16-08-2022

De hoornaar

De wesp is nadrukkelijk aanwezig dit jaar en wordt door menig imker als lastig ervaren tijdens het honing oogsten of inwinteren. Ze kunnen volken binnendringen en vrij hinderlijk of desastreus zijn voor zwakkere volken. Zorg er vooral voor dat de bijen hun vliegopening kunnen verdedigen. De plaats aan de onderkant van de kast is anders dan bij korven of boomholtes. Openingen vlak bij het broednest kunnen goed verdedigd worden. Zet dus geen lege bk onder bij een volk dat geen twee bakken kan bezetten, want dan hebben wespen bij de ingang vrij toegang.

De gewone wesp neemt regelmatig dode bijen of poppen mee. De beide hoornaarsoorten jagen bewust op rondvliegende bijen. De Aziatische hoornaar schijnt volgens Franse imkers ook huis te houden in de bijenvolken. Ze dringen blijkbaar binnen en lijken dus agressiever dan de Europese hoornaar. Wellicht ligt hier een kans om door gerichte teelt en selectie het verdedigingsniveau van onze bijen te verhogen. 

In Frankrijk maakte ik de volgende video van de Aziatische hoornaar, die zowel op appels als peren hun voedsel halen.

Precies hetzelfde gedrag zie ik thuis door de Europese hoornaar op de appels, peren en de pruimen. Ook de Europese hoornaar richt zich op de honingbij en andere insecten. Kijk maar naar dit filmpje net gemaakt in onze achtertuin.

De bij schijnt iets nadrukkelijker op de menulijst van de Aziatische hoornaar te staan. Of de verschillen erg groot zijn, weet ik nog niet. Na vergelijking van de AH in Frankrijk en de EH bij ons thuis zie ik nog geen grote verschillen, behalve dan dat de AH kleiner is dan de EH.

De Franse imkers zeggen dat de AH de EH aan het verdrijven is. Iets wat vaker gezien wordt bij invasieve soorten, die vooral in de beginjaren geen natuurlijke vijanden hebben en zich daardoor explosief voortplanten. Er moet weer een nieuwe balans ontstaan in de natuur. Met een explosieve ontwikkeling zullen vooral de fruitkwekers grote schade leiden, zowel van de EH als van de AH. Ze eten nu eenmaal veel meer dan de Duitse wesp. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt 

Deel dit bericht

Reacties

  • Frans Maenhout

    21-08-2022 om 16:14

    Er zit een nest van Europese hoornaars in een holle tronk op 100 m. van mijn tweede bijenstand en ik heb nog geen enkele Europese hoornaar gezien aan die stand. Het zijn dus geen Aziatische. Die Europese zijn prachtige wespen die ik niet zal vernietigen.

    Ha Frans, ik kan je verklappen dat de Aziatische nog mooier is. Mooie tekening met gele poten en iets kleiner van uiterlijk. Groet, Ben

  • Bennie

    21-08-2022 om 16:21

    Dag Ben
    Je schrijft dat fruittelers last zullen ondervinden van de hoornaar, volgens mij eten ze alleen van fruit dat beschadigd is ,zeker als het gaat om hardfruit(appels peren)
    Het is wel oppassen met het plukken natuurlijk ze zitten graag op aangepikt fruit.

  • Willem

    21-08-2022 om 17:08

    Voor mijn bijenkasten jaagt af en toe europese hoornaar en af en toe ook met succes. Ik heb niet de indruk dat de bijenvolken gestresst raken. Tijdens warm weer bleven ze gewoon buiten op een tros voor de ingang zitten. De hoornaar jaagt alleen op inkomende bijen en waagt zich niet aan de tros. Voor alsnog geen reden tot paniek. Ik zie ze af en toe ook met grotere prooien langsvliegen.
    Wat ik wel bijzonder vind is wanneer er een 2e hoornaar bij de kasten komt jagen, de hoornaars elkaar verdrijven. Kennelijk is er maar ruimte voor een exemplaar.

    Ha Willem, ik zag vanmiddag ook twee keer twee hoornaars met elkaar in gevecht rondom de fruitbomen. Weinig activiteit bij de bijen. Blijkbaar vinden ze op dit moment het fruit lekkerder. Groet, Ben

  • René

    21-08-2022 om 17:10

    Uit Frankrijk komen berichten dat de Aziatische hoornaar erg veel schade berokkent aan het fruit. Zij bijten kleine stukjes uit het fruit en gaan dan verder met nieuw fruit. Dus een heel ander gedrag dan onze wespen. Hier in Vlaanderen is de bestrijding hevig dit jaar.

