30-04-2018

Broedduur van kleine bijen 24 uur korter!

Op 10 april ben ik begonnen om het broed te volgen in 4,9 mm raat van twee bijenvolken. Vanaf het begin van het leggen van eitjes tot de geboorte van de eerste werksters heb ik deze foto's gemaakt van de ontwikkeling van het broed. De foto's zijn verwerkt in deze PowerPoint presentatie. Op grond hiervan concludeer ik dat de broedontwikkeling van kleine bijen 24 uur korter is dan de gebruikelijke 21 dagen. Mijten kunnen zich dus onvoldoende reproduceren in het werksterbroed. De vertraagde mijtenreproductie van de kleine bijen berust overigens op andere gronden. 

Op onderstaande video zie je kleine bijen, 4,9 mm broed en de geboorte vanuit het eerst gelegde eitjes. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt

Deel dit bericht

Reacties

  • Erik uit Weert

    30-04-2018 om 14:48

    Is er ook een meting van de broedduur van werksters in normale cellen onder vergelijkbare omstandigheden? temperatuur en behuizing? Ben benieuwd naar de broedtijd van de andere cellen. Leuk om te zien hoe het aantal belegde cellen steeds toeneemt.

  • Douwe de vries

    30-04-2018 om 15:14

    Super wat een goede uitleg dankjewel

  • Erik uit Weert

    30-04-2018 om 15:46

    Nu word ik wel nieuwsgierig. "De vertraagde mijtenreproductie van de kleine bijen berust overigens op andere gronden." Welke andere gronden? Raamafstand en temperatuur worden vaak genoemd.

    Erik, onze mijten zaten recent nog op de Apis Ceranae (AC) , ook een kleine bij, die evolutionair dicht bij onze bij A.M.M. staat. Op de A.C. hebben de mijten duizenden jaren of langer hun roots liggen. Hierbij stapten ze vrijwel uitsluitend in op het grotere darrenbroed.
    Ons onnatuurlijk vergrote werksterbroed (prof. Badoux) lijkt voor de mijten sterk op het darrenbroed van de Apis Ceranae. In 4,9 mm kringen wordt ons 5,4 mm werksterbroed ook wel pseudodarrenbroed genoemd. De mijten stappen dus net zo makkelijk in op ons werksterbroed, echter bij de kleine bij doen ze het net als op het apis ceranaebroed vrijwel uitsluitend op het grotere darrenbroed. Dat is echter weinig (6%) beschikbaar. Daardoor stappen meerdere mijten in en dat leidt tot veel meer onvruchtbare dochters. Groet, Ben

  • Marcel

    30-04-2018 om 16:26

    Hoi Ben,
    Dank voor je onderzoek. Ik bewonder je monnikenwerk. Goede uitkomst, kan een doorbraak zijn tegen Varroa dus?
    Michael Bush uit de Verenigde Staten zei ook al dat de broedperiode een dag minimaal korter is.
    Groet,
    Marcel

  • Frans Maenhout

    30-04-2018 om 16:29

    Hieruit zou ik ook concluderen dat de mijtenreproductie in kleinere cellen ook kleiner zou zijn .
    Echter, volgens American Bee Journal 148 (6) produceren volken in kleine cellen 2X zoveel mijten als volken in grote cellen (5,4 mm) ??

    Frans, dergelijke conclusies komen vaak uit kortstondige ( 3 of 6 maanden) onderzoeken. Er is net een 2-jarig onderzoek gestart (Google COMB-project) met 300 volken, waaronder 100 volken op 4,9 mm raat zonder varroabehandeling. Hierbij worden ook initieel kleine bijen gebruikt. Laten we dit onderzoek maar even afwachten. Zelf volg ik nu mijn 10 volken op 4,9 mm raat. Groet, Ben

  • Hans Laevens

    30-04-2018 om 16:57

    Dag Ben,

    De raat in de powerpoint presentatie is behoorlijk mooi uitgebouwd. Op een paar "foutjes' na is dit een perfect uitgebouwd raam.

