Blog categorieën

18-02-2024

Enkel- of dubbelspel bij het imkeren

Enkel- of dubbelspel bij het imkeren

De komende maanden zullen we ons vooral bezig houden met het ondersteunen van de groei van de bijenvolken en vervolgens het begeleiden van de mogelijke opkomst van de zwermdrift. Gezonde bijenvolken laten een indrukwekkende groeidrift zien in het voorjaar. De broednesten zijn op dit moment al aanwezig, ze laten tijdens de wilgenbloei een enorme boost zien. Een indrukwekkend en prachtig fenomeen. 

De groei van de volken kunnen we faciliteren door extra kastruimte te geven. Dit kan op verschillende manieren. Je kunt extra broedruimte verstrekken of uitsluitend ruimte geven in de vorm van honingkamers. Deze twee routes worden ook wel aangeduid als tweebaksimkeren (dubbele bk's) en eenbaksimkeren. De volgende You Tube video geeft een mooi beeld van de verschillen:

Het tweebaksimkeren

In een beperkte nestholte zal er snel filevorming en overbevolking ontstaan, vandaar dat we tijdig - zodra de broedkamer bijna vol zit met bijen - de beschikbare ruimte vergroten. Traditioneel is ons aangeleerd om er een tweede broedkamer bovenop te plaatsen. Pas nadat deze weken later bezet is, komt de honingkamer erop. Dit is het traditionele tweebaksimkeren. Een variant hierop is het onder plaatsen van de tweede broedkamer. Hiermee behoud je een betere warmtehuishouding voor de bijen in de bovenste broedkamer. In imkerpedia kun je de voor- en nadelen teruglezen. 

Het eenbaksimkeren

Zodra de eerste broedkamer bijna vol zit met bijen wordt het moerrooster gelegd en hierop wordt de eerste uitgebouwde honingkamer geplaatst. Deze honingkamer is primair niet gericht op de honing maar op het geven van ruimte aan de groei van het bijenvolk teneinde overbevolking te voorkomen. Wanneer na één of twee weken (het kan echt snel gaan) de honingkamer overal bijen laat zien door het plexiglas plaats je een tweede honingkamer bovenop (eventueel met kunstraat, liever met uitgebouwde raat in het midden). Hiermee geven we ruimte aan de bijen en aan de honingopslag, die in eerste instantie eerst in de eerste honingkamer terecht komt. Indien de tweede honingkamer redelijk bezet is met bijen, komt er een derde honingkamer met kunstraat op. We letten dus meer op de bezetting met bijen dan op de kilo's honing. Ruimte geven is het adagium om overbevolking in deze periode te voorkomen. Aan het einde van de voorjaarsdracht halen we meestal één soms twee volle verzegelde honingkamers af om direct te slingeren. Indien je er twee afneemt, dan direct één extra honingkamer terugplaatsen. Er blijft dus altijd een redelijk gevulde hk op de broedkamer staan als reservevoedsel. Ditzelfde geldt ook medio juli bij de afname van de zomerhoning. Medio augustus wanneer we beginnen met het aanvullen van het wintervoer wordt deze hk met open honing ondergezet. Indien de laatste hk vol met honing zit, kun je ook het moerrooster wegnemen en deze hk als wintervoer laten staan. Op deze manier hebben de bijen nooit last van honger of voedseltekorten. 

De zwermdrift begeleiden

Wanneer je met respect voor het bijenvolk imkert, leg je de bijen niet jouw wil op, maar begeleid je het bijenvolk in hun ntuurlijke gedrag. Met het verstrekken van extra broed- en/of honingkamers bied je ruimte aan de expansiedrift van de bijen. Sommige rassen en volken zullen sneller zwermdrift ontwikkelen dan anderen, het zit gewoon in de genen. Met twee broedkamers en een honingkamer bij het tweebaksimkeren en één broedkamer en drie honingkamers bij het eenbaksimkeren hebben we een gelijk volume van de beide kasten. De beide kasttypen zijn nagenoeg even hoog. De beschikbare ruimte in beide kasten is voor de bijen even groot. In sommige vergelijkingsonderzoeken wordt de fout gemaakt de eenbakskasten kleiner te houden of te laat extra honingkamers te plaatsen. Dan ontstaat er door de kleinere kast eerder zwermdrift vanwege de overbevolking. Overigens wordt er in iedere basiscursus geleerd hoe je met een kunstzwerm in één keer de zwermdrift elimineren kan. Het maken van broedafleggers als alternatief voor de kunstzwerm met aanwezige belegde zwermcellen sluit overigens beter aan op de natuurlijke levenswijze van bijenvolken, want niet ieder volk zal aanleg hebben om te zwermen. 

