Blog categorieën

19-08-2021

Herenleed en langzaam krimpende volken

Darrenslacht

De darren worden de deur uit gezet en komen er niet meer in, de darrenslacht is gaande. Wanneer je in een volk nog volop darren ziet in- en uitvliegen houd dit volk dan in de gaten, want er is waarschijnlijk iets loos met de moer. Meestal wordt dit met een stille wissel opgelost. De darren van andere volken met dezelfde problematiek zorgen voor de late bevruchting. Mooi sociaal geregeld. Overigens is het niet uitzonderlijk dat er later in de herfst nog enige darren in het volk aangetroffen worden. 

Krimp van de volken

De omzetting van zomer- naar wintervolk is nu gaande. De kortlevende zomerbijen, die afgeleefd zijn als haalbij of voedsterbij worden nu ingeruild voor langlevende winterbijen. Tenminste wanneer je het geluk hebt, dat je niet meer hoeft dienst te doen als haalbij of voedsterbij. Sta je als net geboren honingbij toevalliig op de heide of springbalsemien, dan ben je mooi de klos want je moet toch weer aan de bak als haalbij. Dat wordt dan zonder dat je het weet een kortstondig leven. Niet iedereen wordt dus langlevende winterbij, want een deel van de bijen, die nu en de komende twee maanden geboren worden, moeten toch als voedster of haalbij dienst doen. Vandaar dat de populatie krimpt van 35.000 naar 10 tot 15.000 bijen. Dat past dus prima in een eenbakskast, zoals op de foto te zien is. Deze krimp is in oktober voltooid. 

Mijtbesmetting

Helaas is een deel van de potentiele winterbijen geparasiteerd door varroamijten, hierdoor zijn hun eiwitreserves en hun immuunsysteem verslechterd. De belofte van een lang winters leven valt hiermee in duigen. Hoe meer streklarven en poppen in het broednest geparasiteerd zijn, hoe groter het verlies aan langlevende winterbijen. Dit pleit dus voor een vroege zomerbehandeling. Jammer genoeg zie je geen verschil tussen geparasiteerde winterbijen en gezonde winterbijen. Toch verdwijnen die geparasiteerde bijen de komende vier maanden uit het volk. Geleidelijk zie je de sterkte van je volk teruglopen en raakt de kast in november en december steeds leger. Je kunt dit tij nog keren door zo'n volk te versterken door het samen te voegen met een ander zwak of middelmatig volk. Beter 1 overlevend volk, dan 2 zwakke volken, die beiden dood gaan. 

De lage mijtenval na de zomerbehandeling

Er bereiken mij nog geen berichten van ernstige mijtenval na de zomerbehandeling. Het lijkt vanwege de trage voorjaarsontwikkeling in de bijenvolken dat de ontwikkeling van de varroapopulatie hiermee gelijke tred heeft gehouden. Mogelijk scheelt dat een factor 2 in de ontwikkeling. Dus geen 6000 mijten begin augustus maar 3000. Of geen 4000 maar 2000. Dat scheelt een heel stuk in de overlevingskansen van volken, want 2000 mijten kunnen ze nog prima verdragen.  

Echter de huidige mijtenval na de behandeling van tientallen tot honderd mijten is natuurlijk peanuts. Dit duidt op een lage mijtenbesmetting, gezien de gebruikelijke effectiviteit van 80 tot 95%. De middelen blijven echter wel zo'n 4 weken doorwerken, dus je moet die mijtenval wel cumuleren. Er zou ook sprake kunnen zijn van resistente mijten, dat wil zeggen: ze verdragen de middelen zonder er aan dood te gaan. 

Waarnemingen van blogvolger Tomer laten zien dat varroamijten een absolute voorkeur hebben voor grotere cellen en beschikbaar broed. Is dat broed even niet beschikbaar, dan zijn ze extra gedreven om bezit te nemen van een aangeboden bouwraam met larven. Ook volken met veel darrenbroed lijken volgens Tomer's waarneming ook veel meer mijten te hebben. Grotere cellen bevatten grotere larven en grotere larven geven meer geurstoffen af, die de mijten via de voedsterbijen daar naar toe leiden. Het lijkt dat die extra geurstoffen de mijten gretiger maken om in te stappen. 

