andere volken op een andere plek, nog helemaal niets. Van welke plant/boom kan dit zijn?

    Ha Frank, ik twijfel nog of die bloei de oorzaak is. Ik heb bij een aantal de vraag gesteld naar de bloeitijd. Even afwachten. Kleinschalige bloei kan zeker geen kwaad.
    Vermoedelijk is de gele stuifmeel bij jou van enkele weken geleden van de hazelaar. Groet, Ben

  • Jab.

    19-02-2022 om 15:51

    Hallo Ben, ik heb 2 volkjes verloren. Wat opvallend is dat ze met het mooie weer rond oud en nieuw wél gevlogen hadden. Ik heb dit nog nooit meegemaakt.

    Ha Jab, het lijkt te zitten in de eiwitreserves. Zijn die beperkt bijvoorbeeld door invloed van varroa dan leven ze niet zo lang.. zwakke volken kunnen ook vaak de oxaalbehandeling niet verdragen.
    Verschillende oorzaken dus. Groet, Ben

  • Karin

    19-02-2022 om 16:08

    Hoi Ben,
    Onze volkjes zijn allemaal levend. Alleen is er maar 1 met broed, andere 3 nog op de tros en nog koud. Klopt dit wel? Ik dacht dat ze in januari al beginnen met het broednest?
    Groet Karin

    Ha Karin, misschien heb je verschillende lijnen? Ik vind het wel positief als ze op de winterros blijven zitten en nog koud aanvoelen. Groet, Ben

  • Ernst

    19-02-2022 om 19:57

    Geel stuifmeel op dit moment is bij mij (in de buurt van Brussel) van gele mosterd en of gele kornoelje die nu volop bloeit. Geen wintersterfte tot nu toe, alle 5 volken hebben weer broed.

  • Maril

    20-02-2022 om 08:38

    Ik ben beginnend imker en heb geleerd dat ik de kast pas eind maart voor het eerst mag openmaken. Is dat foute info? Er zijn blijkbaar al heel veel mensen die iets over het broed kunnen zeggen. Ik kijk nu alleen nog naar mi

    De varroa plank en zie gelukkig bij alledrie de kasten nog activiteit. Mag je overigens al wel door een perspex dekplaat kijken in een volk?

    Ha Maril, het perspex of folie sluit dmv propolis de broedkamer goed af. Je kunt dus rustig regelmatig even daardoor heen naar de bijen kijken. Wanneer je je vlakke hand op het folie/perspex legt voel je de warmte van het broednest. Zo kunnen dus al die imkers vertellen dat ze al broed hebben ZONDER de bijen te verstoren in de winter. Groet, Ben

  • Alfons Hottenhuis

    20-02-2022 om 11:56

    Hallo Ben,

    ik wil graag 2 volken verplaatsen. ( 5 km.) Kan dit nu.

    Ha Alfons, zeker geen probleem. De endeldarmen zijn al geleegd. Groet, Ben

  • Japs

    21-02-2022 om 08:58

    Hee Ben,

    Op de 18e zeg je tegen Ger dat winterbijen in Augustus en September geboren worden. Maar als door goede dracht en goede temperaturen de koningin langer aan de leg blijft, worden dat natuurlijk ook gewoon winterbijen. Je hebt niet toevallig info over de grootte van het broednest tijdens deze drachtperiode? Als er een aanzienlijk broednest was kan het natuurlijk ook gewoon een andere ziekte (evt door hoge varroa besmetting) zijn.

    Ik denk echt dat er te weinig informatie is om over dit ene volk (of zijn er meerdere gestorven?) een conclusie te trekken.

    Ha Japs, er is inderdaad te weinig info voor een conclusie, vandaar mijn vraag in het blogbericht naar vergelijkbare ervaringen.
    Mijn volken waren medio september ingewinterd. Dat betekent dat er dan weinig ruimte over was voor het aanleggen van een nieuw broednest in oktober. Alleen aan de onderste helft van de ramen waren blijkbaar voldoende lege cellen, die nu volzaten met stuifmeel en open honing.
    Op deze bijenstand had ik inderdaad meer wintersterfte, op de andere 9 bijenstanden helemaal niet. Groet, Ben

  • Eric

    22-02-2022 om 14:10

    In mijn 3 dode kasten was er onverzegelde honing. Zou het kunnnen dat late dracht niet meer ingedikt en verzegeld geraakt ? en dan aan het gisten gaat ? Heb uitgelopen honing geproefd die azijn geworden was. Verzegelen laat op het seizoen lijkt moeilijk als er geen jonge bijen meer zijn. Wat betreft mosterd : die was veel later dan gewoonlijk en maar heel laat (december ?) tot bloei gekomen.

    Ha Eric, de volken krimpen in de nazomer en herfst enorm dus er zijn onvoldoende bijen en het is te koud en te vochtig om de verse nectar goed in te dampen.
    Die gegiste honing kan voor darmproblemen zorgen. Groet, Ben

  • Japs

    23-02-2022 om 11:02

    Ik denk wel dat we kunnen aannemen dat bijen die vliegen eerder sterven, door de forse inspanning die ze extra moeten leveren.
    Als het dan inderdaad zo is dat de winterbijen gaan vliegen, en er geen mogelijkheid is een nieuwe generatie op te bouwen is het wel aannemelijk dat de kans op wintersterfte in zulke volken groter is.
    Dat wil niet zeggen dat de late dracht van de mosterd een probleem was, maar eerder een gebrek aan broednest en ruimte daarvoor.

