Blog categorieën

28-12-2018

De natuurlijke mijtenval

Als hekkesluiter van dit jaar een blogbericht over de natuurlijke ontwikkeling van de mijtenpopulatie in de nazomer en herfst.

Als docent bijenteelt leer ik alle basiscursisten om trouw het 3-gangen menu te gebruiken ter bestrijding van de mijtenpopulaties in onze bijenvolken. Dit geeft de nieuwe imkers in ieder geval de zekerheid dat de volken niet ten onder gaan in de winter aan virusinfecties als gevolg van te hoge mijtenbesmettingen. Op de vervolgcursisten wordt tevens geleerd hoe je volken kunt bemonsteren om de mijtbesmetting op de bijen vast te stellen en welke drempelwaarden niet overschreden mogen worden. Door de mijtenbesmetting te meten kun je de mijtenbehandeling soms achterwege laten. 

De gehanteerde drempelwaarde is meestal 2%. 100 Bijen mogen dan nooit meer dan 2 mijten bevatten. Op de schuiflade mogen in november niet meer dan 2 mijten per vier dagen vallen. Toch vind je in de literatuur ook hogere drempelwaarden, volken zouden volgens Duitse bronnen een mijtbesmetting van 10% moeten kunnen verdragen. 

Dit alles maakte mij nieuwsgierig naar de biologie van een mijtenpopulatie in samenhang met de bijenkolonie. In Azie, Afrika en Zuid-Amerika leven de mijten ook in bijenvolken, zonder dat 80% van de bijenvolken dood gaan. Waarom kan dit daar wel en hier niet? Deze materie wordt verder in een hoofdstuk van mijn imkerboek vanuit een onderzoek met Afrikaanse bijen uit de doeken gedaan. 

Om de levensloop van de mijten te doorgronden heb ik dit jaar 18 volken niet behandeld. Ik hou wel de mijtenbesmetting in de gaten om vroegtijdig toch in te kunnen grijpen. Tot op heden heb ik bij deze 18 volken nog niet ingegrepen, dus nog geen mijtenbehandeling uitgevoerd. Het betreft zowel nieuw opgezette volken als overjarige volken. 

In de 2 bijgevoegde documenten kun je de mijtenval in de afgelopen maanden volgen, zowel de mijtenval per dag als de cumulatieve mijtenval. Je ziet dat als je niks doet, er toch dagelijks grote aantallen mijten verdwijnen via de schuiflade. De mate van mijtenval is meestal direct gerelateerd aan de ernst van de mijtenbesmetting.  Je zou kunnen concluderen dat de mijtenpopulatie hetzelfde doet als het bijenvolk, je hebt langlevende wintermijten en kortlevende zomermijten. De mijtenpopulatie wordt in de winter ook veel kleiner dan de zomerpopulatie. Hoeveel kleiner? Dat weet ik helaas nog niet, omdat ik niet weet hoeveel mijten er in het volk uiteindelijk blijven leven. De verhoogde mijtenval eindigt in november tegelijkertijd met het verdwijnen van het broednest. 

De belangrijkste vraag is natuurlijk: is de verkleining van de mijtenpopulatie in de nazomer en herfst groot genoeg om het volk het komende jaar niet ten gronde te laten gaan aan mijten en virussen? Helaas is het antwoord op die vraag negatief wanneer het volk niet over Varroa Sensitieve Hygienische eigenschappen beschikt. Toch kan een slimme bedrijfsmethode met gerichte maatregelen tegen de mijt ook veel soelaas bieden tegen de mijtenreproductie. Hierbij denk ik aan: 1) een beperking van het broednest 2) het doorvoeren van een broedstop, bijvoorbeeld door het maken van een vlieger 3) door een eenmalige darrenraatmethode toe te passen na het maken van de vlieger.  

Volgend jaar zal ik deze methode toepassen op enige onbehandelde volken en vervolgens de mijtenbesmetting monitoren om te zien of deze methode voldoende soelaas biedt om het volk onbehandeld te laten voortbestaan. 

Ik wens jullie een goede jaarwisseling toe en een gezonde en mooie start van het nieuwe bijenjaar!

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt 

 

 

Deel dit bericht

« terug naar overzicht

Reacties

  • Ghislain De Roeck

    29-12-2018 om 13:16

    Ik vrees dat dit een te eenvoudige benadering is Ben, gewoon omdat ze geen rekening lijkt te houden met de mijten die van buitenaf een kast indringen via, vooral, het beroven van zwakke volken. In andere woorden, er is niet zo iets als een gesloten mijtencircuit in een volk met een enkel een natuurlijke aanwas en sterfte.
    Bedankt voor alles, prettig Nieuwjaar ook.