  • Bram

    21-08-2022 om 17:36

    Voor betere en duidelijkere info. kijk op "Opsporing Aziatische hoornaar Nederland" en naar het verhaal van de NBV.

    Ha Bram en anderen, zie de link https://www.bijenhouders.nl/bijenwerk/ziekten-en-plagen/aziatische-hoornaar. Het blogbericht is vooral gericht op het tonen van videobeelden van beide hoornaar soorten.

    Het zou goed zijn de melders in o.a. Zeeland (zie blogreacties) feedback te geven op hun meldingen.
    Groet, Ben

  • Dancker

    21-08-2022 om 17:37

    Ben, dank voor je informatieve bericht. Op Walcheren heb ik meerdere malen op verschillende locaties Aziatische hoornaars waargenomen en hiervan melding gedaan. Zij zweven voor de bijenkast en vangen de honingbij als voedsel. De regionale overheden in Zeeland lijken echter niet te willen optreden.

  • p de koeijer

    21-08-2022 om 18:17

    Hoi Ben, Ik ben imker in Axel Zeeland en heb al weken last van de a hoornaar. Ik heb er al een 30 tal gevangen. Ze komen meestal rond 17.00 uur en altijd 1 tegelijk .Meerdere imkers in de buurt hebben er last van. Ook heb ik er melding van gemaakt maar geen reactie gekregen. 2 weken geleden heb ik nog geslingerd en zat er een A hoornaar in de H kamer. Ik weet niet wat voor actie ik nog kan ondernemen.
    Groet Piet.

    Ha Piet, ik hoop dat je reactie en die van Dancker opgepikt worden en leiden tot verbetering van de bestrijding. Over enige tijd kunnen er 150 jonge koninginnen per nest geboren worden. 10% daarvan start komend voorjaar een nieuw nest op. Groet, Ben

  • Robin

    21-08-2022 om 18:45

    @ p de koeijer
    Niet vangen en volgen welke richting ze vliegen
    En dit samen met de andere imkers en dan de kruising zoeken op de landkaart veel kans dat je het nest vindt

    Ha Robin, de nesten zitten zeer hoog in bomen, alleen bereikbaar met gespecialiseerde hulpmiddelen. Typisch een klus voor de brandweer. Groet, Ben

  • John

    21-08-2022 om 19:03

    Het klinkt armzalig hier te horen dat er geen actie wordt ondernomen door de provincie Zeeland.
    In België is iedere lokske brandweer in staat de nesten te verwijderen.
    Verwijdering is verplicht volgens EU wetgeving.

  • Jan JANSEN

    21-08-2022 om 19:16

    Dag Ben, ik neem de vrijheid de imkers die AH’s bij de kasten zien zo snel als mogelijk flessen met lokmiddel op te hangen met één derde bier, witte wijn, en rode siroop. AH is gaan fijn proever dus het goedkoopste wat er gekocht jan worden. Ben als je wilt kan ik een paar foto’s opsturen van de flessen up to you. Ik heb er nu in totaal 20 hangen om 23 kasten te beschermen. Groet, Jan.

    Ha Jan, dank je. In deze link https://www.bijenhouders.nl/bijenwerk/ziekten-en-plagen/aziatische-hoornaar vind je ook info over de lokmiddelen. Vita Europe heeft ook fraaie en goed werkende loketten. Groet, Ben

  • Sjon

    21-08-2022 om 19:47

    Een nest Aziatische hoornaars eet gemiddeld op jaarbasis 11 kg insecten.

    Ha Sjon, dat ruimt mooi op. De Europese hoornaar en gewone wespen dragen ook hun steentje bij. Ter vergelijking één zwaluw eet 50.000 insecten per week. Groet, Ben

  • Diederik Vanoverberghe

    21-08-2022 om 21:05

    Op mijn standen in Belgie hadden we veel AH maar heb na het afvangen van een aantal werksters en te voorzien van een druppeltje Frontline Duo hond +40kg wat Profonil bevat na enkele dagen géén last meer , blijkbaar verspreiden ze deze stof in het nest en sterft de ganse kolonie, ze kunnen ook geen resistentie opbouwen daar de ganse kolonie uitsterfd. Wel maar 1 drupje gevenanders geraken ze nooit in het nest!