De benodigde broedruimte 

Een goede koningin legt in april 2.000 eitjes per dag. Aangezien de eerst gelegde eitjes na 21 dagen weer uitlopen, heeft een goed leggende moer ruimte nodig voor 42.000 broedcellen. Een simplexraam met 5,4 mm raat bevat 5.400 cellen, dus 8 broedkamerramen simplex volstaat. Een broedkamer met 10 ramen omvat 54.000 cellen. Een broedkamer met 11 ramen met 5,1 mm kunstraat (het gemiddelde in de natuur) bevat 64.900 cellen. Meer dan genoeg dus voor een goede koningin. Je kunt zelfs een iso sluitbord overwegen met als doel de hoeveelheid stuifmeel in het broednest sterk te beperken, want bijenbrood/stuifmeel in het broednest is een sterke aanjager voor de zwermdrift. 

De voordelen en nadelen van beide kasttypen

  • De investeringskosten voor beide kasttypen zullen weinig uitmaken. De hoogte en het volume van de beide kastentypen zijn namelijk gelijk. 
  • De overwintering vindt bij het eenbaksimkeren plaats met één broedkamer of eventueel een honingkamer met restanten voer onder. De hoeveelheid wintervoer is 14 kilo. Bij het tweebaksimkeren moet je op 18 tot 20 kilo wintervoer rekenen. Dit levert een besparing op bij het eenbaksimkeren. 
  • De opbrengst aan oogstbare honing is bij het eenbaksimkeren meer vanzelfsprekend en hoger dan bij het tweebaksimkeren is mijn ervaring. Bij twee broedkamers zit er vaak veel honing rond het broednest in de bovenste bk, terwijl soms de echte honingkamer slecht in gebruik genomen wordt in het voorjaar. Bij het eenbaksimkeren komt de honing direct in de honingkamer en wordt de broedkamer uitsluitend gebruikt voor het broed.
  • De meeste imkerhandelingen zijn bij het eenbaksimkeren veel eenvoudiger en minder foutgevoelig dan bij het tweebaksimkeren. Denk maar aan het opzoeken van de koningin op 20 ramen of op 10 ramen. Datzelfde geldt voor het controleren en breken van belegde zwermcellen. Het breken op de 13e dag van redcellen na het maken van een veger of vlieger vraagt ook twee keer zoveel inspanning bij het tweebaksimkeren. 
  • De toegankelijkheid van deze mooie hobby voor minder sterke of minder valide imkers wordt verbeterd indien er geen zware broedkamers van 24 kilo getild hoeven te worden. Zonder hulp is een eenbakskast in je eentje te verplaatsen. Het imkeren wordt genderneutraal. 
  • De meeste handelingen zullen in een eenbaksbroednest korter duren dan in een tweebaksbroednest. De bijen varen wel bij een kortdurende ingreep. Hoe langer de controle duurt, des te erger ze worden verstoord. Minder zachtaardige bijen kunnen behoorlijk nukkig worden bij langdurige controles. Het kost ook meer broednestwarmte en afkoeling van het broednest. 