    Ik heb dit jaar ook een aantal bijenkasten waarbij ik een regressie doorvoer van 5.4mm naar 4.9mm volgens het principe van Michael Bush (ook respecteer ik een tussenraamafstand van 32mm). De eerste waswafels (celgrootte: 4.9mm) die ik in de kasten hing werden dus gebouwd door bijen die uit 5.4mm cellen geboren werden. Deze eerste raten zijn echter zeer onregelmatig uitgebouwd : cellen van verschillende grootte, niet alle cellen zijn zeshoekig, ... helemaal niet wat ik gewoon ben en niet te vergelijken met de ramen in de powerpoint presentatie.

    Mijn vraag is of de ramen die in de powerpoint presentatie getoond worden, uitgebouwd werden door bijen die uit 4.9mm cellen dan wel uit 5.4mm cellen geboren werden. Als deze bijen uit 4.9mm cellen geboren werden dan heb ik nog hoop dat het goed komt bij mij ;-)
    Vele groeten, Hans

    Hans, jouw methode werkt helaas niet. Je zult eerst over moeten stappen naar 5,1 mm als tussenmaat. En ook dan heb je nog kans op tegenslag. Ik heb bij mijn 1e volk de moer a la Renson opgesloten op gekregen uitgebouwde 4,9 mm raat. Daaruit werden direct 4,9 mm bijen geboren. Na 6 weken voldoende 4,9 bijen om zelf 4,9 kunstraat uit te bouwen. Daarna afleggers maken.... Groet en succes Ben

  • Gert Valk

    30-04-2018 om 19:22

    Erg interessant Ben!

    Nog een vraag.
    Vorige week zaterdag heb ik bij mijn merk actie van de koninginnen de laatste koningin laten sneuvelen... wat een ellende! Raam in gehangen uit mijn beste volk.
    Afgelopen woensdag op dag 4 de gesloten doppen weggehaald en de open doppen laten staan. Nu heb ik vanavond op dag 9 alle andere doppen weggehaald op 1 grote na. Vier andere gesloten mooie doppen heb ik voorzichtig uitgesneden en in een uitloop kooitje op het moerrooster gelegd d.m.v. 1 hkraam eruit te halen. Liever had ik ze op dag 10 gekooid maar het is morgen 8 graden en nu 13. In de bijenstal uit de wind.
    Gaat het goed als de koningin in het volk uitloopt en de andere in de hk uitlopen in de kooitjes? Of heb ik last van een mogelijke zwerm.
    Hoop dat er twee koninginnen uit lopen om reserve volkje te maken.
    Alvast hartelijk dank!

    Gert, geen enkel probleem want dit was geen volk met zwermdrift. Wel de uitgelopen moeren op tijd oogsten om te voorkomen dat ze terug kruipen in de doppen. Eventueel uitgelopen doppen weg breken dan kun je ze nog wel een paar dagen laten liggen. Groet Ben

  • Gert Valk

    30-04-2018 om 20:17

    Super bedankt Ben!
    Ik zag net een filmpje van je dat jij een likje honing in de kooitjes doet. Nu ik ze in de hk heb worden ze toch wel gevoerd?

    Gert, ook daar moeten de moeren eten hebben. Niet altijd worden jonge moeren verzorgd, maar aangezien deze moeren uit hetzelfde volk komen, verwacht ik dat ze wel gevoerd zullen worden. Toch tijdig oogsten.

  • hero

    30-04-2018 om 21:16

    hoi ben, als je de bijen op 4.9 raat houd, dan krijg je in een spaarkast raam 7000 cellen in plaats van 5000, maar de moer zal ook kleiner zijn, kan ze dan nog wel zoveel eitjes leggen als een grote moer? in de winter bestudeer ik de apis cerena en de apis cerena indica, deze soort is zelfs groter dan onze melifera,, in Turkije hebben ze eens een proef ondernomen van een bijenvolk die 20 jaar op dezelfde ramen zat, de bijtjes werden steeds kleiner, maar 20 jaar lang bleef het een topvolk? dus ook zoiets, ramen vaak vernieuwen? of worden de bijen juist sterker van die oude ramen? heb ooit een volk gekocht in het voorjaar, dit volk zat op zwarte raten maar was ongelooflijk sterk, dus ik heb mijn twijfels over de raatvernieuwing. groet hero.

