24-09-2024

Electrische harpen tegen hoornaars

Electrische harpen tegen hoornaars

Op de website van de Koninklijke Nederlandse Fruittelers Organisatie verscheen eind vorig jaar een interessant artikel over het weren van Aziatische hoornaars op bijenstanden. Het artikel kun je via deze link lezen.  

De resultaten komen voort uit een praktijkonderzoek van de afdeling Biologie aan de Universiteit van Gent in samenwerking met Honeybee Valley. In de praktijk werden een netconstructie en electrische raamwerken uitgeprobeerd. De netconstructie werkte vooral hinderderd voor de honingbijen en ondanks de kleine maasgrootte wisten de AH's er toch doorheen te dringen. Volgens het artikel drongen ze vervolgens door tot in de bijenkasten. 

Hierbij wil ik graag opmerken dat door gerichte teelt en selectie het wel degelijk mogelijk is bijenvolken te telen, die zichzelf goed kunnen verdedigen tegen potentiele indringers als wespen en hoornaars. De short video op You Tube laat zien, dat de bijen zich verdedigen tegen indringers. EH's die een voet durven te zetten op de vliegplank worden te grazen genomen. 

Volken, die ten prooi vallen aan wespen en hoornaars zijn vrijwel altijd moerloos of zijn sterk verzwakt door varroamijten/virussen. 

Uit het praktijkonderzoek blijkt verder dat de electrische harpen beter werken mits ze op de juiste posities rondom de bijenkasten geplaatst worden. In een tijdsbestek van veertig dagen werden 385 hoornaars geelektrokuteerd en verdronken. De vraag blijft bestaan welke schade deze hoornaars hadden kunnen uitrichten op een bijenstand. Hoeveel vliegbijen kan één hoornaar per dag ophalen? Blijft de komende generatie langlevende winterbijen buiten de invloedsfeer van de hoornaars? 

De afweging om wel of niet actief of passief te bestrijden, moet iedere imker voor zichzelf maken. Het is goed dat er gewerkt wordt aan beschermingsmaatregelen. Bij deze maatregelen moeten we ook het gedrag van de Europese hoornaars betrekken, want uit blogreacties blijkt dat imkers een mix van hoornaars aantreffen op hun bijenstand. Het is de vraag hoe de twee soorten hoornaars zich in de toekomst gaan verhouden tot elkaar. Soms hoor je dat de kleine AH uit een gebied verdrongen wordt door de grotere EH. Dit laatste zal ik nog eens navragen bij mijn Italiaanse imkervriend. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent koninginnenteelt

 

 

Deel dit bericht

Reacties

  • Jeroen

    24-09-2024 om 14:07

    Sorry, hoor.
    Je bent overdreven optimistisch inzake de verdedigingsmogelijkheden ten aanzien van Aziatische hoornaars.
    Overigens komen de AH aanzienlijk meer jagen aan de bijenkasten dan EH. De elektrische harp zal onontbeerlijk blijken (niet als enige middel overigens). Incidentele bijvangst van EH is verwaarloosbaar ten opzichte van het grotere plaatje.
    De sterfte van je volk door AH-druk zal niet onmiddellijk zijn, het zal evenwel een bijkomende factor zijn bij de wintersterfte van de bijenvolken.
    Dit jaar valt het al bij al nog mee door de slechte lente. Wat volgend jaar zal geven, weet niemand.

    Ha Jeroen, ik ben inderdaad optimistisch van aard. De AH zal ongetwijfeld een extra risicofactor worden, die negatieve effecten zal hebben op de uitwintering. Om de verliezen in te calculeren moeten we met de varroamijt/virussen nu 20% extra inwinteren, straks mogelijk 25 a 30%. Hiermee kun je met dezelfde aantallen volken in de zomer blijven imkeren. Groet, Ben

  • Eric

    24-09-2024 om 14:27

    Het zal vooral hoofdzaak worden om de zomer nesten op te sporen en te verdelgen.anders word het dweilen met de kraan open,
    Grts Eric

  • Willem Van der grinten

    24-09-2024 om 14:37

    Is het waar de de Europese hoornaar een beschermde status heeft?