Bijengezondheid en varroabesmetting

  • Volgens Hayo Velthuis (Nederlands wetenschapper en Carnica-teler) en Bernard Kraus (klikken voor de link) wordt de bijengezondheid positief ondersteund bij het imkeren met compacte broednesten. De betere warmtehuishouding zet een rem op de voortplanting van de mijtenpopulatie. Enige jaren geleden heeft Hayo Velthuis een geweldige voordracht over dit thema gegeven tijdens een NBV koninginnenteeltdag. 
  • Volgens Thomas D. Seeley heeft "single hive management (eenbaksimkeren)" grote gezondheidsvoordelen voor onze bijen ten opzichte van het tweebaksimkeren. In een tweejarige proefopstelling was de overleving van de tweebakskasten 2 op de 12 en bij de eenbakskasten 8 op de 12. De varroabesmetting in de eenbakskasten was drie keer lager dan in de grote kasten. De wetenschappelijk publicatie kun je HIER terugvinden. 
  • De University of Guelph Honey Bee Research Centre heeft 20 jaar ervaring met het eenbaksimkeren. In de video hierboven worden de voor- en nadelen van het eenbaksimkeren besproken. Zij noemen ook hier uitdrukkelijk de bijengezondheid, die makkelijker te beoordelen is in een eenbaksbroednest. Een tweede video van hen vind je HIER.

De afgelopen jaren zijn er vele imkers vanwege de genoemde nadelen van de dubbele broedkamers (vooral het gewicht en de grote hoeveelheid ramen waarop de moer en moerdoppen gezocht moeten worden) overgestapt op dadant- en topkasten of op het eenbaksimkeren met spaarkasten om zo de hobby sterk te vereenvoudigen en te vergemakkelijken. Als bijkomend voordeel worden de hogere honingopbrengsten vaak genoemd. 

Naar mijn mening is het belangrijkste voordeel de beperking van de mijtenreproductie (Velthuis en Seeley onderzoeken). Na 40 jaar wordt het tijd dat we deze parasietenplaag onder controle krijgen. 

De mogelijke nadelen in de vorm van mogelijke zwermdriftontwikkeling en gebrek aan voedselreserves in de broedkamer zijn met simpele imkerhandelingen te ondervangen.  De meest kritische succesfactor bij het eenbaksimkeren is tijdig en vooral voldoende honingkamers plaatsen en niet alle honingkamers tegelijkertijd wegnemen. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt

Geinteresseerd in meer over het Eenvoudig(er) en duurzaam imkeren of in imkeren met kleine cellen? Lees eens naar het gelijknamige imkerboek, ook je bijen zullen er plezier van hebben. 

 

 

 

Deel dit bericht

« terug naar overzicht

Reacties

  • Xander

    18-02-2024 om 17:24

    Dit jaar ga ik vol inzetten op eenbaksimkeren. Vorig jaar is het er een beetje bij ingeschoten doordat is sowieso veel problemen heb gehad.

  • Frans Molenaars

    18-02-2024 om 18:55

    Helder overzicht. Zeer bedankt.

  • Jan S

    18-02-2024 om 19:55

    Ik vind het wel lastiger om bij een-raams aan raad vernieuwing te doen. Je kunt minder makkelijk oude raampjes naar een kant verplaatsen en ze daar uit te laten komen of leeg te laten eten om ze dan vervolgens te vervangen. Alle posities zij sneller bezet en druk in bedrijf.

    Dag Jan, bij de voorjaarscontrole vervang ik altijd overtollige voerramen door kunstraat, vervolgens ontneem ik soms ramen broed wanneer er zwermcellen aangezet worden. Bij aanvang van het inwinteren is het broedhest vaak ,kleiner geworden, waarbij je weer kansen hebt om kunstraat in te brengen. Totale vernieuwing in een tijdsbestek van drie jaar is zeker haalbaar. Groet, Ben

  • Ferry

    18-02-2024 om 20:37

    Hoi Ben
    Ik snap alle voordelen die je noemt, maar “hoe regel je de raatvernieuwing” is ook mijn grote vraag?

