30-09-2025

De intrede van de herfst lokt bijen en muizen naar binnen

De volken zijn ingewinterd. Dagelijks komt er bij zonnig weer nog klimop-stuifmeel binnen. Het aantal vlieguren is echter beperkt. De nachten worden kouder en vochtiger. In de avond lopen weilanden vol met een duidelijk zichtbare laag nevel. In de koudere nachten trekken de bijen zich al terug tussen de raten alsof ze aanstalten maken voor het begin van de wintertros. 

Dakisolatie

Het wordt de hoogste tijd om de voerbakjes definitief te verwijderen als dit nog niet gebeurd is en de vliegopeningen te verkleinen. Breng gelijk een goede isolatielaag aan op de dekplank. Dit geldt zowel voor houten als plastic dekplaten. Bovenisolatie is het allerbelangrijkste om condensvorming aan het plafond te voorkomen.


Muizenhinder

Die boodschap geven in ieder geval mijn bijen met ronde vlieggatopeningen af. De opening is in sommige kasten tot een doorgang voor twee bijen tegelijkertijd beperkt. De horizontale vliegopeningen kunnen het beste beperkt worden tot 6 cm lengte  bij 6 mm hoogte. Deze 6 mm hoogte is bedoeld om muizen te verhinderen binnen te komen. Vooral veldmuizen kunnen desastreuze gevolgen hebben in een ingewinterd bijenvolk. Ze eten niet alleen mee van stuifmeel- en honingvoorraden, maar verstoren voooral de rust en dat geeft op termijn zoveel stress dat er roer kan ontstaan.  Spitsmuizen komen soms nog wel binnen, maar na het eten van een paar bijen van de gaasbodem verlaten de spitsmuizen de kast weer zonder de bijen echt te storen. 

 

Varroaschade

De maand oktober is vaak de maand waarin de eerste slachtoffers vallen onder de ingewinterde volken. Helaas is de varroabestrijding vaak niet effectief genoeg geweest vanwege resistentie van de varroamijten tegen het gebruikte middel of bleken de buitenperaturen roet in het eten te gooien. Een te laat begonnen bestrijding in augustus of september levert ook onvoldoende resultaat op, omdat met zo'n late bestrijding de DWV type B-virussen nog veel te lang doorwoekeren in het broednest en in de poppen. Van langlevende winterbijen is geen sprake en de net geboren bijen verlaten door stress de kasten. De kasten lopen gewoon leeg vanwege de vele zieke bijen. 

Probeer eens na te gaan waar het mis ging? Was er sprake van een extreem hoge besmetting of bleek de bestrijding niet effectief genoeg?

Selectie

Iedere imker met twee of meer volken kan aan selectie doen. Lees nog eens het verslag van Mari van Iersel in het NBV-bijenblad van oktoiber jl. Tip: Observeer eens gedurende de week voorafgaande aan het begin van de varroabestrijding de mijtenval. Zijn de volken vergelijkbaar kwa sterkte dan mag je ook conclusies verbinden aan een lagere mijtenval van sommige volken. 10% van alle volken kent al een zekere mate van Varroa Sensitieve eigenschappen. Door de schuifla te bekijken, zie je grote verschillen tussen volken in de mijtenval. Dat beeld wordt tijdens de bestrijding nog eens bevestigd. Op grond hiervan weet je van welk volk(en) je komend jaar moet natelen. De koningiun van het andere volk kun je beter vervangen. 

Ben Som de Cerff, hobbby-imker en docent bijenteelt

Op weg naar een duurzame imkerij

Deel dit bericht

Reacties

  • Ad van Esch

    30-09-2025 om 16:32

    hallo ben, heb een vraag heb tijd geleden wat Vespa catch gekocht om de hoornaars te vangen. maar . maar er komen geen hoornaars in de val. zou jij weten wat ik kan doen om ze toch te vangen. gr. ad

    Dag Ad, vespa catch is de naam van de AH-val. Gebruik je Trappit of een eigen mix als lokstof? Ik neem aan dat er AH'S in jouw omgeving vliegen?
    Hier vang ik ook nog niks omdat er blijkbaar nog geen werksters of koninginnen hier rond vliegen. Groet, Ben

  • Ad van Esch

    30-09-2025 om 18:07

    Hoi ben ik gebruik eigen mix. bier en Wijn en suiker met wat grenadine .
    Heb al wat hoornaars gezien bij mij kasten. nu vooral ook bij de Hedra helix.
    groeten Ad

    Dag Ad, er zitten in een nest twee verschillende soorten AH-voedselhalers, namelijk eiwit-speurders (insecten) en nectar speurders (fruit, honing). Voor de bijenkasten jagen ze vooral op eiwitten.

