Blog categorieën

08-08-2024

Darrenslacht en wintervoer

Foto: een veldhommel. Hommelkoninginnen teren in de winter op hun eigen lichaamsreserves. Honingbijen daarentegen leggen in de zomer grote voedselreserves aan in de vorm van honing. 

In sommige volken zijn de darren al buiten de deur gezet. Dat betekent dat de bijen tevreden zijn met hun koningin en geen plannen meer hebben om te wisselen. Andere volken zitten nog niet in deze fase en zorgen nog steeds voor voldoende darren om de laat geboren koninginnen uit andere volken nog te bevruchten. Vaak gaat dat de bevruchting van jonge moeren tot in september nog wel goed. 

Wanneer de darrenslacht - een verkeerde benaming eigenlijk want er wordt wel wat getrokken en geduwd aan de darren maar van afsteken is echter geen sprake - achter de rug is, kun je de oude moer eventueel omwisselen voor een jonge leggende moer. Gewoon tijdens een controle de oude moer in een kluisje stoppen en tussen de broedramen hangen aan een lucifer en bij de volgende controle een jonge leggende koningin in een kluisje zonder clipje en met suikerdeeg meenemen en op de plaats van de oude hangen. Gewoon omwisselen, de jonge leggende moer wordt meestal goed geaccepteerd. Met deze verjonging zorg je voor betere overlevingskansen in de winter. De jonge moer legt in de herfst langer door en bouwt daardoor meer langlevende winterbijen op en de kans op sterfte of spermatekorten in de winter zijn minimaal bij een jonge moer. 

In de onderstaande video leg ik uit hoeveel kilo droge kristalsuiker of hoeveel liter invertsuiker je moet inkopen om het bijenvolk ter grootte van een eenbaksvolk goed in te winteren. Goed betekent hier dat je niet in maart al moet lopen slepen met suikerdeeg. Een eenbaksbak heeft 14 kilo honing/wintervoer in de raten nodig. Een nog sterker tweebaksvolk of een sterk dadantvolk heeft 18 tot 20 kilo honing nodig. 

In een TBH, Topkast of boomstamkast kun je ook voeren via twee melkpakken geplaatst op de bodem tegen het laatst bezette raat aan. Steek een paar takjes of stro in de melkpakken om verdrinken te voorkomen. Wel even de top van het pak eraf snijden. 

De fout, die ieder jaar weer gemaakt wordt in de communicatie over inwinteren is de verwarring tussen de hoeveelheid die je moet inkopen en datgene wat er uiteindelijk in het bijenvolk aan wintervoer overblijft. Een suikeroplossing (kristalsuiker in water of invertsuiker in een can) bevat namelijk altijd meer water (=gewicht en liters) dan de bijen uiteindelijk overhouden in de cellen. De bijen brengen het vochtgehalte namelijk terug tot honingnivo, namelijk onder de twintig procent. Ze behandelen het suikerwater alsof het nectar is en ze gaan het indampen. Dit betekent dus gewichtsverlies!  

Dus de liters suikerwateroplossing de je aanmaakt of inkoopt zijn uitgedrukt in kilo's wintervoer in de bijenkast NIET hetzelfde. Tien kilo kristalsuiker geeft ongeveer 12 kilo wintervoer in de bijenkast. Dit is twee kilo te weinig wanneer er geen andere reserves meer in het volk zitten. Ditzelfde geldt voor een can invertsuiker. De 14 kilo vloeistof die een can bevat, worden ingedampt/ingedikt tot twaalf kilo wintervoer! 

Overigens mag je best het water voordat je het kristalsuiker erin oplost verhitten, er ontstaat geen HMF in water. Het verhitten is echter nergens voor nodig en is dus pure energieverspilling. Een pan met handwarm water is de beste basis om kristalsuiker in op te lossen. 

Koop dus niet te weinig in, beter straks na de winter een raam voer over dan een verhongerd volk!

