25-09-2020

De broednesttemperatuur gaat inmiddels onderuit

 

Voor het eerst in maanden gaat de broednesttemperatuur onderuit. In twee naast elkaar staande bijenvolken heb ik tussen het broed een temperatuursensor van Broodminder hangen. In de houten dadantkast zakte de temperatuur vorige week voor het eerst onder de 30 graden. Vanaf het voorjaar was de temperatuur continue rond de 35 graden geweest. Blijkbaar is er geen open broed meer en loopt het laatste gesloten broed uit. 

Dat er nog uitlopend broed in de kast zit, is te zien aan de mix van kleuren van de gevallen mijten (zie derde foto). De moedermijten zijn namelijk donderroodbruin en de onvolwassen prematuur gevallen mijten licht rood of nog lichter van kleur. Blijkbaar is de overlevingskans van de laatste mijten in het broed zeer klein, want er liggen er heel veel op de schuiflade. 

Tijdens de tropische dagen piekte de sensor uitsluitend in de houten kast (36,5 graden). De zon verwarmde de kast ook aan de binnenkant vanwege de slechtere isolatie dan de polystyreenkast. De bijen reageerden er goed op door in de houten kast te koelen/ventileren. Dat was blijkbaar niet nodig in de kunststofkast.

Zo zie je, wat voor ons als minder duurzaam geldt, lijkt voor de bijen beter te zijn, een bijzondere tegenstelling. De 22 mm dikke houten wanden blijken toch nog onvoldoende te isoleren. Ook in het voorjaar gaat de ontwikkeling in polystyreenkasten iets sneller dan in houten kasten.

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt

Deel dit bericht

Reacties

  • Jurrien

    25-09-2020 om 15:40

    Erg interessant!

  • Christien Van Dijk

    26-09-2020 om 10:49

    Goedemorgen Ben,
    Ik ben een beginnend imker in dit bijzondere jaar. Theorie examen gedaan bij een enthousiaste docente. ik had het geluk een imker in de buurt te ontmoeten die mij het praktijk gedeelte mee liet maken. Hoe mooi dat is kan ik bijna niet uitleggen.
    Een eigen plekje heb ik nog niet, kan ik een bijenkast in de tuin zetten na overleg met de buren of is dat geen aanrader. En welke bijenkast is een aanrader voor een beginneling.
    Hartelijke groet Christien

    Ha Christien, met zachtaardige rustige bijen kun je prima een bijenvolk in je eigen tuin plaatsen, zelfs in een kleine tuin. Zet de kast op 1 of 1,5 m van een schutting of haag, dan vliegen de bijen hoger in de lucht naar binnen en naar buiten. In eerste instantie zou ik als ik jou was de bijenkast kiezen waarmee je stage gelopen heb. Dus waarschijnlijk een spaarkast? Er zijn betere kasten maar dat vraagt extra opleiding en mentoring.
    Ik zou als het een spaarkast wordt toch kiezen voor een polystyreenkast, wel iets minder duurzaam, maar beter voor de bijen vanwege de isolatie. Zowel goed bij koud als extreem warm weer.
    Voor een beginner zou ik absoluut voor een andere samenstelling gaan dan het traditionele aanbod.
    Ik zou een Segeberger kopen bestaande uit 1 bodem, 1 broedkamer, 3 honingkamers, 1 voerbak en 1 dak en 1 moerrooster. Het werken met 1 broedkamer en 11 ramen biedt zoveel voordelen tov 2 broedkamers met 20 of 22 ramen. Dat levert in de praktijk heel veel risico's en complicaties op. Succes het komende jaar.
    PS mocht je een Buckfastvolkje of Carnicavolkje kunnen kopen dan heeft dat de voorkeur boven bastaardbijen. Vanwege de zwermtraagheid en de zachtaardigheid. Groet, Ben

  • Berto

    26-09-2020 om 14:54

    Hallo Ben, ik lees jouw advies aan Christien. Top. Maar gebruik je dan 1 Hk als overloop voor een extra BK en schuif je moerrooster dan omhoog of ben je van mening dat ze met uiteindelijk 3 HK zoveel ruimte hebben dat de kans op zwermen beperkt ontstaat en blijft het rooster op de BK?