De principes van het werken met kleine werkstercellen (4,9 mm) berust onder andere ook op dit principe,daarnaast wordt steeds op bescheiden schaal (6 tot 8%) darrencellen aangeboden, zodat het werksterbroed ontzien wordt. Dit principe passen de Apis Cerana ook toe: de mijtenvoortplanting verloopt met name in het darenbroed en niet via het werksterbroed. 

Omdat de mijten in mijn onbehandelde volken altijd aanwezig zijn, is er ook geen extra trigger voor de mijten om zich versneld weer te reproduceren. In volken waar 90% van de mijten vernietigd worden, worden de mijten daarna op een natuurlijke manier getriggerd om hun aantallen te herstellen tot een natuurlijk besmettingsniveau. Je ziet dus een sterke fluctuatie in de besmettingsgraden in volken. 

Ben Som de Cerff, docent bijenteelt en hobby-imker

 

 

 

 

 

Deel dit bericht

« terug naar overzicht

Reacties

  • linda

    20-08-2021 om 06:16

    Goedemorgen Ben,
    Ik heb een vraag over het verenigen van 2 TBH volken.
    Ik heb dit nog nooit gedaan en voorzie problemen met het overzetten. Er blijven na het wegnemen van de latten nog veel bijen op de wanden van de kast achter, hoe krijg ik die ook mee ? Graag Uw advies
    Alvast bedankt,
    groetjes Linda

    Ha Linda, kies vooral een dag mooi zonnig weer uit voor de vereniging. Ik neem aan dat de TBH's al bij elkaar in de buurt staan?
    Het volk wintert meestal in met het broednest in de omgeving van de vliegopening. Ik neem aan dat de vliegopening links of rechts zit.
    Verplaats eerst de TBH die je wil ontruimen twee meter, dan vliegen de bijen vast terug naar de gewenste TBH.
    Hang eerst een kantraat in de gewenste kast en daarna alle raten met broed. De broednesten van beide volken hang je dus tegen elkaar aan. De moeren zoeken het onderling wel uit. Vervolgens hang je de raten met honing/voer er tegen aan. De wintervoorraad komt dus achter het vergrote broednest.
    Mocht je te veel raten hebben, dat laat je de lelijkste (zwartste en rare vormen) eruit.
    Aangezien de TBH veel te zwaar is om af te slaan, kun je het beste - mits de bijen nog vriendelijk zijn - de bijen met een vegertje eruit vegen. Het geeft niet als er nog bijen in de TBH blijven zitten. Plaats de leeg gehaalde TBH nog een keer 3 meter zodat deze helemaal uit de buurt van de andere TBH staat. Laat de TBH open staan, de erin zittende bijen zijn de volgende dag verdwenen en terug in de andere TBH.
    Laat er geen raten inzitten met voer, want dat geeft absoluut roverij. Daarom moet je deze ingreep ook doen met mooi zonnig weer.
    Succes en vooral rustig werken en je handen/armen iets insmeren met lijnolie. Groet, Ben

  • Niki

    20-08-2021 om 07:36

    Goedemorgen Ben,
    Bedankt voor de aandacht aangaande de mijtenval. Ik vraag me even iets over jouw opmerking dat er mogelijk resistentie optreedt. In mijn geval is bij al mijn 6 volken een lage mijtenval. Je zou toch niet verwachten dat de mijten ineens allemaal resistent zijn geworden?

    Niki, zeker niet. Maar ik moet deze optie voor de volledigheid wel vermelden, anders zullen anderen mij daarop wijzen.