    Ha Willem, je hebt gelijk. De EH heeft bij nader inzien geen beschermde status. Ik zal het bericht aanpassen. Bedankt voor je opmerkzaamheid. Groet, Ben

  • Karin Baek

    24-09-2024 om 15:27

    in België zijn ze niet beschermd, maar het is wel zo dat nesten enkel verdelgd worden wanneer ze direct gevaar opleveren ( vb aan school, op terras, in onmiddellijke omgeving van menselijke activiteit

  • Haico

    24-09-2024 om 15:33

    Met mijn ervaringen van uit Portugal kan ik je vertellen dat de Europese hoornaar altijd de Aziatische hoornaar verjaagd.
    MAAR . . tegen de hoeveelheid Aziatische hornaars kunnen die Europese echt niet opboksen.
    Het is ook niet zo dat de Europese de Aziatische verjaagd uit een gebied. Het gebeurd enkel bij de jacht op bijen (misschien ook andere proteïne rijke insecten of voer).
    Op een composthoop zie je ze gebroederlijk naast elkaar het rottend fruit nuttigen.

    Dag Haico, kun jij iets schrijven over je ervaringen met je bijenvolken en hoornaars. Groet, Ben

  • Pieter

    24-09-2024 om 15:56

    Het probleem van de harpen is dat sommige imkers van het probleem af zijn en dan ook niet meer naar nesten gaan zoeken, het jaar erop 5 keer zoveel Aziatische vrienden natuurlijk... En dit is dan vooral lastig voor de imker die geen harpen kan plaatsen omdat die 2 kastjes heeft staan in een bos waar geen stroom is voor de harpjes... Allemaal samen springtrappen en in september samen nesten opsporen is vooralsnog de beste optie.

    Ha Pieter, de beste aanpak is inderdaad om de omgeving van 1 km rond de bijenstand vrij te houden van H-nesten. Gezamenlijk en lokaal opspeuren en vroeg uitroeien voor de geboorte van koninginnen werkt het beste. Groet, Ben

  • Karin Baek

    24-09-2024 om 16:02

    In haar boek "The asian hornet "beschrijft Sarah Bunker een experiment van Monceau et al, in Frankrijk,(2014) door Shah &Shah , waar gedurende een 30 minuten periode op een stand van 3 volken, 24 bijen gevangen door AH werden. Wanneer dit doorgetrokken zou worden naar een 12 uurs foerageerperiode, zou dit 576 bijen betekenen in 1 dag. Zij bemerkten wel dat de activiteit het hoogste was rond de middagperiode en lager was bij winderig weer. De jagers werden gemerkt en bleken slechts enkele vluchten per dag, per stand, uit te voeren, wat aangeeft dat een groot aantal AH jaagt op dezelfde stand.

    Ha Karin, interessant om die berekeningen eens te maken. Ik kwam in een extreem EH-jaar hier op 400 bijen per dag. Dat zijn 12.000 bijen in een maand. In Nederland zal de fourageerperiode veel korter zijn dan in Frankrijk of Spanje of Italië.
    Met 15 volken van 10.000 bijen verlies je dan 8% van de bijen. Maar mijn belangrijkste vraag blijft: zijn de opgevreten bijen zomerbijen, die toch al geen rol spelen bij de overwintering?
    Groet, Ben

  • Lineke

    24-09-2024 om 16:04

    Een collega imker hier in Portugal had elektrische harpen geplaatst, maar ik zag de hoornaars er weinig van aantrekken. Geen van zijn volken heeft het overleefd. Nu kan ik niet beoordelen of hij ze juist geplaatst had en het schortte volgens mij verder nogal wat aan zorg voor de bijen…

    Dag Lineke, hoeveel jaar imker jij al in Portugal? Zou je met mij wat ervaringen willen delen, zodat ik die kan verwerken in een blogbericht? Groet, Ben

  • Christof Victor

    24-09-2024 om 16:27

    Wat mij op de stand opvalt is dat sinds de AH op de kasten komt er nu ook EH de kasten beginnen te belagen. Ik krijg de indruk dat de EH het foerageergedrag van de AH kopieert en overneemt.
    Is dit bij iemand anders ook al opgevallen ?