    Ha Diederik, alhoewel het middel effectief lijkt, weet ik niet of het gebruik op andere dieren is toegestaan. Ik vraag me nog wel af waar jij het druppeltje op aanbrengt? Op borststuk of elders? Groet, Ben

  • Margriet K

    22-08-2022 om 00:04

    Op enkele meters van de bijenkasten plaats ik een wespenvanger gevuld met oud bruin bier (dat is zoet), aangelengd met een beetje water omdat ze zo snel verdampt. De wespen raken bedwelmd door de alcohol, weten geen uitweg. Ook vul ik daarmee een brede sapfles. Werkt perfect, elke avond volle bak. (wegspoelen in w.c.) Ik ving zo ook een paar hoornaars waarvan er hier niet veel zijn. Een restant mede van heidehoning en oude cola met een scheut jenever hadden ook resultaat. Hier eten de wespen van de zoete appels in de boom. Jammer er blijft niks over. Met groet.

    Ha Margriet, mijn ervaring met alleen bier is minder. In het begin lokt het uitsluitend wespen, maar zodra de alcohol volledig verdampt is, trekt het ook onze honingbij aan vanwege de suikers. Groet, Ben

  • Gerard

    22-08-2022 om 08:47

    Hallo Ben
    Heb jij ervaring cq kennis van het bestrijden van de varroa met roofmijten?
    In publicaties van bv Refona wordt aangegeven dat dit ook effectief zou zijn, maar ik ken geen imker die die ervaring kan delen.
    groet, Gerard

    Ha Gerard, er zijn wel imkers die beweren dat roofmijten hun volken doen overleven. Ik durf te beweren dat ze een onjuiste conclusie trekken. Hun volken blijven leven omdat hun bijen een balans gevonden hebben met de mijten en waarschijnlijk behandelen ze hun volken op een meer extensieve manier. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat roofmijten niets kunnen doen tegen de mijten in het broed en meestal zit daar 60 tot 80% van de mijten.
    Roofmijten ruimen ongeveer 5% van de mijten op. Groet, Ben

  • Roger de coster

    22-08-2022 om 09:55

    Ik zie beide soorten op mijn fruit en bijten echt flinken stukken in het fryit beginnend bij het steeltje van het fruit. Dit is tweede jaar op rij kan het nest nergen vinden helaas. Zie dat ze hiwr in brabant erg snel oprukken beise soorten.

    Ha Roger, ze zijn invasief zonder natuurlijke vijanden. Wellicht ook te groot voor zwaluwen. Het zal vele jaren duren voor er een natuurlijk evenwicht ontstaat tussen al die nieuwe wespensoorten. Helaas staan alle andere insecten op het menu bij de hoornaars met een voorkeur van de AH voor de bij. Groet, Ben












  • Jeroen Wonders

    22-08-2022 om 09:59

    De AH herken ik het beste aan de 4 gele pootjes, alsof ze door een geel verfbadje gelopen zijn. Deze 4 gele pootjes heeft de EH niet.

  • karin baek

    22-08-2022 om 11:12

    hier in Vlaanderen wordt intensief gezocht naar de AH. Wanneer een melding gebeurt, worden in de buurt lokpotten geplaatst waarop de Ah dan geen vliegen. Ze kunnen niet in de potten, zitten erop. Lokale imkers moeten zich verenigen in de zoektocht en samen dagelijks de potten controleren. We vangen de AH , geven ze een (verschillend) kleurteken op de rug ( zoals een koninginnenbij) hierdoor kunen we zien of eenzelfde individu terugkeert op een pot. Als dat zo is, kunnen we een vliegrichting bepalen en timen we hoelang ze tussen 2 voederbeurten weg blijft. minuut is ongeveer 100 meter tot het nest. We doen dit op verschillende lokpotten, zo krijgen we na verloop van tijd kruisende lijnen en een idee waar ongeveer het nest zit. Dan gaan we op zoek ( verrijker) of we het nest zien zitten. Via Vespawatch wordt dan een professionele verdelger aangeduid. Niet elk brandweerkorps kan verdelgen, het vereist speciale apparatuur en beschermingspakken. Hij steekt vlot door onze pakken heen (angel 8mm) en spuit bij benadering vh nest ook gif naar de ogen. Dus zeker niet zelf proberen!!!

  • Margriet K.

    22-08-2022 om 16:36

    Dag Ben, wat je schrijft over de bijen die op het bier afkomen heb ik ook weleens ervaren. Maar nu de wespen zo massaal de overhand hebben komen ze er niet aan te pas. De bijen zijn druk genoeg om de wespen buiten de kast te houden. Ik let doorlopend op. Het scheelt misschien ook dat de bijen nu gevoerd worden. Elke avond maak ik de lokkers leeg en ik heb tot nu gelukkig geen bijen in de lokkers gezien. Af en toe een motvlindertje en ook wel wat vliegen. Met groet, Margriet K.