    Berto, de zwermdrift is vooral een genetische kwestie (ras en lijn) mits de bijen geen last van overbevolking hebben. Overbevolking voorkom je door de bijen niet te stimuleren tot mega grote broednesten (beperken tot 1 BK) en tijdig voldoende honingkamers te geven op het moerrooster, dat op de 1e en enige BK blijft liggen. Te laat ruimte geven zet eerder aan tot zwermen, wanneer ze daar aanleg voor hebben. Groet, Ben

  • Freddy

    26-09-2020 om 15:39

    Goede info en leuk leesbaar.

  • Frans Gielen

    26-09-2020 om 17:58

    Ben: Heel veel mijten op de varroalade. Heb je geen oxaalzuur gesproeid in het broedloze stadium in de zwermpreventieperiode of Mierenzuur in Juli-Augustus?

    Frans, ik heb nooit broedloze perioden in mijn volken. Dit volk was overigens een darrenvolk voor het mijn moonlight mating traject, vandaar de vele mijten. Die mijten verdwijnen vanzelf weer in september en oktober. Groet, Ben

  • JES honey

    26-09-2020 om 22:30

    Christien, ik ben ook zeer aarzelend begonnen met een buckfast volk in mijn tuin. Niet gevraagd aan de buren, ik dacht, ik merk het wel. Om de til belasting te verlagen koos ik destijds voor segeberger kasten, deze bevallen mij prima. Toen kocht ik de gebruikelijke toren: bodem, 2 BK en 1 HK en heb nu broedkamer over nu ik zoveel mogelijk met 1 BK en meerdere HK werk. Dat is voortschrijdend inzicht, dus ik ben het volledig met Ben eens. Wel handig als je als beginner op iemand/mentor kan terugvallen. Je ziet en beleefd zoveel meer als je je volk dagelijks ziet. Ik vind het altijd net klein Schiphol, al die opvliegende en indalende bijen. Ik vond het erg spannend in het begin, maar kan het echt aanraden.

  • René Kok

    26-09-2020 om 23:26

    Dag Christien, ik heb midden in het dorp in mijn tuin bijenkasten staan. Het is 'bijna' probleemloos. Ik heb van twee dingen last gehad. In de zwermtijd heb ik dit jaar 2x een zwerm gehad met het geluk dat ik thuis was. Dat betekende dat ik in het verkeer moest regelen en de buren geruststellen voordat ze in een tros gingen hangen. Het tweede was dat ik één volk heb die onverklaarbaar boos waren en bleven en ook de buren lastig vielen. Die kast heb ik direct verwijderd. Potjes honing naar de buren en dat weer akkoord.Omdat ik me verantwoordelijk voel is het toch lastig. Maar ja, het is inderdaad fantastisch om elke dag de bijen te zien.

  • Arend

    27-09-2020 om 13:31

    Dag Ben, even iets anders. Om te voorkomen dat ik in het voorjaar heel veel ramen heb met een klein beetje voer. Hang ik de ramen boven een laagje plastic met gat daarin, om de ramen leeg te laten maken die ik open heb gekrabt. Mijn vraag is eigenlijk, het stuifmeel wat in die ramen zit nemen ze dat eigenlijk ook mee naar beneden richting broeinest? Bedankt voor al je adviesen ga zo door.
    Groet, Arend

    Ha Arend, nee, de bijen slepen niet met bijenbrood zoals ze wel doen met open gekrabde honing. Mocht je deze ramen opbergen in de schuur dan valt het stuifmeel ten prooi aan stuifmeelmijten. Tenzij je de ramen ingevroren bewaart, dan blijft het bijenbrood behouden. Groet, Ben

  • Henri Nijkamp

    28-09-2020 om 10:32

    Heel mooi om te vervolgen :)
    Dank je wel hiervoor.
    Maar wat mij opvalt is dat de buitenlucht temperatuur wel een grotere impact in de kast heeft dan ik eerst dacht.
    Het broednest wordt netjes op temperatuur gehouden, maar de rest van de kast (uiteraard) niet.
    Is de temperatuur in de winter in een tros ook te vervolgen?
    Het zal wel moeilijk zijn om de tros goed te lokaliseren.
    De K zal toch zeker wel warm worden gehouden?
    De houtenkast toont duidelijk meer temperatuur variatie dan de kunstofkast op dezelfde lokatie.
    Is dit altijd zo? of heeft de grote van het volk of broednest ook invloed?
    Hoelang mag je nog invertsuiker geven en vanaf wanneer mag je ook suikerdeeg geven?
    Ik heb bij een enkel volk het gevoel dat het vanaf februari wat eng gaat worden.