    Ik heb ook een andere vraag; mijn standplaats is naast de heide. Omdat het er veelbelovend uitzag heb ik een honingkamer met natte ramen op de volken geplaatst. Gek genoeg is de bezetting in de honingkamer totaal verschillend bij de volken. In sommige zie ik door het glas maar enkele bijen waar ik bij een ander volk zie dat de HK bijna geheel bezet is. Wat zou hier een mogelijke verklaring voor kunnen zijn? De volken zijn allemaal groot zat en staan op 2 broedkamers. Nu is het wel zo dat 2 van de volken waarin nauwelijks bijen in de honingkamer lopen een enorm grote voorraad in de bovenste broedkamer hebben aangelegd. Kan deze voor “verstopping” zorgen zodat ze niet verder naar boven willen?

    Alvast bedankt voor je reactie en een fijne dag!
    Groet Niki

    Niki, dit werkt in het voorjaar net als nu. Wanneer je "te laat" een hk plaatst, namelijk wanneer er al een koepel verzegeld voer zit boven het broednest, dan realiseren de bijen blijkbaar niet dat er daarboven nog ruimte is. Ze gaan nu de heidehoning opslaan onder die verzegelde koepel namelijk in de lege cellen van het uitlopende broednest. Dat sluit aan bij met mijn opmerking over krimpende broednesten in juli en augustus. De leegkomende cellen worden voorzien van wintervoer. Zo hebben de bijen in de wintertros direct contact met het wintervoer.

    Voor een goede heidehoningoogst had je de twee BK's terug moeten brengen tot 1 BK, die barstensvol broed en bijen zit en daarop een moerrooster en een uitgebouwde natte HK. In de BK plaats je de ramen met open broed helemaal aan de buitenkant, dan is dat de komende 2 tot 3 weken bezet met broed en kunnen ze daar geen nectar opslaan. De moer houdt het centrum van de BK wel belegd en zo komt de nectar direct naar boven. Misschien kun je het morgen bij 2 of 3 kasten eens uitproberen.

    Persoonlijk vind ik het zelf niet een erg bijvriendelijke methode, maar het werkt wel. Groet, Ben

  • Niki

    20-08-2021 om 12:56

    Ha die Ben,
    Dank voor je uitgebreide toelichting en de probeer-optie. Ik ga ten alle tijde voor bij-vriendelijk en ik laat het dus voor wat het is; zij hebben het zo bepaald en zo ga ik het laten.
    Fijne dag!
    Groet Niki

    THNX!

  • Amber

    20-08-2021 om 14:24

    Hoi Ben,

    Als ik apiguard wil gebruiken, ben ik nu zeker te laat om mee te beginnen?
    Ik bestrijd al 2/3 jaar geen mijten meer en zie nooit DWV, nooit mijten op larven of bijen of op de schuifla, dus ging er vanuit dat er bij nooit veel mijten aanwezig waren.
    Maar ik begin te denken dat dit misschien een foute aanname was. Afgelopen jaar 3 vd 5 volken die de winter niet overleefd hebben. Dit kan mogelijk door mijten komen maar ook andere oorzaken hebben.

    Heeft het nog veel zin om nu met apiguard te starten, of weer een jaar overslaan en volgend jaar optijd beginnen met behandelen?
    Gr. Amber

    Ha Amber, beter te laat dan niet behandelen. Je hebt gelijk dat je eigenlijk een maand te laat begint, maar doe het toch zeker maar. Want 3 op de 5 dood zou best eens kunnen komen door een te hoge besmetting van het varroa-virus complex. Mijten worden in deze tijd heerlijk opgegeten door mieren, oorkruipers en pissebedden. Dus vind jij ze niet.
    Gewoon vandaag blikje leggen en over twee weken vervangen door een nieuw blikje en twee weken later wegnemen. Kijk na een week maar eens op je schuiflade en laat maar horen wat je ziet. Groet, Ben

