Blog categorieën

06-04-2021

De warmtehuishouding van het broednest

Het is maandag 6 april en de Achterhoek is bedekt met een wit sneeuwkleed. Ook de daken van de bijenkasten zijn met sneeuw bedekt. Dit betekent dat het buiten om en nabij de nul graden moet zijn. Op veel volken staat al een honingkamer. Zo ook op de kast links op de foto. Hierin hangen temperatuursensoren. De bijen gebruiken de honingkamer zodra het beneden in de broedkamer te vol wordt of wanneer de dracht lekker op gang komt. 

In het midden van het broednest is het continue ongeveer 35 graden (zie foto 1), de afwijkingen blijven meestal beperkt tot plus of min een halve graad. Een enorm knappe prestatie in die wisselende weersomstandigheden. Ik heb ook een sensor liggen op de toplatten van de broedkamer. Deze geeft iets boven de 30 graden aan gemiddeld. De temperatuur lift mee op de buitentemperatuur en is niet stabiel zoals in de kern van het broednest (zie foto 2).

Wat gebeurt er nu wanneer je een tweede broedkamer of een eerste honingkamer bovenop plaatst? Ik hoor twee Duitse bijendeskundigen altijd zeggen dat de bijen niet de hele kast verwarmen maar uitsluitend de bijentros. Dat zeggen ze ook in maart. Helaas is dit een broodje aap of een halve waarheid.

In de winter klopt het inderdaad, zodra de bijen op een echte wintertros zitten, blijft het in de bolvorm van samengepakte bijen boven de tien graden en daar buiten zou het in de kast wel degelijk kunnen vriezen. Maar zodra de bijen in februari los komen van de wintertros en het broednest weer opgebouwd hebben, is de rumte in de straatjes open en stijgt de warme lucht op uit de straatjes. 

Daarom meet je op de toplatten van de broedkamer - waar nauwelijks bijen lopen - toch 31 graden warmte. Dit is uitstralende warmte van het broednest direct daaronder. Wat gebeurt er wanneer je een honingkamer plaatst of een tweede broedkamer?

Ik heb zelf alleen het effect gemeten bij het plaatsen van een honingkamer met uitgebouwde honingramen. Op de toplatten heb ik de sensor gelegd en wat bleek? De temperatuur bleek ongeveer 25 graden te zijn (zie foto 2 vanaf 1 april), terwijl er bijna geen bij in die ruimte aanwezig was. 

Dit is pure opstijgende warmte, die verloren gaat uit het broednest. De bijen zullen dit ongetwijfeld proberen te compenseren door zelf warmte te produceren door honing te verbranden. Dat lukt ze met wisselend succes, te zien aan de wisselende temperaturen ver onder de gewenste 35 graden op de toplatten van de BK. Naarmate de geplaatste bovenste bak hoger is - bijvoorbeeld een tweede broedkamer met kunstraat - wordt het warmteverlies nog groter. Dit levert werkstress op onder de bijen en geeft afkoeling aan de randen van het broednest. Ieder nadeel heeft zijn voordeel, de varroamijten varen wel bij een dergelijke afkoeling. De broedduur van het werksterbroed neemt toe, zodat er grotere mijtengezinnen ter wereld kunnen komen. 

Gezien het warmteverlies door opstijgende warmte uit het broednest is een goede timing van het plaatsen van de eerste honingkamer gewenst. De tweede broedkamer - mits gewenst - kan dus maar naar mijn bescheiden mening beter onder geplaatst worden, ook om te voorkomen dat deze kamer vol komt te zitten met broed en voorjaarshoning. Die combinatie laat zich slecht slingeren. 

 Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt

 

Deel dit bericht

« terug naar overzicht

Reacties

  • Lippe

    06-04-2021 om 11:58

    Hey Ben,
    Ik heb afgelopen zaterdag een aantal zesramers overgezet naar tienramers, want ze zaten bomvol met gemiddeld 4 ramen broed voornamelijk gesloten. Ze begonnen al in de voerbak te bouwen en schreeuwden om ruimte. Begin vorige week hebben ze ook de reserves kunnen aanvullen zag ik.
    De temperatuur was niet zo best, maar het moest gebeuren, anders ben ik bang dat ik ze over 2 weken als de zon weer doorbreekt ze uit de boom kan halen. Gelukkig was het wel windstil en scheen het zonnetje.
    Ik heb gezien de weersvooruitzichten geen HK's op de productievolken gezet om de door jouw genoemde redenen. Er komt de eerste anderhalve week nu toch niks binnen en het brengt alleen maar onnodig verlies van warmte uit het broednest.