  • Eugeen

    24-09-2024 om 17:33

    De voorbije jaren heb ik steeds geimkerd met nesten van EH op slechts enkele meter van mijn kasten. Dit jaar op 1 stand tot tien AH tegelijk bezig en er zit altijd wel een EH bij om aanvliegende bijen te vangen. Ik heb dezelfde indruk als Christof Victor.

    Dag Eugeen, hier in mijn omgeving nog geen AH gespot, maar ik zie de EH ook al vliegend bijen pakken. Bij jou zijn de aantallen AH'S dus fors meer dan de EH's? Nog geen vliegrichting en nest kunnen vinden? Groet, Ben

  • Jos

    24-09-2024 om 17:50

    De EH is niet meer beschermd in Nederland. Bestrijden mag dus. Of dat wenselijk is, is iets anders.

    Ha Jos, ja dank! ik heb het net ook gelezen en het blogbericht aangepast. Groet, Ben

  • Lineke

    24-09-2024 om 19:03

    Hoi Ben, ik imker nu 2,5 jaar in Portugal. Natuurlijk wil ik mijn ervaringen met je delen. Heb je specifieke vragen?

    Ha Lineke, ik zal je mailen. Groet, Ben

  • Ronny Du Jardin

    24-09-2024 om 22:12

    Ik imker al 9 jaar in Portugal. Een goede aanpak is de primaire nesten in februari-maart voorkomen door de ontwakende koninginnen maximaal te vangen met lokstof. In een volgende fase hebben de bijen pas problemen met de Aziatische hoornaar eind juli, augustus en september. Door verschillende methodes van afvangen te gebruiken kan je het probleem inperken, harpen, lokpotten, Bretoense vangbak, ..., maar dit is eerder een stabilisatie van het probleem. Nesten opsporen kan, maar is vaak onbegonnen als er rond je terrein massaal bossen zijn die niet onderhouden worden.

    Dag Ronny, met hoeveel volken werk je daar de afgelopen 9 jaar en moet je veel nieuwe volken jaarlijks opzetten om verliezen door varroa/virussen en Aziatische hoornaars te compenseren? Groet, Ben

  • Roel

    25-09-2024 om 11:00

    Ook al enige tijd aan t kijken voor de harp. Evt zelfbouw.
    Er is géén 220v persé nodig op 12V DC heb je ze ook. Via kleine verwisselbare accu/zonnepaneel moet t ook gaan.

  • Henk

    25-09-2024 om 14:04

    de laatste maanden werden mijn volken intensief belaagd door AH's en EH's. Diverse keren hebben we ze gevangen en met diverse kleuren gemerkt. Vanwege de begroeiing rond de stand was het moeilijk om de richting te bepalen. De afstand zou 1,2 km. zijn. Diverse keren de omgeving met meerdere mensen afgestruind zonder resultaat. Uiteindelijk was een professional in de gelegenheid om langs te komen. Hij kwam met hoogwerker en een uitgebreide uitrusting. Binnen enkele minuten had hij er één in zijn vangnet en kon hij deze AH van een klein zendertje voorzien. Daarna loslaten en met een antenne in de hand lopend het signaal volgen. Binnen een kwartier kwam hij terug om zijn hoogwerker op te halen. Op zo'n 700 meter had hij het nest met en diameter van naar schatting 50 cm. op een hoogte van 6 meter gevonden. Met de hoogwerker er naar toe. Het speciale beschermpak inclusief master aangetrokken en met z,n gereedschap omhoog. Met een stofzuiger alle rondvliegende hoornaars verwijderd en het nest uit de berk gezaagd. Binnen het kwartier stond het nest netjes ingepakt in een grote doorzichtige container op de grond en kon iedereen het van dichtbij bekijken. In de stofzuiger vond hij tussen de dode hoornaars het zendertje terug en was hij klaar voor de volgende klus. Dezelfde dag zou hij totaal 4 nesten opsporen en ruimen. Alles op kosten van de provincie.