    Henri, temp variatie was de hele zomer groter in de houten kast. De zonnewarmte dringt door het hout en dat gebeurt niet bij polystyreen. Ben benieuwd naar verschillen in de winter. Het volk in de houten kast gaat eerder uit het broed, ik verwacht het tegengestelde in het voorjaar.
    Polystyreen is volgens mij beter voor het bijenvolk. De houten kasten zijn gewoon te slecht geïsoleerd.
    In de winter hoop ik dat de sensor binnen de wintertros valt, anders zou ik 'm nog kunnen verplaatsen. We gaan het zien.
    Je kunt nog invertsuiker voeren, maar dan het liefst zo dicht mogelijk tegen de bijen aan. Bijvoorbeeld met zo'n rond bakje op het voergat of met een interne voerbak.

    Suikerdeeg kun je weer voeren vanaf februari wanneer de temperatuur weer vaker naar de 7 a 8 graden gaat, dan komen ze meer los in de kast te zitten. Groet, Ben


  • Lippe

    28-09-2020 om 15:26

    Hey Ben, zonder een discussie te willen aanzwengelen over kast-type hoor, 1000 imkers 1000 meningen;) maar ik werk met houten kasten en dat bevalt prima. Heb de lades er nooit onder en ook nooit last van beschimmelde ramen bij volken op dubbele of enkele BK. Nadeel van segebergers vind ik de vochthuishouding en juist het isolerende effect. Volken in segebergers broeden daardoor langer door, meer beschimmelde ramen door vocht en ze warmen in de vroege voorjaarszon minder snel op. Zolang er geen vocht en tocht in de kast komt redden de bijen zich prima.
    Michael Palmer imkert bij voorbeeld ook met houten kasten in Canada waar het -40 wordt s'winters.
    De grootste voordelen vind ik het gewicht en de prijs. Een complete vuren spaarkast kost al gauw € 180 en met een segeberger ben je met € 140 klaar.
    Mijn zesramers zijn overigens wel allemaal segebergers.
    Kun je er nog wat ver uitweiden waarom jij de segebergers verliest boven hout?

    Ha Lippe, iedereen moet natuurlijk imkeren met de kast waarbij je denkt dat de bijen zich het beste voelen.
    Maar toch sluit ik me helemaal aan bij de reactie van Willem. Heb je gezien welke aanvullende maatregelen Michael Palmer neemt bij het inpakken van zijn houten kasten voor de winter? Hij legt 6 cm dik piepschuim op het dak en pakt de volledige kasten in (wrapping).

    Je zou eens houten 6-ramers moeten uitproberen in plaats van jouw 6-raams polystyreen segebergers ;-). Dat gaat je echt volken kosten bij een matige tot strenge winter. De slechtere isolatie vergt veel voer, zeker in februari en maart. Maar het vocht kan ook ook zorgen voor kalkbroed in het voorjaar.

    Het onbehandelde hout aan de binnenzijde neemt vocht op en gaat als koudebrug werken. Zelf heb ik zowel houten als piepschuimen kasten, maar omdat ik me nu focus op het reduceren van de mijtenvoortplanting ben ik overtuigd van een betere warmtehuishouding in polystyreen kasten.

    Net als Willem kan ik je bevestigen dat schimmel nagenoeg niet optreedt in polystyreenkasten ook met gebruik van de schuifladen. Die blijven er bij mij altijd in om de warmtehuishouding te verbeteren en afkoeling van het broednest te voorkomen. Koude wind in februari geeft zeker veel stress bij de bijen.

    De warmte van het broednest is essentieel bij het reduceren van de voortplanting. De broedduur is namelijk variabel waarbij de temperatuur invloeden van buiten essentieel zijn. Iedere dag langere broedduur levert een extra mijtendochter op.
    Hoe breder de buitenste schil van het broed onder de 35 graden komt des te meer mijtendochters worden er geboren. Dat geldt al in februari!