  • Dirk De Spiegelaere

    29-12-2018 om 13:52

    Ik sluit mij daarbij aan, Ghislain, want in recente studies van DeGrandi-Hoffman et al (USA - 2017) is ook gebleken dat zelfs volken met uitgesproken VSH-kenmerken ten onder gaan aan een plotse grote mijteninflux (roverij/besmetting door vervlieging,...), vooral dan in september/oktober.
    M.a.w. zelfs als ik gemakkelijk 30 kg kan torsen, zal ik mogelijks wel door de knieën gaan als ik er plots nog eens 30 kg bijkomen.
    Onze 3-gangen menu biedt GEEN antwoord/oplossing voor de herbesmetting in het najaar.

    Dirk, de herbesmetting met mijten kan een probleem vormen in dichtbevolkte bijengebieden. Hier bevinden zich de eerste bijenstanden op ongeveer 1,5 tot 2 km afstand. De najaarsdracht is vanwege de bosrijke omgeving goed vanwege Hedera Helix en al mijn volken worden tijdig voorzien van wintervoer.

    Naar mijn mening vormt de oxaalbehandeling uit het 3-gangen menu nu juist de perfecte oplossing om de herbesmetting met mijten in het najaar in december ongedaan te maken. Bij broedloze volken wordt bij de juiste toepassing en de juiste weersomstandigheden 90 tot 95% van de mijten verwijderd. Groet, Ben



  • Ferry Bantjes senior

    29-12-2018 om 17:43

    Ben ik werk nu bijna 4 jaar met de Renson methode en ik bestrijd wel, als volgt in het voorjaar en de zomer met Hive clean cyclus van drie weken. En in het najaar en de winter oxaal verdampen met een sublimator. Ik heb toch wel de indruk door met Renson (broedbeperking) te werken er minder mijten zijn.

    Ferry, dat zou kunnen kloppen. Er is in de regel een directe relatie tussen de broedomvang en de mate van mijtenbesmetting. Met een sluitbord in je BK en minder BK-ramen kun je trouwens ook de rensonmethode toepassen. Daar lees ik nooit iets over. Groet, Ben

  • Mart van Vught

    29-12-2018 om 18:10

    Eenvoud is het kenmerk van het ware.
    Door het droge jaar konden de planten veel ijzer opnemen.
    Dit hoge ijzergehalte zit in het stuifmeel en de nectar.
    Hierdoor sterke bijen met een hoog ijzergehalte in het bloed.
    De mijten hebben de bijen minder lang nodig.
    De vliegactiviteit van bijen gaat zichtbaar omhoog
    Dit heeft invloed op het gedrag van de mijten.
    Het ijzergehalte in stuifmeel van de eucalyptus is 5 maal hoger dan in andere planten zou dit de reden kunnen zijn dat er geen varoamijt aanwezig is in Australië?
    Wat ik NIET weet hoe het zit met het ijzergehalte in de bloemen (op de dag van vandaag) ten opzichte van 20 jaar geleden. Ook weet ik niet welke invloeden er nog meer zijn op de afname van het ijzergehalte in het stuifmeel en nectar van de bloemen hier in Nederland.
    Ben stonden er bij jouw misschien veel twaalfgodenkruid planten?
    Ben hartelijk dank voor je inzet het afgelopen jaar, en het ga je goed.

    Greetzzzzzzz,

    Mart van Vught


    Mart, In Australië zijn (nog) geen mijten vanwege de geïsoleerde ligging. Ik heb de genoemde plant net gegoogled maar ik heb ze nog hier in de omgeving nooit aangetroffen. Dank en groet, Ben

  • Ghislain De Roeck

    29-12-2018 om 21:13

    Enkele referenties die duiden op het risico van herbesmetting in het najaar (niet om te overtuigen, wel om te informeren)::
    - Autumn Invasion Rates of Varroa destructor (Mesostigmata: Varroidae) Into Honey Bee (Hymenoptera: Apidae) Colonies and the Resulting Increase in Mite Populations
    Author(s): Eva Frey and Peter Rosenkranz
    - Invasion of Varroa destructor mites into mitefree honey bee colonies under the controlled conditions of a military training area - Eva Frey, Hanna Schnell & Peter Rosenkranz.
    - www.scientificbeekeeping.com, meerdere artikels (Randy Oliver).