    Dag Henk, mooie ervaring. Zou je ook nog kunnen vertellen, hoe de situatie hierna bij je bijenstand was? Geen last meer van AH's? Nog wel van de EH's? Groet, Ben

  • Agnita

    25-09-2024 om 15:18

    Hallo Ben,
    op de valreep nog een vervelende kwestie, ik hoop, dat jij je licht daarop wilt laten schijnen. Ik heb 3 bijenvolken, in een Segeberger, een topkast en een eigengemaakte topkast. Ze hebben het geweldig gedaan en kunnen alle drie overwinteren op eigen honing.
    Ze staan op de volkstuin, daar heb ik een hok, daarachter de 3 kasten openingen richting bos en aan de andere kant een terras, richting tuin. Ik kwam daar vorige week en het was een drukte van jewelste. Even dacht ik aan zwermen, maar dat leek er eigenlijk niet op, meer algehele paniek. De bijen uit de topkast (de middelste van de 3) vlogen hysterisch alle kanten op, ook over het terras, waar ze nooit komen, langs mij, niet agressief.
    Ik heb even in alle 3 kasten gekeken, de rust zelve in de andere kasten, druk rennende bijen in de topkast, wat ik ooit eens heb gezien in een 6-ramer die beroofd werd.
    Ik heb het gelaten en een paar dagen later de topkast geopend, nog een paar bosjes bijen, geen koningin. De eerste 10 raten nagenoeg leeg en daarachter een raat of 8 met verzegelde honing, nu ook een enkele wesp, maar die waren er eerst niet, ze hadden het te druk met de appels. 1 Enkele hoornaar gezien, ook op de appels. Toen ik mijn schaduwdoek inhaalde, lagen daar een handvol dode bijen op.
    Ik weet niet wat ik hier van moet maken, het was best een mooi volk, p-moer van vorig jaar. Heb jij enig idee, wat dit kan zijn geweest?

    Dag Agnita, meestal ligt een probleem met de koningin ten grondslag aan het leegroven van de kast. Wanneer er iets mis gaat met de wissel van de koningin - bijvoorbeeld de jonge moer komt om tijdens de paringsvlucht - dan is het volk in deze tijd van het jaar niet in staat nog een nieuwe wissel te doen. Mogelijk is de oude P-moer al dood. In de hopeloos moerloze toestand laten ze de bewaking achterwege en kunnen andere volken toeslaan en voer en varroamijten roven uit de kast. Dat ziet er uit als een gestresste boel en veel rondvliegende bijen. Je kunt er zo laat in het jaar zelf niets aan doen. Groet, Ben

  • François

    25-09-2024 om 16:57

    Hallo Ben,
    Sinds een drietal jaren zijn mijn echtgenote en ikzelf actief bezig met het merken van werksters op de lokpotten, het opzoeken van nesten en in samenwerking met onze gemeente het verdelen van selectieve vallen.
    De vorige jaren wisten we niet goed waar eerst te beginnen met merken en het zoeken. Dit jaar, ik mag dit niet te luid verkondigen, hebben we in een straal van 2 km rondom onze bijenkasten nog geen Aziatische Hoornaar opgemerkt. Wij niet en ook een bevriend imker niet. De reden? Ik vermoed dat het vangen van de koninginnen in het voorjaar zijn vruchten afgeworpen heeft. Ere wie ere toekomt, deze imker heeft een 90 tal koninginnen gevangen. Wij amper een 20 tal.
    Het lokmiddel dat hij gebruikt is; 1/3 witte wijn, 1/3 suiker, 1/3 trappistenbier. Rondom de opening van de vallen verneveld hij Trappit. Met vriendelijke groet

    Francois, bedankt voor het delen van deze ervaring. Er komen enorme aantallen koninginnen uit een nest beschikbaar, blijkbaar hebben ze die nodig om uiteindelijk 1 of 2 nieuwe kolonies te stichten. Wanneer je het merendeel vroegtijdig wegvangt, wordt de kans van slagen blijkbaar nihil. Groet, Ben