    In Duitsland kun je prima polystyreen dadantkasten en houten dadantkasten kopen voor 110 tot 140 euro voor een complete kast zonder raampjes. Er is weinig prijsverschil. Gezien de beperkte markt voor spaarkasten in NL is hier in NL de prijs (te) hoog. Het is in feite een nichemarkt. Overstappen op een Europese kast biedt schaalvoordelen en dus prijsvoordelen. De imkertechnische voordelen zijn nog groter ;-).

    Groet, Ben



  • Willem van der Kolk

    28-09-2020 om 20:31

    Dag Lippe. Je geeft hierboven aan dat je geen discussie wilt aanzwengelen, maar je beweringen vragen wel om een reactie. Net zoals de meesten onder ons ben ik in 2017 begonnen met houten spaarkasten. Hiervan heb ik er nog 5 en inmiddels 14 segebergers. Ik meen dus dat ik wat vergelijkingsmateriaal heb.
    De vochthuishouding van de Segebergers is absoluut superieur aan de houten spaarkasten die met 18 of 22 mm veel te dun zijn. De metingen van Ben geven dit ook mooi aan; de temperatuurschommelingen zijn veel groter met hout en dus zijn er veel sneller koude bruggen die voor condens zorgen . Nu de koude en nattigheid is ingetreden de afgelopen dagen laten alle houten spaarkasten al veel condens zien aan zowel de bovenkant als op de schuiflades. Bij de Segebergers nog geen enkel probleem, juist door de goede isolatie blijft niet alleen de warmte binnen, maar ok de koude buiten. Ook de rest van de winter zal dit zo blijven en dus hebben veel houten spaarkasten beduidend sneller beschimmelde raten na de winter en de Segebergers praktisch niet.Overigens laat ik bij de Segebergers de schuiflade er altijd in zitten; geen enkel probleem voor de bijen bij warmte of koude. Ook de dikke holle boomstam waar ze vroeger in zaten had geen open onderkant.
    Verder wegen de Segebergers minder, is styropor goed te recyclen, rot het niet en is het goedkoop. Als je hout gewend bent moet je alleen iets 'vriendelijker' met styropor om leren gaan, maar dat went snel.
    Ik ben er dus van overtuigd dat styropor voor de bijtjes beter is.

    Willem, helemaal eens. Hout is wel duurzamer, maar styropor gaat naar mijn ervaring weer langer mee. Wat mij betreft zou de persing nog wel harder mogen zijn. Misschien is het wel beter om de bomen gewoon in het bos te laten staan ;-). Groet, Ben

  • Tomer

    28-09-2020 om 21:27

    Iedereen heeft zo zijn eigen mening en ervaringen :). Ik heb houten dadant kasten en de lades zitten er bij mij het hele jaar in (wel met ventilatiespleet aan de achterkant). In 5 jaar tijd nog nooit een beschimmeld raam gezien! Op de dekplank ligt isolatie en er is bijna nooit condens te zien, onder de dekplank ligt een plastic (recuperatie)folie.
    Hout isoleert dan wel minder goed en is zwaarder om te tillen, anderzijds is het een natuurlijk materiaal en steviger en komt na zoveel jaar niet op de afvalhoop of in de oceaan terecht zoals polystyreen. Ik denk dat versleten polystyreen kasten in werkelijkheid nooit in de recycle cyclus terechtkomen.

    Tomer, ik heb 50/50 polystyreen en houten dadantkasten. De houten dadantkasten zijn 22% dikker dan de 18 mm houten spaarkasten en worden zoals je zelf aangeeft standaard geleverd met iso dammplatte. Daarnaast is er in de BK altijd wel een vrije ruimte en werken we met een iso sluitraam. Tevens kun je met de houten dadant kast werken in warmbouw. Hetgeen de warmtehuishouding ook weer ten goede komt.
    Kortom: de houten Dadantkast biedt vele voordelen boven de spaarkast. Vandaar mijn 50/50 verdeling tussen de polystyreen Dadantkast (Frankenbeute) en de houten dadantkast. De houten wint het in duurzaamheid, maar voor de warmtehuishouding wint de polystyreen dadantkast. Ik probeer het verschil te compenseren door in warmbouw te werken met de houten kast (kan helaas niet met de polystyreen dadantkast).
    Wanneer je behandelvrij wil werken, zoals mijn doel is, dan moet je alles uit de kast halen om het immuunsysteem van de bijen te ondersteunen.
    Gelukkig heb ik na zo'n 20 jaar werken met de Frankenbeute er nog nooit eentje weg hoeven te gooien in de kunststofvuilcontainer. Ze zijn vrije eenvoudige te repareren en te schilderen met buitenkwaliteit muurverf.
    Groet, Ben


