Blog categorieën

17-03-2020

De levensduur van een bijenvolk

Toen ik deze week een "hoera het volk vliegt weer-appje" ontving met als bewijs een begeleidende video - het gaat hier over een "vrij gevestigd bijenvolk" in Zelhem - vroeg ik me af hoeveel jaar dit volk al in die acaciaboom woont.  Navraag leert dat dit volk hier inmiddels vier jaar woont, het volk trok in de zomer van 2016 in deze acacia. In tegenstelling tot de keuzecriteria voor natuurzwermen, genoemd in Bee Democracy van Tom Seeley, heeft dit volk een ingang op 1 meter boven de grond. Een mooi rond gat, zodat dassen, die hier ook rondlopen, geen toegang hebben tot de nestholte.

Het volk woont er sinds 2016, maar is dit nog steeds hetzelfde volk?  In de jaren 2018 en 2019 is er zwerm rond de boom gezien. Die van 2018 is waarschijnlijk een nieuwe bewoner geweest, want in het voorjaar van 2018 waren er geen aktiviteiten meer te zien. Was er wintersterfte geweest in de winter van 2017/2018? In 2019 ging het waarschijnlijk beter met het natuurvolk, want toen kwam er een zwerm af. Het resterende deel heeft dus de winter van 2019/2020 overleeft. 

In Belgie verzamelt men gegevens over in het wild levende bijenvolken in Nederland en Belgie. Met dit formulier kun je de gegevens doorgeven. 

Er is dus een wisseling van de wacht geweest in 2018 Dit vreemde verhaal bracht mij op de vraag, die je over heel veel dieren kunt stellen: hoe oud wordt een bijenvolk? Bij vrijwel alle dieren kun je een passend antwoord krijgen. Een vlinder leeft misschien een paar weken en een kanarie een paar jaar en een sprekende papagaai tientallen jaren. 

Maar bij een bijenvolk ligt het ingewikkelder. Wat is hier het dier? Het antwoord lijkt mij het gehele bijenvolk met koningin. Maar is een volk, tijdelijk zonder koningin, geen volk meer? Nee, het volk heeft na 3 a 4 weken weer een leggende opvolger. Begint hiermee de telling van de leeftijd weer opnieuw? Of heeft een volk het eeuwige leven, indien de imker ervoor zorgt dat er af en toe een nieuwe moer in komt en de raten van tijd tot tijd vernieuwd worden? Lijkt me ook vreemd "eeuwig levende bijenvolken". De gemiddelde moer leeft 2 a 3 jaar. Is 2,5 jaar de gemiddelde levensduur van een volk. Ook niet lijkt mij. Laten we de gemiddelde ouderdom van een volk eens op 10 jaar stellen. Indien je 10 volken hebt, dan sterfte er ieder jaar eentje. Dat geeft een jaarlijks natuurlijk sterftecijfer van 10%. 

Is 10% dan het gemiddelde natuurlijke sterftecijfer van bijenvolken? Dat zou het sterftecijfer van de winter van 2018/2019 zijnde 9% dus heel gewoon maken. 

Ik moet hier tijdens een regenachtige dag nog maar eens goed over nadenken...... voorlopig een paar dagen mooi weer. De bijenvolken hebben het echt nodig na zo veel weken slecht vliegweer. Van verschillende kanten hoor ik dat de broednesten zeer klein zijn vanwege het gebrek aan vers stuifmeel de afgelopen weken. Dit maakt het broednest extra kwetsbaar. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt

Deel dit bericht

« terug naar overzicht

Reacties

  • Douwe

    15-03-2020 om 19:38

    In de buurt van mijn bijenstal zit al 7 jaar een bijenvolk in (ook) een acacia. Een zwerm daaruit heb ik niet waargenomen, maar er was al die jaren de nodige activiteit van in- en uitvliegende bijen.

  • Lippe

    16-03-2020 om 14:03

    Leuke dingen om over te filosoferen. Zo vraag ik me wel eens af wat de echte leeftijd van een dar zou kunnen zijn?
    Een dar heeft geen broedzorg dus het is een soort winterbij. Er is onderzoek gedaan naar de vitaliteit van het sperma dat op gegeven moment afneemt naarmate de dar ouder wordt en in de literatuur wordt vaak als leeftijd max 6 maand aangehouden.
    Maar waarom zou een dar niet het eeuwige leven kunnen hebben of op zijn minst net zo oud als een koningin kunnen worden?
    Er van uitgaande dat de dar er niet wordt uitgegooid in de herfst en gevoed blijft door de werksters, lijkt het mij dat een dar vrij lang kan leven, want hij zal alleen slijten door het vliegen naar de darrenverzamelplaatsen.

    Ha Lippe, de kans op overleving van een dar is klein, of hij gaat dood aan zijn hobby of hij wordt in augustus buiten de deur gezet. Soms overleeft er wel eens een enkele dar de winter. Dus dan kom je uit op 8 tot 10 maanden. Ze slijten toch vanwege het vele vliegen in de zomer. Daar heeft de moer geen last van. Bovendien krijgt de moer beter voedsel.
    Groet, Ben

  • Xander Pikaar

    17-03-2020 om 19:17

    Vlak bij mijn stand leeft een volk al meer dan 6 jaar in een schoorsteen.