    Ha Ferry, zie mijn antwoord an Jan S. Groet, Ben

  • Henk Verver

    18-02-2024 om 20:37

    Hoi Ben,
    een actueel onderwerp. Recent was het advies om toch op twee bakken te imkeren. Wat ik een beetje mis is in deze verhalen is de methode, waarbij je de moer separeert, mee te nemen in de vergelijken.
    Deze methode pas ik al jaren succesvol toe.
    Daar imker je met twee bakken maar het broednest zit in 1 bak (met 8 ramen). Het grote voordeel is daarbij dat de rotatiecoefficient 1 is (het volk begint in het vroege voorjaar op 8 ramen kunstraat een nieuw broednest op te bouwen). Alle voordelen van het eenbaksimkeren en de nadelen waardoor toch voor twee bakken werd gekozen zijn met deze methode van tafel.

    Ha Henk, ik zie het separeren en ook het werken met een demareerbord als een variant op het eenbaksimkeren, want je blijft werken met een eenbaksbroednest. Het is tevens een manier om de mogelijke zwermdrift op te lossen.
    Ik heb in het verleden met veel succes het separeren toegepast. Lijkt me een goede methode als variant op het eenbaksimkeren voor iets meer ervaren imkers. Het eenbaksimkeren is vanwege zijn eenvoud een goede methode vooral voor beginners en voor imkers, die geen zware bk's wilen tillen en 20 bk-ramen een bezwaar vinden. Voor velen vormt dit een groot bezwaar. Groet, Ben

  • Jan Adrichem

    18-02-2024 om 20:50

    Eigenlijk zouden we dus allemaal over moeten stappen naar dadant bakken ?

    Dag Jan, nee. Iedereen moet gewoon de kast kiezen, die het beste bij hem past. De dadantkast is wel een geweldige kast om mee te imkeren, echter de ramen zijn voor sommige imkers aan de grote en zware kant. Groet, Ben

  • Teun Both

    19-02-2024 om 08:50

    Hoi Ben,
    Ik lees al enkele jaren je vlog, maar ik lees nooit iets over de Renson methode.
    Werk hier al 10 jaar mee en naar alle tevredenheid. En haal hier ook gemakkelijk 50 tot 70 kg honing mee per kast.
    Een ook een mooie methode voor mensen met weinig tijd als ze gewoon nog werken.
    Ook heb je geen problemen met zwermen.
    Dat is toch ook heel belangrijk als je nog heel de week werkt en je bijen niet bij huis staan.

    Ha Teun, in mijn imkerpraktijk pas ik geen renson toe. Ik heb moeite met het rooster aan de onderkant, die alle darren en de moer opsluit. Daarom kan ik er ook niets van laten zien. Je stelt dat je geen problemen hebt met het zwermen.
    Volken in de Renson praktijk zullen echter wel degelijk (kunnen) zwermen. Echter het onttrekt aan je zicht omdat het overdag gebeurt. Misschien zwermen ze wel vaker als volken zonder moerrooster onder de broedkamer. Het zwermgebeuren kan zelfs dagen achter elkaar plaats vinden omdat de moer steeds achterblijft. Zonder moer slaan de bijen terug op de kast en herhaalt het proces zich vaak meerdere dagen achter elkaar, zonder dat het opgemerkt wordt.
    Ik denk dat je ook goed bijen kunt houden in een beperkte broedruimte met slechts één moerrooster boven.
    Dat geeft dan geen hinder voor de opgesloten moer en darren. In Italië arrest men de moeren in een scalvinikooitjes, dat heeft een vergelijkbaar effect. Bovendien reduceer je de mijten via deze algehele broedstop.
    Groet, Ben

  • gait

    19-02-2024 om 10:33

    Hoi Ben,
    Dit jaar imker ik voor het eerst met 4 volken op één bak. Kun je me aangeven op welk moment in de 1e honingbak moet plaatsen; waar kijk ik naar / waar moet ik op letten.

    Ha Gait, je moet letten op de bijenbezetting in de bk. Indien 8 van de 10 of 9 van de 11 bezet zijn met bijen dan mag het moerrooster en de uitgebouwde hk erop. Als de 1e hk redelijk bezet is met bijen dan de 2e hk erop etc. Dus vooral overbevolking voorkomen. Groet, Ben

  • Frauke

    19-02-2024 om 11:29

    Dag Ben,
    bij mij heeft een volk, zo lijkt het, reeds alle 10 ramen bezet, uiteraard begonnen met bijvoeren. Nu reeds een HK plaatsen lijkt me veel te vroeg. Wat zou jij aanraden te doen?