  • M.Ed

    29-09-2020 om 10:12

    Hallo Ben
    Ik ben nog niet klaar met inwinteren niet nog 6 liter suikerwater toedienen en nu is al eind september
    Wat kan ik het beste doen?
    Mvg M.E

    Ha M.E., gewoon doorgaan en volgend jaar half augustus beginnen ;-). Zet maar een lege hk om je voerbak en leg daar een dikke isolatielaag in van bijvoorbeeld steenwol. Handwarm voer geven, indien het een zelf gemaakte suikerwateroplossing is, maar nog beter is voeren in de vorm van invertsuiker. Groet, Ben

  • Lippe

    29-09-2020 om 13:10

    Hey Ben, die dag langere broedduur bij houten kasten vind ik een interessant gegeven. Discussies en anekdotisch bewijs zijn voor het forum bedoelt, dat bedoelde ik in mijn eerste reactie. Ik ben op zoek naar beweringen die onderbouwt zijn door degelijk onderzoek.
    Deze info kan ik wat mee, allen dank voor de reacties en Ben bedankt voor je onderzoek en metingen.

  • M.Ed

    30-09-2020 om 07:25

    Hallo Ben
    Bedank.
    1- Ik vermoed dat de koningin van een volk is dood ik kan ze niet vinden en ook geen eitjes.
    Wat gebeurt nu met deze volk?
    En wat kan ik nu doen ?
    2-na 10 liter suikerwater had gegeven aan twee volken op 1Bk zijn gestopt met opnemen.
    Is dat normaal? Of hoe moet ik handelen?

    Mvg

    Ha Ed, in deze tijd van het jaar kun je beter maar niet meer in de volken kijken, veel moeren stoppen met leggen en dan zijn er nauwelijks nog eitjes te vinden. Aangezien je toch niets meer aan de situatie kunt veranderen, kun je de volken maar beter met rust laten.
    Er hoeft dus niets aan de hand te zijn. Mocht het volk zwak zijn (bijvoorbeeld 5 a 6 straatjes groot), dan kun je het nog verenigen met een ander middelmatig volk.

    Met het inwinteren moet je half september eigenlijk klaar zijn, want door de hogere luchtvochtigheid en de lagere temperaturen nemen de bijen het voer slechter op.
    Ik zou ze nog een week de tijd geven en dan de voerbakken weghalen.

    Augustus, september en oktober zijn cruciale maanden voor de omslag van het zomervolk naar een kleiner wintervolk. Dat gaat soms gepaard met tegenslagen. Het is ook een periode waarbij je behalve volken verenigen om ze sterker te maken, weinig kunt uitrichten als imker.

    Wees vooral streng op de sterkte, dat is vaak een goede weerspiegeling van de gezondheid van een volk. Groet, Ben

  • M.Ed

    30-09-2020 om 16:52

    Hallo Ben
    Dank je weer voor de uitleg
    Ik wil je vragen over jou ervaring met de 15 kg suikerdeeg.
    Hoe was de eind resultaat?hoe is de volk uit de winter gekomen?
    Is het aan te raden IPV suikerwater?

    Mvg

    Ed, ik heb het inmiddels vier keer uitgeprobeerd. In drie gevallen werkte het goed. In 1 geval werd de suikerdeeg nauwelijks opgeslagen, maar er werd een groot broednest opgekweekt. Wat natuurlijk niet mijn bedoeling was.
    Het werkt goed mits je direct na het eventueel afnemen van de zomerhoning (1e helft juli) het pak suikerdeeg van 15 kg op het voergat zet. Begin je pas in augustus dan ben je te laat. De volken winterden goed uit.
    Verder denk ik dat een can invertsuiker of een emmer invertsuiker handiger is en zeker snel wordt opgeslagen.
    Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.