  • Frits Kruse Paterswolde

    17-03-2020 om 19:31

    In Paterswolde kennen we ook zo'n boom (een eik) met een bijenvolk al gedurende zeven jaren.
    Het meest opvallende vind ik dat zo'n volk:
    - geen varroabestrijding ondergaat
    - geen wintervoer krijgt
    en toch jaar in jaar uit blijft leven.
    Dit boeit mij ook zo dat ik sinds 2019 een bijenvolk in een stukholle eikenboom heb gedaan

    Frits, soms wordt er gezegd dat de grootste bedreiging voor een bijenvolk achter de kast staat ;-). De vele interventies van de imker zijn niet altijd nuttig. Groet, Ben

  • Frans Helmink Ruurlo

    17-03-2020 om 20:02

    Er is natuurlijk altijd baas boven baas Bij ons in de kerk (Het kerkvolk) leeft al zeker 12 jaar ik zag het in 2008 voor het eerst.Het vlieggat is een stootvoeg twee en halve m. boven de grond ,het volk zit tussen 2 vloeren en elk voorjaar als bij mij thuis de eerste vlucht is fiets ik er even naar toe om te controleren of ook ons kerkvolk het heeft overleefd wat dus de laatste 12 jaar het geval was.zo zie je maar overigens wel zwarte bijen en ik heb ze ook een paar keer zien zwermen.

    Frans, geweldig dat je dit archiveert en ieder voorjaar een check doet. Misschien kan ik eens een sample bijen laten controleren op opstamming (cubitaalindex). Groet, Ben

  • Rapparini

    17-03-2020 om 21:18

    Toen ik op bijencursus was, werd door de leraar de vraag gesteld wanneer is een volk, een volk? Of anders gezegd wanneer is er sprake van een volk? Een enkel koningin is al een volk, vertelde de leraar stellig. Immers de koningin, mits bevrucht, is de moeder van alle bijen.

    Rapparini, Zonder bijen is een bijenkoningin helemaal niets....ze is snel dood. Dat is anders bij hommelkoninginnen.
    Groet, Ben

  • Ben de blogger

    17-03-2020 om 21:31

    Zonder bijen is een bijenkoningin helemaal niets....ze is snel dood. Dat is anders bij hommelkoninginnen

  • Jan JANSEN

    17-03-2020 om 22:34

    Ben,
    Een leuk onderwerp, en zo heb ik bv besloten omnéén van mijn TBH helemaal met rust te. Geen honing eruit halen af wat dan ook. Kast staat achter aan bij mij in de weide ,en ik wil gewoon weten als ik nu helemaal geen ruk doe voor hoelang hou ik daar bijen. Zelf denk ik lang !

    Jan, in Almen heb ik een TBH staan, die al 3 jaar zelfvoorzienend is. Geen bestrijding en niet voeren. In het voorjaar oogst ik wel de oude lege raten voor biowas. Dus terugsnijden zoals ook gedaan wordt in de korfimkerij.
    Eventueel zou ik overtollige voorraden in voorjaar kunnen oogsten. Nog niet gedaan. Groet, Ben

  • J El

    17-03-2020 om 23:51

    Ik denk dat we het bijenvolk moeten zoen als het Nederlandse volk, naam zegt het al, volk, een volk leeft in mijn ogen met een goede varroabestrijding "oneindig"

    Ik heb nu nog een specifiek probleem, waar ik geen informatie over kan vinden op internet, ik heb een volk, die moet 3 meter naar achter verplaatst worden, binnen 2 weken, hoe kan ik dit doen zonder dat bijen zich vervliegen?

    J El, de entiteit van een bijenvolk is te klein om te mogen vergelijken met het Nederlandse volk. Het leven voor ieder dier is eindig.

    Verplaatsen moet je in de winter doen, zoals ik regelmatig gemeld heb in mijn blogs. Iedere dag bij goed vliegweer nu een halve meter verplaatsen. Dan moet 3 meter toch lukken in 14 dagen? Groet, Ben

  • Johan

    17-03-2020 om 23:56

    Ik zou denken dat een superorganisme in theorie het eeuwige leven heeft. Het volk voorziet ook heel wat mechanismen om zo succesvol mogelijk te zijn, wat de overlevingskans maximaliseert.
    De koningin kan sterven van ouderdom, maar in principe zorgt het volk voor opvolging.
    Uiteraard kan de koningin niet terugkeren van bruidsvlucht, het volk onvoldoende voedselvoorraad heeft,.. waardoor het volk sterft.