  • Diederik Vanoverberghe

    22-08-2022 om 19:22

    Dag Ben, het product wordt masaal gebruikt op huisdieren met en zonder veren ik zou niet weten wat voor onzin ze uit de hoed kunnen toveren om dit te verbieden....ik voorzie ze van 1 druppeltje op de onderzijde want als ze beginnen poetsen sterven ze practisch onmiddelijk en de enige betrachting is ze in het nest te krijgen.

    Ha Diederik, het lijkt inderdaad zeer effectief en het bespaart tonnen aan gemeenschapsgeld om de brandweer de klus te laten klaren. Groet, Ben

  • Aziz Manar

    22-08-2022 om 22:07

    Beste Ben,
    Ik heb een vraag over hele andere onderwerp.
    Ik ben een beginner. Ik ben gefascineerd door de door u gebruikte topkast. Ik heb inmiddels twee topkasten zelf gemaakt. In een van de kasten is het de afgelopen weken ZEER warm geweest dat zelf de raad op mijn ramen is gaan smelten. Is het een idee om ook voor de topkast een vergelijkbaar onderkant (opening met rooster) te maken dat de spaarkast ook heeft. Natuurlijk niet over de volle breedte en wel afsluitbaar in de winter. Graag hoor ik wat u van het idee vindt.
    Aziz manar, a.manar@upcmail.nl
    vriendelijke groeten

    Ha Aziz, ik denk dat je vergeten bent een laag isolatie aan te brengen onder het dak. Met goede iso kan de warmte niet doordringen tot de kast. Mijn kasten zijn ook 25 mm dik. Dikker dan de 18mm spaarkasten. Bodemventilatie is dus niet nodig.
    Mijn Topkast heeft wel ook een ventilatieopeningen aan de achterkant met draaischijf. Groet, Ben

  • Wim Overeem

    22-08-2022 om 22:58

    Ik heb in Z-Frankrijk ook een kast staan en de AH hangt daar permanent voor de kast en vang binnenkomende of uitvliegende bijen. Ze houden mijn volk klein. Om te voorkomen dat ze de hele kast leegroven heb ik er een Hoornaar-rooster voor geplaatst, dat beperkt de schade enigszins. Wat in elk geval goed werkt is lege bierblikjes naast de kast zetten en half vullen met bier gemengd met ranja. De bijen gaan er niet in, die houden niet van die bierlucht. De Hoornaars wel en zijn zo dom dat ze er niet meer uitkomen en verdrinken. Per blikje vang je er zo op een dag wel tot 10 stuks weg wat de schade aan je bijen daarmee behoorlijk inperkt

    Ha Wim, ik zie hier hetzelfde gedrag bij de EH, wellicht iets minder frequent. Zie jij nog EH's of zijn die ook daar verdrongen door de AH? En zie je nog gewone wespen of worden die ook opgevreten door de hoornaars? Groet, Ben

  • karin baek

    24-08-2022 om 09:01

    Wij zien hier op de lokpotten dat de EH de AH verjaagt, een pot waar geregeld EH op komen wordt niet meer bevlogen door de AH. Als lokstof gebruiken wij een mengsel van bier, witte wijn en suiker, verhouding telkens 1/3. Zeer aantrekkelijk voor AH?,EH, en wespen, de bijen moeten het niet omwille van de alcohol en het zuur. Momenteel ook aan de kasten veel EH die toch ook wel flink wat bijen meepikken. Hier is het een enorm wespenjaar, nooit gezien. Wij zijn genoodzaakt vallen te zetten tussen de kasten omdat de wespen ook proberen binnen te dringen( voornamelijk in afleggers en kleine volkjes)

    Ha Karin, jij bevestigt mijn idee dat de EH net als de AH op bijen jagen. Volgens zijn ze allebei net zo moordlustig en eten ze graag bijen. Het zijn gelukkig die oude zomerbijen die ze vooral eten.
    De sterke volken zullen het wel goed aankunnen, denk ik. Ik zie ook bijenvolken die zich goed verdedigen tegen alles wat probeert binnen te komen. Die eigenschap is goud waard. Groet, Ben

  • karin baek

    25-08-2022 om 16:35

    Hoi Ben,
    probleem is ook dat, eens er en aantal jagende AH voor de kast vliegen (4of 5 is genoeg), ze "helikopteren "voor de kast, de bijen reageren met "fear paralyses" ze zijn ahw verlamd van schrik en de vluchten worden grotendeels stopgezet. Foerageren valt quasi stil. En dit juist in een periode dat de wintervooraad aan stuifmeel nog moet aangevuld worden. Bij de EH gebeurt dat niet, die pikt in de vlucht een bij van de vliegplank en is weer weg en vormt zo een minder groot gevaar.