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt

 

 

 

Deel dit bericht

« terug naar overzicht

Reacties

  • Dennis

    08-08-2024 om 21:06

    Dag Ben,
    Ik laat dit jaar elk volk een volledig verzegelde spaarkast hk met eigen honing voor elk volk achter.
    Moet ik deze gewoon op de bk laten staan of liever onder de bk plaatsen?
    Op zich vind ik het prettig het volk in de winter te zien zitten onder de glazen plaat.
    Groet
    Dennis

    Ha Dennis, ik begrijp dat je het volk in de bk wil zien, maar een volle hk onder zetten gaat echt niet werken. Het voer moet boven en achter en naast de wintertros zitten. Groet, Ben

  • Wilfried Griffijn

    08-08-2024 om 21:10

    Tien kilo kristalsuiker geeft ongeveer 12 kilo wintervoer. Moet dit niet omgekeerd zijn?

    Ha Wilfried, die 10 kilo kristalsuiker los je op in water. Van dat water, waarin de suiker opgelost is, blijft iets minder dan 20% over. Dat water met suiker samen weegt ongeveer 12,1 kilo. Groet, Ben

  • Wilma

    08-08-2024 om 21:39

    Kum je ook inwinteren op suikerdeeg?

    Ha Wilma, ja dat kan, maar dan moet jeer wel per 1 juli al een pak suikerdeeg van 15 kilo opzetten, want het kost de bijen heel veel tijd om het op te nemen.
    Groet, Ben
    ps er bestaat een blogbericht over het inwinteren met een doos suikerdeeg

  • Carolyn

    09-08-2024 om 08:57

    Hoi Ben
    Jij zei dat 10 kilo suiker los je op in warm water.
    Wat is dan de ratio? 1:1 of 2:1
    Groet,
    Carolyn

    Ha Carolyn, voor de bijen en voor jou is 3:2 (suiker:water) het makkelijkst. Maar 2:1 is ook goed. 1:1 wordt meestal in de zomer gebruikt om de bijen versneld raat te laten bouwen. Groet, Ben

  • Bert

    09-08-2024 om 09:05

    Hallo Ben, mooie uitleg. Vanaf welke datum bepaal je de kilo’s in het volk. Je sprak 1/2 augustus met starten inwinteren. Dat is logisch, maar moet er 12-14 kg inzitten op 1 oktober bijvoorbeeld. Dus was is voor jou het meetmoment dat je klaar bent met inwinteren.

    Ha Bert, half september controleer ik adhv het gewicht van de kast of die voldoende wintervoer heeft. Zit er een kast tussen die lichter voelt dan de anderen dan krijgt die nog een paar liter invertsuiker. Groet van Ben

  • Lennard

    09-08-2024 om 11:03

    Hoi Ben,

    Allereerst groot fan van je blog en video’s! Zijn echt top.

    De laatste jaren valt het me op dat de warme dagen aanzienlijk langer aanhouden en ook alles langer in bloei staat. Deze laatste jaren winter ik dan ook eind augustus in en rond 20 september ben ik vaak klaar. Dit heeft bij mij gezorgd dat ik nog geen enkel volk ben verloren in de winter.

    Hoe denk jij hierover?

    Ik hoor graag!

    Groeten Lennard

    Ha Lennart, ik denk eerder dat jouw methode van imkeren ervoor zorgt dat je geen winterverliezen hebt of misschien staan jouw volken redelijk geisoleerd van andere volken. Het feit dat er nog veel in bloei staat, levert wel gezonde bijen op. Een grote variëteit aan stuifmeel is onmisbaar. Groet, Ben

  • Gerard

    09-08-2024 om 11:31

    Hoi Ben
    Ik heb mijn eerste kasten wintervoer gegeven, nu kom ik tot de conclusie dat een can van 14 kg 10 liter is hoe is dan hier de verhouding?
    1 liter is hoeveel gram suiker?
    Dank voor je reactie

    Ha Gerard, je hebt volkomen gelijk dat een can 10 liter bevat en 14 kilo weegt. Deze can levert 12 kilo ingedikt wintervoer op. Groet, Ben

  • willem

    09-08-2024 om 13:22

    Ben een vraag over wintervoer. Ik heb onlangs 2 volkjes verenigd. Het volkje staat nu dus op 2 broedkamers. De onderste BK bevat veel verzegeld voer; de bovenste vnl. broed/stuifmeel en ruimte.
    Mijn vraag is of ik zoveel mogelijk verzegelde voerramen naar de bovenste BK moet verplaatsen (omdat voer in de onderbak in de winter niet wordt aangesproken?).