    Johan, denk ook aan cumulatie van vervellingen, residuen uit het milieu en bacteriën en/of virussen en schimmels. Ze slaan op een zeker moment toe. Het leven van ieder dier is eindig. Groet, Ben

  • Lizet

    18-03-2020 om 08:17

    In een oude berk in de tuin van mijn ouders in de buurt van Nijmegen leefden jarenlang eekhoorntjes en sloegen daar de hazelnoten en andere dingen uit de tuin op. Die zijn er al een paar jaar niet meer. Totdat mijn hond tegen de boom ging blaffen. Meestal blaft hij tegen vogels, omdat hij daar graag achteraan rent. Maar er zaten geen vogels in. Dit duurde zo’n 2 maanden. Totdat mijn man zei: maar volgens mij zitten er bijen in, lizet ga eens kijken. En inderdaad, op zo’n hoogte van 5 meter. Daar zit ook een groot gat.
    Mijn moeder (85), is nu dus ook imker. Een natuurlijke imker ;)

    Lizet, geweldig verhaal! Groet, Ben

  • Robert

    18-03-2020 om 08:41

    In de abdij van Orval ( België ) leeft een bijenvolk al meer dan 12 jaar in het dak van de kerk. Ieder jaar komen wij rond dezelfde periode daar op bezoek en we zijn blij als we de bijen weer zien vliegen.

    Robert, mooi op leeftijd!
    Groet, Ben

  • Twan

    18-03-2020 om 10:22

    Doet me denken aan het filmpje van Engelse onderzoekers die ook niet begrepen hoe een bijenvolk al jaren kon overleven in een holle boom, zonder varroabehandeling. Men ging zelfs met een camera naar binnen om misschien op die wijze meer aan te weet te kunnen komen hoe de bijen zo lang stand konden houden.
    Wat de onderzoekers niet zagen, was dat er op een gegeven moment roofmijten te zien waren (Stratiolaelaps scimitus). Die komen dus gewoon overal ter wereld in bosbodems en dode bomen voor...
    En dan is er nog het verhaal van de oude imker in Frankrijk die zijn zieke volken gewoon op de grond in het bos zette, waarna een volk zich herstelde. Hij kon niet verklaren wat er precies gebeurde, maar had geleerd dat het werkte. Ook daar werden de roofmijten actief in een volk.
    Verder een leuke filosofie. Een imme afgezet tegen individualisme van een soort.

    Twan, wellicht is het gebrek aan stress en de balans tussen de bijen en alle andere organismen (8000 soorten wordt er gezegd) in de nestholte het geheim. Het feit dat er geen andere volken naast staan, heeft ook een grote positieve invloed. Groet, Ben

  • Luc Verachtert

    18-03-2020 om 17:34

    Hoe moeten we dit alles bekijken? Eigenlijk bekijk je nu hoelang bijen een nestplaats bezetten....wanneer een zwerm vertrekt en zich op een andere plaats vestigt, leeft datzelfde volk verder, maar op een andere plek, zeker bij een voorzwerm, en als die dan weer verder zwemt nog verder en zo kom je uiteindelijk op miljoenen jaren......

  • André

    18-03-2020 om 22:39

    Beste Ben,

    Fijn dat je achter mij staat!!!

    Even iets heel anders.
    Weet jij, of misschien een blogvolger waar ik mijn honing kan laten keuren op pollen zodat ik weet welke naam ik er aan geven kan. Ik woon zelf aan de noordelijke kant van de Veluwe.
    Het gaat mij er nog niet zozeer om de kwaliteit maar echt meer om de pollen. Alvast bedankt.
    Groet André

    Andre, je kunt het Bijkersgilde mailen. Die geven cursussen in pollenanalyse en kennen ook wel de namen van mensen, die hierin geschoold zijn. In het boek Honingkunde kun je terug vinden hoeveel pollen/cm3 aanwezig moet zijn voor een specifieke honingsoort. Ik omzeil het probleem bij twijfel door het voorjaars- en zomerhoning te noemen. Groet, Ben

  • Rob Plomp

    19-03-2020 om 13:36

    Lees Lives of the bees van Tom Seeley en besef dat de overlevingskans en de levensduur van een volk zeer laag zijn. Wij imkers zorgen goed voor onze bijen zelfs met 10 % sterfte.

  • Anja Hilhorst

    08-06-2020 om 16:57

    Wij wonen al weer 15 jr in het ouderlijk huis van mijn schoonouders.
    Zolang ik mij kan herinneren zit er al n bijennest in de spouw van de schoorsteen. Ik denk al zo’n jaar of 40!
    Wij hebben er geen last van en laten ze lekker zitten.
    ‘n aantal jaar geleden is de helft van het volk gaan zwermen en ‘n kluit hing in de coniferen. Wij hebben ‘n imker gebeld die met ‘n mand dat gedeelte van het volk mee heeft genomen.
    Hij vertelde ons dat de oude koningin uit het nest is vertrokken met ‘n gedeelte van het volk en dat er nu ‘n nieuwe koningin gekozen is die samen met haar bijenvolk weer in onze schoorsteen verder leeft! Bijzonder toch al zoveel jaren!

    Anja, heel bijzonder. Dank je voor het delen. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.
« terug naar overzicht