    Hero, mijn moeren zijn zelf geteeld dus is het formaat normaal. Ze hebben geen enkele moeite de kleine cellen te beleggen. Aangezien de speeldopjes/zwermcellen ook vrij gebouwd worden, zullen de moeren niet kleiner worden. De raamafstand wordt bij kleine cellen 3,2 cm, dus kan er een extra raam in een kast, nog meer bijen.....Zo wordt een BK spaarkast wel groot genoeg voor een volk.
    Interessante gedachte over oude raat. Raatvernieuwing is eigenlijk een medicijn om de ziektedruk fors te verlagen, terwijl oude raat juist de immuniteit van de bijen versterkt door de aanwezige propolis. De tolerantie van het bijenvolk tegen ziekten wordt groter.
    Ik geloof niet dat de bijen op natuurlijke raat uiteindelijk vanzelf kleiner worden, want ze vernieuwen ook oude raat en bouwen dan weer naar de omvang van hun eigen lichaam. Dit ervaar ik zelf in mijn al 6 jaar bevolkte TBH's.

    Slechts klein geboren bijen zijn in staat 4,9 mm kunstraat goed uit te bouwen. Dus je moet eerst kleine bijen hebben om kleine cellen te krijgen. Ik wil dit jaar een 4,9 mm volkje huisvesten in een (lege) TBH. Eens kijken of ze al kleine cellen natuurbouw maken. Groet, Ben

  • hero

    01-05-2018 om 11:13

    bedankt ben voor je antwoord, maar ben het blijft vreemd dat de bijen en darren kleiner worden terwijl de moer zijn oude 5.4 mm grote aanhoud? de cerena bijen zijn kleiner ook de darren , maar de moer? mijn vriend in zuid duitsland zegt dat de imkers daar niet geloven in de 4.9 mm raat, volgens hun, volgens vele onderzoeken is gebleken dat de varroa niet minder wordt, ik kan er zelf niets over zeggen , heb veel respect voor je onderzoek, de eigenaar van de buckfastdarren lijn op ameland heeft concact met roger die ook werkt met 4.9 raat, maar zijn bevindingen heb ik nog niet gehoordt . ook zeggen ze dat de 3.5 cm de natuurlijke raatafstand is van de bijen maar de 3.2 cm? de cerena volken blijven klein en de localen zeggen dat de honing niet goed is donker en zurig ze oogsten allen honing van de cerena indica bijen. ik hoop dat de kleine bijen de varroa de baas kunnen blijven, ik blijf je volgen ben,groet hero
    Hero, ik heb niet gezegd dat de moer en de darren na enige generaties kleine bijen niet kleiner worden. Misschien gebeurt dat wel op den duur. Velen geloven er niet in, maar toch zijn er grote imkers, die bijen houden op 4,9 mm. Ook omdat ze geloven dat dit de originele celmaat is voor onze bijen. Zowel de mijten als de bijen gedragen zich natuurlijker in kleine cellen en leven in harmonie samen. Althans dat wil ik graag met eigen ogen zien. Groet Ben

  • jantje

    01-05-2018 om 14:21

    Om de evolutie van ei tot bij te volgen werden de kasten 10x geopend op 3 weken tijd. Je zou denken dat de broedduur dan just iets verlengd wordt door het warmteverlies. Blijkbaar speelt de afkoeling niet zoveel mee.

  • Kris Baert

    02-05-2018 om 08:02

    Dag Ben,
    Heb je een controle groep (cellen van 5.4 mm) gevolgd ?
    Volgens Oliver (http://scientificbeekeeping.com/the-varroa-problem-part-9/ ; zie voetnoot nr 7) is de normale broed duur 19.5-20 dagen (ipv 21 dagen), ook bij gewone celmaat dus.
    Groetjes, Kris

    Kris, het werken met een controlegroep laat ik maar over aan echte wetenschappers. De voetnoot nr 7 specificeert niet de celmaat, noch het bijenras, noch de datum, noch de locatie van het onderzoek.
    De broedduur is wel degelijk afhankelijk van ras, klimaatzone en celmaat. Groet en bedankt voor de verwijzing naar Randy. Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.