    Ha Willem, verhuis de volle ramen met honing maar naar boven als daar ruimte vrij is, dan heb je gelijk wintervoer voor de bijen. Groet, Ben

  • Annelies

    10-08-2024 om 21:13

    Dag Ben, tot wanneer in het najaar is het verantwoord een volk te verplaatsen?

    Dag Annelies, mits de afstand meer dan 4 a 5 km is, kun je ze verplaatsen zo lang ze nog blijven vliegen overdag. Zodra ze in november/december op de wintertros zitten, kun je ze beter met rust laten.
    Groet van Ben

  • Erik

    12-08-2024 om 10:55

    Hallo Ben.
    Ik zie bij enkele kasten bijen terugkomen en ook in de kast, met een witte streek op borststuk.
    Ik dacht stuifmeel, maar het lijkt of de bijen zo geboren worden.
    Gr. Erik

    Ha Erik, je bijen vliegen op de Reuzespringbalsemien. Hoe meer van die bloemen, hoe witter de bijen. Zie de video:
    https://youtu.be/ZnDFjs05hc4 ( plakken in je browser).
    Groet, Ben

  • Ernst

    12-08-2024 om 15:18

    Hallo Ben, de link die je zojuist in Erik's reactie vermeld hebt werkt niet: de punt tussen tu.be moet weg maar dan zie je nog niets. Alvast bedankt voor de correctie.

    Groeten, Ernst

    Ernst, je moet de url in je browser plakken. Bij mij is dit de url: https://youtu.be/ZnDFjs05hc4?feature=shared. Bij mij gaat het goed.
    Groet, Ben

  • Jan 22 aug.

    22-08-2024 om 09:34

    Hallo Ben,
    Ik laat een HK met voer op de BK staan voor de winter. Het koninginnerooster heb ik weggehaald, zodat het nest naar boven kan.Hoe zorg ik er voor dat ik de HK in het voorjaar weer kan gebruiken als HK? In het vroege voorjaar eerst naar onderen verplaatsen?
    Groet Jan

    Ha Jan, een hk met voer? Ik neem dat je bedoelt dat je suiker gevoerd hebt? Je had beter die hk eerst onder kunnen zetten en dan pas voeren.
    Maar goed...je kunt de hk in het voorjaar inderdaad onder plaatsen en wachten tot het voer verbruikt is. Groet, Ben

  • Jan 23 aug

    23-08-2024 om 14:27

    Ha Ben,
    Was wat onduidelijk. Ik bedoel een HK met honing.
    Groet Jan

    Dag Jan, als de hk vol honing zit, hoef je ook niet bij te voeren (mits er ook nog 3 a 4 kilo honing beneden zit) en kan de hk gewoon bovenop blijven staan. Groet, Ben

  • Janneke

    27-08-2024 om 10:20

    Dag, je antwoord op Dennis is dat de HK met voer in de winter bovenop de BK moet staan. Maar zorgt dat niet voor heel veel warmte verlies in het voorjaar? Ik had de HK vorig jaar onder staan en dat is gelukkig wel goed gegaan. Ook zet ik de volken weer op 1 BK op de eerste mooie dagen in maart en dan is ie ook bijna leeg. Vandaar de vraag over het warmteverlies. Dank voor je antwoord en leerzame blogs, groet, janneke

    Ha Janneke, wanneer de bijen in de zomer de hk echt vol gesleept hebben met honing, moet die hk boven blijven staan als je hem niet slingert. Dat is de natuurlijke plaats voor de wintervoorraad. Het geeft in maart wel een beetje warmteverlies, maar het is maar een halfhoge bak, die weer als hk gaat dienen. Zelf slinger ik volle hk's en plaats hk's met restjes voer onder de bk. Groet, Ben

  • Joris

    28-08-2024 om 13:22

    Hoi Ben,

    Ik loop even vast wat betreft hoeveel ik moet voeren. Kan je met mij meedenken?

