Een inkijkje in behandelvrije kleine cellen volken

In veel artikelen, die gaan over de varroabestrijding, lees je dat onbehandelde volken na 2 jaar niet meer leven. Dit risico willen weinig imkers nemen, dus worden de mijten bestreden. Soms zelfs vaker of meer dan geadviseerd wordt, soms minder. Een collega bijenteeltleraar vertelde me deze week dat de varroabestrijding bij haar al tien jaar beperkt bleef tot de winterbehandeling. Toch dringt het tot steeds meer imkers door dat niet alleen de varroamijten bestreden worden, ook andere micro-organismen, die een positieve rol spelen in het microklimaat van een bijenvolk. Ook deze leggen het loodje. Vergelijk het met de toepassing van antibiotica op onze darmflora. Het project van Bijen@wur is hier een voorbeeld van. 

Voor beginnende imkers is het driegangenmenu een goede methode voor de eerste jaren van imkeren. Velen kiezen ervoor geen risico's te nemen en blijven dan ook terecht het driegangen menu altijd toepassen. Indien je echter leert hoe je de mijtenbesmetting kunt monitoren, kun je een meer selectieve bestrijding toepassen. Meten om te weten en indien je weet dat de besmetting op de bijen eind juli niet veel hoger is dan 5%. Dan kun je met een gerust hard de bestrijding bij dit volk op dat moment overslaan.  

Dit principe pas ik al jaren toe op mijn volken, die op kleine cellen (4,9 mm) zitten. Ik heb zelf ervaren dat besmettingen in september tussen de 5 en 10% niet leiden tot winterverliezen. Deze volken ontwikkelen zich in het voorjaar uitstekend. Op deze video zie je twee volken, die inmiddels 3 jaar oud en onbehandeld zijn. 

De kleine cellen, de verkorte raatafstand (3,2 cm), de housel positioning van de raat en de hoekjes met darenraat, die op ieder raam aanwezig zijn, zorgen er gezamelijk voor dat de mijten minder in het werksterbroed vertoeven (meer in het darrenraat, dat altijd aanwezig is) en zich minder voortplanten.

Aangezien de broedduur ook iets korter is vanwege de kleinere bijen zijn de mijtenfamilies minder groot en valt de bekende R (reproductiefactor) lager uit. Met name in de nazomer en herfst gaat een groot deel van de mijtenpopulatie van nature dood, je vindt ze in september en oktober bij honderden terug op de schuiflade. 

Voor wie meer historische achtergrondinformatie wil hebben over het ontstaan van onze kunstmatig vergrote celmaat (5,4 mm) aan het begin van de vorige eeuw heb ik dit artikel uit 1937 bijgevoegd. In dit artikel wordt het commerciele belang van een grotere bij met een langere tong vooral bij de zaadteelt van rode klaver aangevoerd als reden om via grotere cellen op kunstraat de bijen op een kunstmatige manier te vergroten. Gezien de verwachte stijging van de honingoogst met 33% waren de imkers snel om. In dit artikel wordt trouwens sterk getwijfeld aan deze verhoogde honingopbrengst. Je kunt ook lezen wat de relatie is tussen het aantal cellen per vierkante decimeter en de grootte van de bij.  

Mijn kleine bijtjes presteren uitstekend en nog belangrijker: ze leveren echt natuurzuivere honing omdat er in de kast geen bestrijdingsmiddelen tegen de varroamijt worden ingezet, vandaar de naam "behandelvrije volken". 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent koninginnenteelt