    Dag Frauke, ik wacht tot de wilg goed begint te bloeien en de temperatuur boven de 12 graden komt. Hier nog twee tot drie weken wachten, denk ik. Groet, Ben

  • Gerard

    19-02-2024 om 11:32

    Hallo Ben
    Wanner haal ik de voerramen van afgelopen winter uit de onderbak?

    Ha Gerard, dat kun je nu al doen. ik neem aan dat de ramen onderin al leeg zijn. Groet, Ben

  • Gerard

    19-02-2024 om 19:37

    hoi Ben
    antwoord op jouw vraag "zijn de ramen onderin al leeg?
    ik heb de vraag aan jou verkeerd gesteld.
    we hebben de bijen op een kast zitten en in die kasten zit nog volop voer, zeker 2 a 3 ramen per kast. wij hebben de bijen ingewaterd op 14 kg voer, ze ontwikkelen zich nu heel goed maar ze hebben ook nog veel voer.
    wat is de beste oplossing?
    groet, Gerard Brouwers

    Ha Gerard, dat is juist mooi dat ze nog 2 tot 3 volle ramen wintervoer hebben, want ze gebruiken nu wel 4 kilo voer per maand. Pas vanaf half maart komt er - mits het mooi weer is - weer verse nectar van de wilg binnen. Dus lekker laten zitten. Groet, Ben

  • AnneMarie

    19-02-2024 om 20:04

    Hoi Ben, dit jaar imker ik voor het eerst op combiramen in spaarkast broedkamer/honingkamer. Al m'n volken leven nog

    Dag AnneMarie, de honingkamer moet je pas plaatsen als in de bk bijna alle ramen bezet zijn met bijen en de wilgen of de kersenbomen goed bloeien. Dus even wachten nog, bouwdrift ontstaat alleen als er een goede nectardracht is. Mocht je alleen kunstraat hebben, dan eerst zonder moerrooster plaatsen. Zodra ze aan het bouwen zijn, kun je het rooster plaatsen. Groet, Ben

  • Mieke

    20-02-2024 om 13:54

    Hallo Ben, ik heb een poging gedaan de onderbak weg te nemen, want ik wil graag eenbaksimkeren. Nou bleek die onderbak nog knettervol bijen en honing te zitten. Ze waren er ook niet zo blij mee. Ben meteen gestopt. Ik wilde eigenlijk wachten tot een mooie zonnige dag, maar die wordt voorlopig nog niet voorspeld. Moet ik het later nog een keer proberen? Groet Mieke

    Ha Mieke, ze zullen wel goed in het wintervoer zitten en daardoor een broednest laag in de bovenbak en misschien deels onderin hebben. Met de voorjaarscontrole eens goed kijken waar het broednest zit en kijken of je die ramen broed in één bk kan combineren. Groet, Ben

  • Hoi Ben

    20-02-2024 om 15:32

    Mag je ipv een honingkamer ook een broedkamer plaatsen. Ik heb nl altijd geimkerd met 2 bakken en bezit dus meer broedkamers dan honingkamers?

    Ik zou ivm de warmtehuishouding eerst altijd een hk plaatsen en daarna dan een hoge hk (bk). Groet, Ben

  • Corné

    20-02-2024 om 17:02

    Met veel interesse je blog gelezen. Ik ben beginnend imker (1 jaar bezig) en krijg de indruk dat eenbaksimkeren een methode is die goed past bij een beginnende imker.
    Is dat juist of beter eerst goed het tweebaksimkeren beheersen?
    Zag dat je hier een boek over had geschreven, wanneer is dat weer beschikbaar?

    Ha Corne, je kunt het beste eerst in de praktijk brengen wat je hebt geleerd. Zodra je een tweede volk hebt, kun je die op het eenbaksprincipe houden. Dan kun je zelf oordelen wat makkelijker is. Mail me even privé voor het imkerboek. Groet, Ben

  • Twan Stemkens

    21-02-2024 om 16:31

    Prachtige quote: Het imkeren wordt genderneutraal.