  • Agnita

    06-04-2021 om 17:23

    Mag je ook concluderen, dat een tbh en topkast hier in het voordeel zijn?

    Agnita, Tom Seeley heeft wetenschappelijk onderzoek gedaan naar eenbaks en meerbaks-imkeren. Daaruit bleek dat de eenbaksvolken gezonder waren en minder mijtenbesmetting hadden. Dat zou dus ook kunnen gelden voor de top- en tb-kast. Groet, Ben

  • Andrés

    06-04-2021 om 20:07

    Ha die Ben,

    ff vraagje tussendoor; ik heb een paar kasten vol met bijen (11 ramen spaarkasten met 5 ramen broed), bijen zitten op 9 á 10 straten.
    Wat zou jij doen met dit weer? HK erop of BK eronder om ruimte te geven of afwachten?
    Een van de volken had zaterdag 2 speldoppen midden op de raat, deze heb ik weggehaald. Daarna heb ik niet meer gekeken om geen kou in de kast te laten.
    Deze kasten staan bij bloeiende sleedoorn, maar het is nu geen vlieg weer.
    Mijn bedoeling was om nu de HK erop te zetten en over paar weken 1 BK onder, maar helaas werkt het weer niet mee.
    Gr. Andrés

    Ha Andres, ik zou as vrijdag met 11 a 12 graden een moerrooster en een hk met uitgebouwde ramen plaatsen. Dat geeft wel lucht in de bk.
    Groet,, Ben

  • Wima

    06-04-2021 om 20:38

    Hoi Ben,
    Ik zag je bericht van eergisteren, waar je de honingkamers op de spaarkasten zette.
    Vandaag je bericht over de warmtehuishouding.
    Mijn vraag: waarom heb je de honingkamers niet in warmtebouw geplaatst? Is dat niet beter met deze niet al te hoge temperaturen die verwacht worden?
    Groetjes wilma

    Ha Wilma, honingkamers op houten spaarkasten kun je niet in warmbouw plaatsen. De spaarkasten zijn niet vierkant. Bovendien blijft de warmte gewoon opstijgen. Met een halve hk is het verlies aan warmte nog beperkt. Ik pleit er wel voor om de 2e bk onder te plaatsen. Groet, Ben

  • Jaap uut Ede

    06-04-2021 om 20:50

    Een vraag van andere orde is: Komt er nog weer een Buckfast-omlarfdag in Vorden?

    Ja, volgens mij op 27 mei. Alle BBV leden van Oost hebben een mail hierover ontvangen. Groet, Ben

  • Anton vV

    07-04-2021 om 00:10

    Dag Jaap en Ben, de overlarfdag in Vorden is al helemaal volgeboekt; nieuwe inschrijvingen zijn helaas niet meer mogelijk.
    Groet, Anton, penningmeester BBV-Oost

  • Ramin

    07-04-2021 om 11:07

    Dag Ben,
    Om warmte verlies te beperken doe ik de hele jaar door de varroa lade erin zitten, behalve als er bloed heet wordt dan gaan de laden half open... tot nu toe goede resultaat geboekt ...
    Alleen in de winter periode heb je de kans van beschimmelde ramen aan de zijkant bij de zwakke volken ... !!!
    Ik zou graag willen weten wat is jouw mening of ervaring .... ?

    Ha Ramin, ik doe precies hetzelfde en ervaar ook hetzelfde. Alleen de zwakke broeders kunnen in houten kasten last hebben van 2 beschimmelde raten. Goede hint om uitsluitend sterke volken te overwinteren ;-).
    Groet, Ben

  • Nelleke

    07-04-2021 om 14:19

    Hallo Ben, ik imker voor het tweede jaar en mis nog handelingen te verrichten op gevoel en ervaring. Mijn volk zit verspreid over 2 broedkamers, 2x ongeveer 8 ramen, bovenste met 6 ramen broed en verder verspreid verzegelde en open honing en stuifmeel. Ik heb bij de voorjaars controle 7 kapotte ramen kunnen weghalen. ( ik begon vorig jaar begin april en kon dat niet meer) Dat was vnl oud voer en beschimmeld. Is het voor de bijen warm genoeg om verspreid door de kast aan voer te komen? Ik heb niet goed de ramen met voer kunnen tellen, omdat de stemming, zeer ongewoon omsloeg, naar aanvallen en steken. Doe ik er goed aan om fondant te plaatsen? Kunnen ze daar beter bij?
    Groetjes Nelleke.