    Ghislain, ik ben het met je eens over het bestaan van herbesmetting. In oktober en december 2016 beschreef ik dit verschijnsel al in NBV-Bijenwerk. Ook in mijn boek waarschuw ik ervoor. In de herfst ineenstortende volken vormen een gevaar voor herbesmetting. Een volk dat zo'n ineenstortend volk berooft, kan wel meer dan 1000 mijten 'meenemen'. Dit gevaar bestaat met name in dichtbevolkte bijengebieden. Hier in de Achterhoek is de bijendichtheid erg laag.
    Ook de ineenstorting van bijenvolken in de herfst valt heel erg mee in Nederland. Dit jaar betreft dit 1% van de volken. In Duitsland overigens 3,5%. In België??? Groet, Ben

  • GerdP

    29-12-2018 om 21:32

    Dag Ben. Wat een ontzettende klus is dit geweest. Respect hoor. Ik vind het opvallend dat het aantal gevallen mijten daalt met de grootte van het broednest. Dit zou kunnen betekenen dat de bijen klaar staan bij het uitlopen van de bijen direct met de jonge mijten af te rekenen. hele nuttige eigenschap!
    Een groot broednest kan reden voor een royaal aantal 'insluipmomenten' en dus meer mijten.
    Wat de bijen in Afrika betreft, het managen van volken bestaat daar voornamelijk uit het "afnemen" van honing. Zwermen en een behoorlijke portie defensief gedrag houden daar de mijten binnen acceptabele grenzen. Zodra daar ook echt wordt gewerkt met zwermverhindering zie je dat veranderen en gaan mijten daar ook een probleem vormen.


    Gerd, vermoedelijk wordt de mijtensterfte in de nazomer en herfst niet door de bijen geïnitieerd. De levensduur van zomermijten is ongeveer 2 maanden en van wintermijten 6 maanden. Het zijn dus gewoon de zomermijten, die massaal sterven in de nazomer en herfst omdat ze versleten en oud zijn. De mijten in de Afrikaanse volken vermenigvuldigen zich veel minder snel als in Europa. Een Afrikaans volk heeft dus van nature een veel lagere besmetting, ook bij door imkers beheerde volken.

    Kunstzwermen maken of natuurzwermen zonder broed is een goede optie om op een natuurlijke manier de mijtbesmetting te reduceren. Echter je houdt nog altijd een zwaar besmet volk met al het broed en mijten over. Dat principe geldt ook in Afrika, echter het resterende volk heeft daar een lagere besmetting, zodat er toch niet behandeld hoeft te worden. Groet, Ben

  • Jan Adrichem

    30-12-2018 om 11:19

    mooi stukje Ben. Dank. Ook een fijne jaarwisseling.

  • Gert

    31-12-2018 om 13:31

    31 december , de bijen vliegen

  • A.J.C.Mesu

    06-01-2019 om 20:43

    Ben , ik zou ook een proefje nemen met grondroofmijten. Gewoon wat roofmijten in het volk strooien en zorgen voor voldoende mul op de bodemplank.. Bij mij zijn de roofmijten uit zichzelf in de kast gekomen. Verder de boel met rust laten . De volken laat ik op eigen honing op eigen honing overwinteren maar of dat noodzakelijk es weet ik nog niet, Meer doe ik niet aan de Varao bestrijding.

    Mesu, Lees svp het volgende artikel: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0208812

    Hierin staat dat het effect op de mijten, die op de bijen zitten, beperkt is. De mijten in het broed zijn helemaal onbereikbaar voor de roofmijten. Dus mijn conclusie: zonde van het geld.

    De bijen moeten de mijten in de toekomst zelf onder de schadegrens houden, zonder toevoegingen van de imker. Groet, Ben

  • A.C.J.Mesu

    07-01-2019 om 22:36

    Ben ,ik hoef de roofmijten niet te kopen. 12 jaar geleden heb ik een zwerm geschept, in de 9 jaar erna is het deksel niet meer dan 5 * gelicht. pas de laatste 3 jaar ben ik er wat meer mee bezig, alleen geen andere maatregelen tegen de Varrao. De bijen ruimen ook het aangetaste broed goed op dus het is wel mogelijk z.g. vhs bijen, men zou de volken met roofmijten eens meerdere jaren moeten volgen.M.v.g..

    Mesu, de overleving van jouw volk berust waarschijnlijk op meerdere factoren, zoals verminderde stress (door de kast heel weinig te openen), behoud van de propolisenveloppe waardoor de virusgroei geremd wordt, solitaire opstelling (niet in een bijenstal met 20 andere volken, die zorgen voor steeds weer nieuwe virussen en mijten), VSH- of hygiënische eigenschappen van een deel van jouw bijen, die besmet broed opruimen, kleine cellen als gevolg van het niet vervangen van oude raten. Roofmijten, die de bodem schoon houden van parasieten.
    Dit alles draagt bij tot de overleving van dit volk. Groet, Ben

  • A.C.J.Mesu

    07-03-2019 om 18:26

    Ben, niet bang zijn gewoon proberen.
    https://www.youtube.com/watch?v=rcVbtplV9oQ&fbclid=IwAR3kkrwD6c5NFvqQiuSLrdlIica-Aqi2Ggh2mT0lYPCsYlmT0YFqj16gpfg

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.
« terug naar overzicht