  • Henk

    26-09-2024 om 10:06

    Als aanvulling op mijn verslag van het ruimen van een AH nes met behulp van een zendertje hierboven nog het volgende.
    Na het wegnemen van het nest werd er een wespenval met lokstof op de plaats van het nest gehangen. Dit om de laatste niet gevangen AH's weg te vangen.. De dagen erna kwamen er nog steeds enkele AH's bij mijn kasten snoepen. Daarom waren we bang dat er nog een tweede nest in de buurt zou zijn. Gelukkig namen de bezoeken in de komende dagen af tot nul en was er weer rust rond de stal. Ook de bezoeken van EH's waren gedecimeerd. Bij navraag bleek dat het nest langs een wandelpad in het park hier door de gemeente geruimd zou zijn.
    We mogen aannemen, of althans hopen, dat we hiermee in de komen maanden weinig of geen jonge koninginnen in onze selectieve valletjes zullen zien en op deze manier ook geen of minder nesten in de omgeving in de komende zomer 2025.

    Henk, mooie ervaring. Dank je voor het delen! Groet, Ben

  • Jan Adrichem

    26-09-2024 om 17:53

    mooie reacties. Ik vraag mij af in hoeverre die harpen uitgebreid in een onderzoek opgenomen zijn om ook wetenschappelijk aan te tonen dat het werkt. ik ben sceptisch.
    Wat de Aziatische hoornaar betreft ; deze zullen waarschijnlijk hier altijd actief blijven.
    En laten we wel zijn. dit is GEEN imkerprobleem. Wel een probleem waar wij als bijenhouders mee te maken hebben.Het is een groot ecologisch probleem wat zich zal uit kristalliseren de komende jaren. Ze eten namelijk bijen, solitaire bijen (de grote bedreigde groep) hommels, wespen en vele andere insekten.
    Dus werk aan de winkel voor Nederland.
    Ben, waar ik wel grote vraagtekens bij zet is onze controledrang en het idee dat wij andere bijen kunnen fokken die wel bestand zijn tegen de AH.
    Welke ethiek volgen wij nu? Geen. Ieder kan zijn gang gaan. Inmiddels is aangetoond dat het kweken van lijnen erg nadelig is voor het voorbestaan van de bijen omdat bepaald slapend genetisch materiaal verloren gaat.
    Voorbeeld is hoe wij al 20 jaar aanmodderen met de varroa problemen en dit in Afrika en Zuid Amerika binnen 5 jaar tot een oplossing kwam doordat ze er daar vanaf bleven. Met veel volkverlies maar wel door de bijen zelf opgelost.
    Ethiek: blijf van het genetisch materiaal van de bij af. Laat ze het zelf oplossen.
    Darwiniaans.

    Dag Jan, in Afrika, Cuba en Zuid Amerika hadden ze niet het geld om de mijten te bestrijden, derhalve heeft het natuurlijke selectieproces zijn werk gedaan. Hierbij is tenminste 40% van de volken verloren gegaan. Na 5 jaar trad het herstel weer in. Die keuze hebben wij niet gemaakt in Europa vanwege bestuivingsbelangen en de ten onrechte overdreven voorspelling dat 80% van de volken binnen twee jaar zouden sterven.
    Dat bij het telen van koninginnen genetische diversiteit verloren gaat, deel ik niet. Telers voegen juist nieuwe genetische eigenschappen toe aan het huidige materieel, bijvoorbeeld op het vlak van hygiene en weerstand tegen ziekten. Daarnaast worden bepaalde eigenschappen via natuurlijke selectie versterkt. Wat is er mis om te kiezen voor de nateelt van een bij met een betere vitaliteit en daarbij niet meer na te telen van bijen, die een zwakke gezondheid hebben? In geen van beide keuzen weet je of er onbekende genen verloren gaan.
    Wie weet wordt het genenpakket wel verbreed met onbekende eigenschappen wanneer je een Zweedse zwarte koningin importeert. Groet, Ben

    PS Jan, er zijn positieve publicaties over elektrische harpen, gebruik ze echter pas bij een zeer hoge predatiedruk van AH's


  • Karin Baek

    27-09-2024 om 15:35

    hier in Bonheiden (belgie) ook steeds meer jagende EH aan de kasten, vroeger op de vliegplank, nu ook zoals de AH in de vlucht;
    IK gebruik de Koldo Belascoval voor mijn bijenkasten, (7 kasten) gemiddeld 10 tot 15 AH , in de val per dag. Begin augustus 1 nest opgespoord en verdelgd op 200 m . Nu geen aantrek meer op de lokpotten omdat overal de klimop tot hoog in de bomen in bloei staat en ze daar voldoende suiker kunnen halen....afvangen dus maar

  • Jan-Sietze

    29-09-2024 om 20:46

    Nieuwsgierig lees ik hier de blogs en kijk naar het youtubekanaal.
    Ik ben nieuw in het imkergebeuren, maar niet geheel onbekend met bijen.
    Ik kijk al enige jare mee bij mijn oom en soms help ik...