    Ha Japs, bijenvolken moeten per 1 oktober ingewinterd zijn. Er moeten dus nog 5 handgrote vlakken met open cellen aanwezig zijn voor de winterzit. De langlevende winterbijen zijn in augustus, september en deels nog in oktober gevormd. Deze 12.000 bijen moeten 6 maanden blijven leven en zich niet vermoeien met een onnatuurlijke dracht van 10 ha mosterd. Volgens mij gedragen de bijen zich natuurlijk en is een grote dracht in oktober onnatuurlijk voor onze bijen in NL. Op die 5 handgrote vlakken cellen, die ze vol slepen met open nectar en stuifmeel kan niet veel broed ontstaan. Groet, Ben

  • Tomer

    23-02-2022 om 15:55

    En plaatsen waar veel klimop bloeit van september tem november zijn dan ook zogezegd een probleem als ze daar op vliegen?

    Ha Tomer, hier in de Achterhoek zie je regelmatig eiken met klimop, maar dan hebben we het over 5 tot 10 bomen. Dat stelt niets voor ten opzichte van 10 ha mosterd. Het gaat vooral om de massale dracht. In augustus of bij matige bloei zal het ook geen kwaad kunnen. Bij mij pakte de timing verkeerd uit. Andere reacties wijzen ook op gisting van de open nectar en kristalisatie. Maar er spelen bij sterfte ongetwijfeld nog andere factoren zoals virussen. Groet, Ben

  • Arno Koel

    27-02-2022 om 14:59

    Ha Ben, ik heb twee volken verloren. Op een kilometer was er ook zo'n mosterdveld. Gelukkig heb ik nog een bijenstand 500 meter verderop en daar geen probleem. Er wordt hier ook landbouwgif gebruikt en er was ook wat mijtenval. Misschien een combinatie van factoren die tot deze sterfte hebben geleid. Ik heb nu een paar ramen met verzegelde honing en ook onverzegelde nectar en stuifmeel. Ik begrijp dat dit voer veilig moet zijn? Ik lees dat de nectar zuur kan worden, dat zal ik controleren. Ik sla het op een goede manier op tot ik het kan gebruiken in de zwermtijd.

    Ha Arno, ik zou voorzichtig zijn met het hergebruik van bk-ramen uit dode volken. Verzegelde voerramen kun je wel hergebruiken, maar ramen met open nectar/bijenbrood zou ik liever omsmelten.
    Groet, Ben

  • jaap jager

    16-03-2022 om 21:19

    woon op Texel ik heb geen sterfte en behandel niet. gr. jaap jager.

    Klasse Jaap, ik zit dit jaar op 8%. Andere jaren zat ik onder de 5%. Ook onbehandeld, dus het kan wel zonder noemenswaardige wintersterfte. Groet, Ben

  • Annemarie Masselman

    17-03-2022 om 08:49

    Beste Ben, Ik heb als startende imker zomer 2021 een nieuw Carnica-volk geplaatst in ons bosje in Limburg. Gisteren met mooi weer de kast opengemaakt voor inspectie. De kast was leeg. Op de bodem een tiental dode bijen, de rest weg. Het voer nog volop aanwezig, keurig opgeslagen. Geen varoamijten op de bodemplank. Geen mosterdveld in de buurt. Wat kan er gebeurd zijn? Groet, Annemarie, annemarie@prismacoaching.nl

    Ha Annemarie, de meest voorkomende doodsoorzaak in het winterseizoen is de combinatie van virussen en varroamijten. Sommige bijenvolken hebben hier genetisch geen weerstand tegen en gaan ten onder. Wanneer en hoe heb je de mijten bestreden vorig jaar? Groet, Ben

  • Adri van der Marel

    08-04-2022 om 09:50

    Wij bestrijden al zeker 8 jaar geen varroa meer, hetgeen opmerkelijk genoeg dit jaar een wintersterfte van één moer (volk nog intact) bij ons opleverde tegen een 90% sterfte bij imkers in de regio.

    Zou deze sterfte mogelijk mede aan de storing van het volk door de oxaalzuurtoediening kunnen liggen?

    Ha Adri, mooie prestatie. Kun je me nog iets meer informatie geven, vind ik wel interessant. Bijvoorbeeld: ras, aantal volken, wel of geen kunstzwermen/broedafleggers, natuurraat of kunstraat, 2-baks of 1-baks imkeren.

    Wat jij noemt, zeg ik ook wel eens. Met de bestrijding van de mijt selecteren we op de sterkste mijten en beschadigen we in beperkte mate de bijen. Bovenal ontnemen we de bijen een kans om zichzelf te leren om te gaan met de mijtendruk. Overigens raad ik niemand aan om zonder behandeling het diepe in te springen. Je moet wel weten wat je doet, en vooral de mijtenbesmetting meten voordat je behandelingen gaat overslaan.

    Het blijft mij ook nog steeds verbazen hoe sterk veel volken de winter uitkomen zonder enige vorm van behandeling. De vorm van behandelen bij mij bestaat natuurlijk wel uit selectie van de juiste moeren, kleine cellen en compacte broednesten. Daarnaast houd ik uitsluitend sterke volken aan. Daarmee sluit ik directe sterfte van zwakke volken uit. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.