    Ha Nelleke, door de broedwarmte is het voldoende warm om overal bij het voer te komen, dat is nu geen probleem.
    Mits er maar voldoende reservevoer in zit. Ze gebruiken ongeveer een kilo per week (= een half BK-raam met voer).
    Het defensieve gedrag zit waarschijnlijk in de genen van de bijen of het weer was te fris tijdens de controle.

    Je had broed voldoende dus de moer is wel goed aan de leg. Een echt koninginnenprobleem kan ook zorgen voor steeklust maar dit is bij jou niet het geval.

    Op zich kan het leggen van 2,5 kilo suikerdeeg op het voergat geen probleem. Het schaadt nooit. Je kunt bij mooi weer wel je hk plaatsen en dan haal je het voer weg, mits ze het niet nodig hebben. Groet, Ben

  • Sietse

    11-04-2021 om 10:09

    Hoi Ben, ik heb een vraag over de warmte/ ruimte huishouding. Ik doe heb net als veel van jou volken allen op 11 raams broedbak staan met daarboven uitbreiding met honingramen. Ik heb in het voorjaar alle volken van twee teruggebracht naar 1 kast. Dus nu hele dikke volken. Heb nu op allen al twee honing kamers staan. Maar enkele zijn zelfs dan nog druk bezet in bovenste. Moet ik nu dan toch met deze lage temperaturen ruimte geven door nog een bak? Dit om zwermdrift voor te zijn. Met deze temperaturen nog weinig dracht. En wil niet te veel afkoeling zoals je ook adviseerde. Met vriendelijke groet Sietse

    Ha Sietse, je kunt rustig wachten tot het in de loop van deze week beter weer wordt. Dan komt de dracht ook weer op gang. Plaats dan een 3e indien de 2e vol met bijen zit.
    Er wordt gezegd bij het gebruik van een compacte broedruimte de jonge bijen langer leven. Daarom kunnen het echt sterke volken worden. Ik ben benieuwd.
    PS zwermdrift zit in de genen, het kan er dus ook niet in zitten. Bij belegde zwermcellen kun je het beste een vlieger maken, daarmee stel je de honingopbrengst veilig. Groet, Ben

  • Sietse

    12-04-2021 om 19:40

    Hoi Ben, bedankt voor de vlotte reactie. Nu nog een ander ding. Het maken van vliegers ga ik zeker toepassen. Nu kwam hierover een vraag bij mij naar boven. Het deel waar de redcellen in worden opgetrokken. Daar wil ik na 9 dagen de doppen in breken en larfjes van p moer terug inhangen. Zodra de nieuwe F1 moer dan goed aan de leg is, zou ik deze graag weer terug samenvoegen met de kast waar de oude moer nog in zit. Dit nadat ik de oude moer heb verlost van zijn laatste ei leggen in die kast. Is dit mogelijk met een krant? Zo heb ik dan een jonge F1 in de kast terug en weinig kans op zwermdrift vanwege jonge moer. Is dit te doen? Of grote kans op slachtpartij vanwege de minder gunstige periode van het jaar?

    Vriendelijke groet,
    Sietse

    Ha Sietse,
    Het is inderdaad risicovol om in juni of juli volken te verenigen. Dus dat zou ik zeker niet adviseren.

    Je eerste traject met larfjes van een pmoer is goed. Zodra de doppen gesloten zijn of 1 of 2 dagen voor het uitlopen kun je beter de broedaflegger (afvlieger) opsplitsen in meerdere reservevolken waarin een f1 aan de leg gaat. Eind augustus kun je dan de oude moer wel vervangen door een jonge F1. Tevens kun je emidden of eind augustus wel de andere volken verenigen of verkopen. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.
« terug naar overzicht