  • Zonnedruppel; Erik Meesters

    02-09-2022 om 13:22

    De Aziatische hoornaar is onlangs aangetroffen in Markelo....heeft in de krant gestaan. Er kwamen zelf mensen van die stichting langs om ze te merken. Twee keer was de zender te zwaar in relatie tot het gewicht van de twee hoornaar werksters. 1 keer ging het goed maar belande de werkster in een kippenmaag en weg zender van € 250,--. Toch is het nest bij toeval gevonden, op 10 meter van de foekepot maar wel op 23 m hoogte, de boeven!

    Oplossing is het houden van de Afrikaanse/Europese bij, oftewel de zogenaamde 'killerbee', die maakt er wel korte metten mee!

    Ha Erik, vooral zwakke volken worden de dupe, dit kan de imker dus voorkomen. Groet, Ben

  • Wim Overeem

    29-01-2023 om 21:57

    Hi Ben,

    Ik heb in Frankrijk ook bijen staan en erg veel last van hoornaars. Ik wil experimenteel een grotere ruimte rondom de kast afgazen zodat de rondhangende hoornaars meer afstand moeten nemen en de bijen meer kans krijgen ongezien uit te vliegen voor ze gegrepen worden. Hoe groot moeten de mazen van het gaas zijn om de bijen door te laten en de hoornaars niet?

    Ha Wim, dat is lastig te beantwoorden. Voor de vliegopening zou een 5,5 mm rooster de AH's en EH's tegen houden. Echter je wilt werken met een net op grotere afstand van de kasten. Het lijkt me een goed idee, echter ik vraag me af of de hoornaars dan niet gewoon boven het net blijven manoeuvreren tot er bijen langs komen. Je zou het kunnen proberen met vogelnet dat we in NL gebruiken bij de Aalbessen. Daar kan een hoornaar lopend wel doorheen komen, maar normaal vliegend niet goed. De bijen vinden hun weg wel door het net. Ze moeten overigens wel afremmen, waardoor ze weer ten prooi kunnen vallen. Maar het is de moeite waard om het een seizoen te proberen. Persoonlijk voel ik meer voor het ronde vlieggat in de voorkant van de bijenkast. Daar kunnen de bijen zo invliegen. Groet, Ben

  • Tomer

    09-03-2023 om 17:00

    Gelieve de berichten over het gebruik van fipronil om de Aziatische hoornaar te bestrijden te verwijderen! Dit is niet effectief, gevaarlijk voor andere insecten (oa bijen) bij verspreiding in het milieu en daarenboven is het gebruik als dusdanig verboden. Dus niet de manier om nesten te verdelgen en zeker niet om te promoten op deze blog. Nesten moeten opgespoord worden (met de wiekpotmethode of met zendertjes) en correct verdelgd worden.

    Ha Tomer, goed dat je deze nuancering aanbrengt. Ik zal het gebruik van bestrijdingsmiddelen zeker niet promoten. Iedereen heeft echter wel vrije meningsuiting en zo lang imkers elkaar met respect behandelen, mag iedereen voor zijn mening uitkomen. Zo lang iets niet kwetsend is, zal ik niet ingrijpen in de Blogreacties. Groet, Ben

  • JanV

    09-03-2023 om 17:09

    Gebruik van Fipronil op insecten is nog altijd bij wet verboden. Er zijn methodes die wel legaal zijn. Met Fipronil breng je niet alleen je eigen bijen in gevaar, maar ook veel andere insecten. Zelfs vogels die van het nest komen smullen zullen hier hinder van ondervinden.
    Ha Jan, zeker! Spechten die de gecontamineerde broedrestanten verorberen, zullen mogelijk schade oplopen.
    Als behandelvrije imker ben ik zeker zeer terughoudend met alle bestrijdingsmiddelen. Ik ben van mening dat we onze bijen moeten selecteren op een goed defensief karakter tegen wespen. Ook spreiding van bijenvolken werkt de predatie door wespachtigen tegen. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.