    Maar ik ben dit jaar met het gezin geëmigreerd met het gezen, en nu hebben wij ons eigen bijenvolk! In de schoorsteen...
    Het zit er misschien al 30 jaar, gezien de ophoging van oude raat en ongedierte in de veegopening, zeker 8 emmers kwamen uit de veegopening!
    Maar bij het volk kom ik niet, zit op 8 meter hoogte..

    Maar nu het (ongebruikte)rookkanaal weer vrij is zie je het lichtgele raad weer hangen (foto gemaakt met smartfone en LEDzaklamp).

    Inmiddels kijk ik wekelijks in de veegopening en vind daar naast de dode bijen (oud, maar soms ook nog lichtgrijs (jong?)) ook dode Aziatische hoornaars (3), Europese hoornaar (1), 8 doodshoofdvlinders en een sprinkhaan.

    De Franse DB kast staat klaar, als het/een volk gaat zwermen ben ik er klaar voor!

    Dag Jan-Sietze, blijkbaar een sterk volk dat goede weerstand heeft tegen predatoren. Succes met de zwerm komend jaar. Groet, Ben

  • ivo.

    30-09-2024 om 17:02

    Mijn persoonlijke ervaring met AH in het centrum Leuven.

    Ik heb drie kasten. Voor het tweede jaar zijn er AH aanwezig. Zowat de helft van de tijd hangen er 1 of 2 AH voor de kasten. Ik heb kooien gezet met 5x5 mm gaas van 40 x 40 x cm. Dit houdt de AH niet tegen maar belemmert ze wel sterk. Op die afstand hebben bijen nog snelheid en zijn ze moeilijker te onderscheppen.
    De AH verspillen veel tijd in hun pogingen om door het gaas te raken. Allemaal tijd die ze niet gebruiken om bijen te vangen.
    Ik heb nog nooit een AH op de buurt van de plank gezien.

    In Augustus zaten er veel bijen op de vliegplank. Of dat wezenlijk verschilt van de gewone (neiging tot) baardvorming is me niet duidelijk. Ik zag dan wel nog steeds veel bijen binnenkomen met stuifmeel, dus de AH aanwezigheid legde het leven zeker niet helemaal plat.

    Verder zijn het slome dieren die je makkelijk met een vliegenmepper kan doden.
    Een val met bier/witte wijn/ suiker in de buurt is ook effectief.

    Nogmaals, dit is enkel wat ik bij mij zie.

    succes allemaal

    Dank je Ivo, groet, Ben

  • Peter

    11-10-2024 om 12:11

    Hallo Ben,

    Is de Aziatische hoornaar nu wel zo’n enorm probleem? Naar mijn mening zijn imkers een grotere bedreiging voor bijen in het algemeen. Het werkelijke probleem is namelijk de bloem schaarste, dus het gebrek aan nectar en stuifmeel, gedurende grote delen van het jaar. En de hongersnood in Afrika los je ook niet op door nog meer hongerende Afrikanen aan het speelveld toe te voegen. Dus in plaats van mensen te stimuleren om imker te worden zou u het ze beter af kunnen raden. Vertel hen dat ze beter hun tuin/balkon vol met bloemen kunnen zetten.

    Dag Peter, drachtplanten en biodiversiteit zijn een belangrijk onderdeel van de basiscursus voor imkers. Docenten ontraden ook zeker mensen om imker te worden als men denkt daarmee de wereld te kunnen redden. Alleen het herstel van de natuur en het terugdringen van de vervuiling helpen. Met meer natuur is er meer plaats voor insecten en natuurminnende imkers. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.