    Momenteel heb ik 3 volken:
    Volk 1: 10-ramer met 8kg voer (waar dus nog 6kg bij moet)
    Volk 2: 10-ramer met 6kg voer (waar dus nog 8kg bij moet)
    Volk 3: 6-ramer met verwaarloosbaar hoeveelheid voer (hoeveel moeten zij hebben om de winter door te komen?_

    Ik maak mijn eigen suikerwater, 3 kg suikerwater in 2 liter water. Dit doe ik in voerbakjes van 2 liter. De vraag is dus hoeveel "voerbakjes vol" ik per volk moet geven om ze tot 14kg opgeslagen wintervoer te brengen. Ik kom er niet uit, omdat ik niet weet hoeveel van de 2 liter in het voerbakje wordt opgeslagen als wintervoer. Weet jij dit?

    Bedankt!

    Ha Joris, je maakt het jezelf en dus mij ook ;-) lastig met je vraag. Ik weet namelijk niet exact hoeveel liter vloeistof je krijgt wanneer je 3 kilo suiker oplost in 2 liter water.

    Bovendien staan kasten soms een fractie scheef, zodat je niet iedere keer het voerbakje voorziet van dezelfde hoeveelheid suikerwateroplossing.

    Ik zou het anders aanpakken. Ik zou in 1 liter water 1,5 kilo suiker oplossen en dat zal waarschijnlijk wel passen in een 2 liter voerbakje. Met 1,5 kilo suiker in 1 liter water krijg je 1,8 kilo wintervoer in de kast.
    Dus voor 6 kilo wintervoer moet je 3 keer voeren plus nog 1 x 30%. Voor 8 kilo moet je ongeveer 4,5 keer voeren.

    Een zesramer kan ongeveer 8 kilo wintervoer hebben, dus weer 4,5 de standaard hoeveelheid voeren. De standaard hoeveelheid is dus 1,5 kilo suiker op 1 liter water.
    Die zesramer moet je mogelijk begin maart wel bijvoeren met een 2,5 kilo pak suikerdeeg.

    Tenslotte de rekenregel: iedere kilo droge suiker als input levert in de kast 1,2 kilo wintervoer op als output.

    De manier van oplossen is minder relevant, maar 3 op 2 of 1,5 op 1 is wel zo efficiënt voor zowel imker als bijenvolk.
    Groet, Ben

  • Janneke

    28-08-2024 om 18:28

    Dank voor antwoord. Ik heb de honing geslingerd en ben nu aan het invoeren met suiker. De HK dus onder de BK zetten begrijp ik. Groet, janneke

    Janneke, inderdaad onder zetten, dan houd je in de winter mooi zicht op de wintertros in de bk. Groet, Ben

  • Joris

    14-09-2024 om 11:26

    Hoi Ben,

    Ik heb het vandaag even uitgezocht (geprobeerd):
    1kg suiker in 1.5kg water is precies 2 liter vloeistof (en past dus precies in één geelvoerbakje van 2 liter). En dat wordt dan weer 1.8kg wintervoeding in de kast.

    Ik ga de getallen opschrijven, handig om te hebben!

    Vriendelijke groet.

  • Joris

    14-09-2024 om 11:31

    Hé ik heb de maten omgedraaid: 1,5kg suiker in 1 kg/liter water is (toevallig exact) 2 liter oplossing *

    Ps: hoe weet je dat 2 liter wordt opgeslagen als 1,8kg wintervoer?

    Dag Joris, je kunt nooit zeggen dat een oplossing van 2 liter ingedampt 1,8 kilo wintervoer wordt, want dat ligt aan de suikerconcentratie. Ik weet wel dat 10 kilo suiker opgelost in water, waarbij het niet uitmaakt of die 10 kilo wordt opgelost in 7, 8 of 9 liter water, uiteindelijk wordt ingedampt tot ongeveer 12 kilo wintervoer. Dat weten we omdat de bijen er maximaal 20% water in laten zitten.
    Dus in het wintervoer zit ongeveer 80% glucose/fructose en 20% water. Dus 1,5 kilo suiker verhoogd met 20% is dus 1,8 kilo. Pas op dit is voor de eenvoud "ongeveer", er zitten onnauwkeurigheden in mijn berekening. Maar het klopt in grote lijnen wel. Ik zal de juiste calculatie nog wel eens opnemen in een bericht. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.
« terug naar overzicht