    Nader toegelicht:
    De Aziatische hoornaar (Vespa velutina) heeft, net als alle sociale wespensoorten, altijd eiwitten én suikers nodig, maar de behoefte verschuift sterk gedurende het seizoen en de levensfase van de kolonie.
    Hier is de verdeling van de behoeften:
    1. Eiwitten (Proteïnen) Eiwitten zijn essentieel voor de groei en ontwikkeling, en worden uitsluitend verzameld voor de larven (het broed).
    o Wanneer? Vanaf de lente, wanneer de koningin begint met leggen, tot diep in de herfst wanneer de larven van de nieuwe koninginnen en darren worden gevoed. De jacht op eiwitten is het meest intensief in de zomer en vroege herfst (juli-oktober), wanneer de kolonie op haar grootst is en het meeste broed moet voeden.
    o Waaruit? Dit halen ze uit de spieren van gevangen insecten (honingbijen, vliegen, wespen, spinnen, enz.).
    2. Suikers (Koolhydraten) Suikers zijn de brandstof voor de volwassen hoornaars (koningin en werksters) om te vliegen en hun dagelijkse taken uit te voeren. Ze hebben deze suikers nodig voor hun eigen energievoorziening.
    o Wanneer? De behoefte aan suikers is constant gedurende het actieve seizoen (maart-november). In de vroege lente (maart-april) zijn suikers zelfs de primaire voeding, omdat de koningin dan nog solitair is en snel energie nodig heeft om het nest te bouwen.
    o Waaruit? Dit halen ze uit nectar (vooral van laatbloeiers zoals klimop), vruchtensappen van rijp fruit en soms ook uit menselijke zoetigheden.

    Groet, Ben



  • Monika

    01-10-2025 om 18:40

    Nog een andere vraag. Is het nu verstandig om de Varroa lader wel of niet eronder te laten? Alvast dank.

    Dag Monika, bijen hebben miljoenen jaren in nestholtes in bomen en dergelijke gewoond, Dat was een holle ruimte met een kleine vliegopening, die aan alle kanten gesloten was. Dat is dus ook beter voor de bijen, want het geeft een stabiel binnenklimaat.
    Wind die variabel is in sterkte jaagt onder de kasten door en zuigt steeds de binnenruimte leeg waarbij er weer koude lucht binnen stroomt. Houd dus de schuiflas eronder, het stabiliseert het binnenklimaat en geeft jou weer extra informatie over mijtenval/besmetting, voedselgebruik en de sterkte van je volk gedurende herfst en winter. Groet, Ben
    PS ik zal dit ook nog verwerken in een toekomstig blogbericht, goeie vraag!

  • Marlou van Essen

    01-10-2025 om 22:17

    Hoi Ben, Vandaag was ik de bijen aan het observeren en zag ik gedrag dat ik nog niet eerder heb gezien. Ze waren druk aan het vliegen maar het leek wel of iedere bij die uit de kast vertrok zwaar aan alle kanten geinspecteerd werd, 'besnuffeld' en vervolgens vloog de bij weg. Het leek minder te gebeuren bij bijen die weer naar de kast terug kwamen vliegen. Ze werden door 5-6 bijen geinspecteerd. Wat zou dit gedrag kunnen inhouden, ik heb dit nog niet eerder gezien. Blessings, Marlou

  • Monika

    05-10-2025 om 16:39

    Goeden dag,
    Zou je a.u.b. kunnen toelichten op welke plek de ronde vliegopeningen het beste kunnen. Of je er 1 of 2 beter kunt doen? Ik werk met een Segeberger kast. En op welke stand zet je die dan op welk moment? En wat maakt dat een ronde opening 2 cm opening en horizontale 6 cm opening het advies is.
    Alvast dank en hartelijke groeten Monika

    Dag Monika, ervaring leert dan 1 ronde vliegopening volstaat. Bij gebruik van een RVS-draaischijf is de opening 4,2 cm doorsnee.
    De opening kan het beste op 1/3e afstand vanaf de onderkant van de BK in het midden geplaatst worden. De horizontale vliegopening kun je met zo'n schuifopening het hele jaar dicht houden, tenzij er sprake is van een hittegolf met temperaturen boven de 32 graden. Maar dan kun je ook de schuiflade iets open zetten.
    De ronde vliegopening blijft in herfst en winter gedeeltelijk dicht zitten, dus 2 cm open laten. Zodra de voorjaarstemperatuur flink in de lift zit, kun je de opening gaan vergroten.
    Bij gebruik van horizontale vliegopeningen is het in de herfst en winter goed om de hoogte te beperken tot 6 mm en de breedte tot 2 a 6 cm. Het gaat er hier om dat de bijen een kleinere opening beter kunnen verdedigen tegen wespen en hoornaars. En de hoogte van 6 mm houdt muizen tegen. Bij de ronde vliegopening, die iets hoger zit, kunnen muizen niet zomaar naar binnen lopen, althans dat is de bedoeling.
    Ik hoop dat het hiermee nu duidelijk is. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.