  • Najim

    21-02-2024 om 22:11

    Hallo Ben, dank voor je leerzame blogs en filmpjes.
    Ik wil overgaan naar 5.1 celmaat in de bk. moet ik voor de hk dan ook overgaan op die celmaat of maakt dat niet uit?

    Ha Najim, voor de honingkamers kun je gerust grote cellen blijven gebruiken. In de natuur zijn de honingcellen ook groter dan de broednestcellen. Groet, Ben

  • Jantje

    23-02-2024 om 16:17

    Dag Ben,

    Weer zeer interessant artikel, TOP
    Maar vraagje dus :-)
    Hoe doe je dat met het horizontaal imkeren?
    Plaats je dan ook 10-11 ramen er achter met ertussen een moerrooster?
    mvg
    Jantje

    Dag Jantje, wanneer je het broednest compact wil houden, kun je midden/eind mei het moerrooster na 8 of 9 ramen broed plaatsen. Dat vergroot ook de opbrengst van de zomerdracht. Na de zomerdracht kun je het rooster weer wegnemen, want dan krimpt het broednest toch weer na de langste dag. Groet, Ben

  • Teun Both

    29-02-2024 om 19:31

    Toch zwermen mijn bijen niet Ben, maar moet er wel bij zeggen dat ik elke week, dus om de 7 dagen alleen maar even door de Renson kamer ga en dan evt. doppen breek.
    Ik sla de ramen waar veel darren op zitten af, dus de darren die het rooster verstoppen, valt reuze mee.
    Maar bedankt voor je reactie, zag het nu pas.
    Gr. Teun

    Dag Teun, indien je iedere 7 dagen de doppen breekt in het broedgedeelte dan zal geen enkel volk kunnen zwermen, dus ongeacht Renson, 1 of 2 broedkamers.
    Dat jouw bijenvolken niet zwermen heeft dus niets met de Rensonmethode te maken, maar met jouw nauwkeurige en continue verhindering van de zwermcellen.
    Zou je dat minder plichtsgetrouw doen, dan komen er wel degelijk zwermen af bij de Rensonmethode en vaker dan je lief is, omdat de oude moer achter moet blijven. Ik hoop hiermee oorzaak en gevolg duidelijk te maken. Renson is dus geen zwermverhinderingsmethode, maar wel een methode om met een compact broednest te werken en dat heeft zeker voordelen. Groet, Ben

  • Edwin Schippers

    03-03-2024 om 17:37

    Dag Ben, deze blog gelezen nav je lezing in Almelo afgelopen donderdag.
    We zijn 1 jaar bezig met nu 2 volken.
    We willen graag het 1 baks imkeren toe gaan passen.
    Echter…. We hebben vorig jaar geen uitgebouwde honingraten gekregen dus kunnen we geen hk met uitgebouwde raat er tzt bovenop zetten.
    Hoe lossen we dit op? Is het nog raadzaam om er eerder een hk op te zetten zodat ze kunnen uitbouwen?

    Dag Edwin, inderdaad de hk met kunstraat erop zetten zonder moerrooster. zodra je ziet dat de bijen aan het werk zijn in de hk dan het moerrooster leggen met een puf rook om de moer naar beneden te bewegen. Groet, Ben

  • Ramon Brouwer

    07-03-2024 om 21:09

    Dag Ben,
    Super blog, leer iedere keer meer.
    Maar wat is de reden om bij hk met kunstraat plaatsen dit eerst zonder moerrooster te doen? Gaan ze anders echt niet naar boven?

    Dag Ramon, bijen zullen de ramen met kunstraat minder als hun eigen omgeving aannemen wanneer er ook nog eens een rooster voor geplaatst wordt. De bijen ervaren dat rooster als een belemmering. De aanname van de nieuwe hk met kunstraat verloopt soepeler zonder rooster. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.
« terug naar overzicht