  • Corry Botterman

    20-08-2021 om 15:14

    Ik heb mijn bijen op 2 plaatsen staan. Bij de vereniging in Oosterhout hadden de bijen een enorme besmetting.
    Mijn bijen thuis in mijn tuin in Moerdijk hadden daarentegen maar een zeer geringe mijtval. Ik heb behandeld met sponsdoekmetheode en 65% mierenzuur.
    Is het verstandig ze nogmaals te behandelen?
    Groet Corry

    Ha Corry, begin september moet je de mijtenval op de schuiflade een dag of 3 tot 5 in de gaten houden. Boven de 10 mijten gemiddeld per dag moet je dan nogmaals met mierenzuur behandelen. Ik neem trouwens wel aan dat je de sponsdoekmethode al 4 x hebt toegepast om de vier dagen? Want dat is in feite 1 behandeling. Groet, Ben

  • Corry

    20-08-2021 om 16:22

    Ja, ik had inderdaad 4 dagen behandeld en alle dagen de schuiflade afgeveegd. En ook de laatste dag lagen er nog heel veel mijten..

    Corry, je hebt 4 dagen behandeld, maar dus niet 4 x 4 dagen?
    Ik zal de sponsdoekmethode nog wel in een linkje hieronder zetten, maar uit mijn hoofd zeg ik dat je 4 x 4 dagen moet behandelen. Groet, Ben

    Linkje naar Imkerpedia: https://imkerpedia.nl/wiki/index.php?title=Bierviltjes-_en_sponsdoekmethode

    Je moet bij 65% mierenzuur dus echt 3 of 4 x 4 dagen behandelen, dus 16 dagen!!!!!

  • Niki

    22-08-2021 om 09:04

    Ha die Ben,
    Nog even een vraagje naar aanleiding van mijn eerdere vraag; als de bijen in die 2 kasten de honingkamer dus negeren, zullen zij de heide opslaan in de bovenste broedkamer aangezien ze op 2 broedkamers staan. Deze zitten al erg vol! Kunnen ze ook teveel voer opslaan en zo ja; moet ik dan ramen uitnemen? Of lossen ze dit zelf wel op?
    Ik probeer me een voorstelling te maken hoe een wintertros eruit komt te zien met zo’n berg voer bovenin…raken ze daar niet los van als ze er niet tussen kunnen zitten?
    Alvast bedankt voorntje reactie en een fijne dag!
    Groet Niki

    Ha Niki, al komt je bovenste bk helemaal vol te zitten met honing dan hebben ze nog de onderste bk voor de winterzit. Maar ook daar slaan ze wel honing op in de kantramen. Die bijen weten precies wat ze doen. Komt altijd goed, mits de bijen gezond zijn en er geen overmatige mijten-virus besmetting is. Groet, Ben

  • Marinus Pannevis

    22-08-2021 om 14:13

    Begin juni heeft Paul Jungels, een zeer interessant boek uitgegeven over Varroa resistenter bijen. De Luxemburger, is een fenomeen op het gebied van Varroa resistente selectie in Europa. Ook een uitgebreid artikel in het Duitse Bienen Journaal van Augustus 2021 over het werk van Paul te lezen.

    Ha Marinus, het isdn nummer is ISBN-13: 978-3-949291-01-2. Maar het is mij onduidelijk waar het te koop is. Groet, Ben

  • Niki

    24-08-2021 om 17:06

    Ha Ben,

    Nog een vraag; ik had al eerder een vraag aan je gesteld over het terugvoeren van geslingerde honing die te vochtig is.
    Op dit moment vliegen mijn bijen druk op de heide. Ik had het plan om in de avonduren te beginnen met het terugvoeren van de honing zodat ze dit in de honingkamer kunnen opslaan. Op deze manier wil ik deze honing nog kans geven om ingedampt te worden zodat ik het kan slingeren. Het maakt mij niet uit dat dit samen met de heide wordt opgeslagen omdat ik toch 2 x ga slingeren om melange en heide te verkrijgen.
    Maar, is het handig om bij te voeren als er dracht is? De volken zijn bijna allemaal al winterklaar, dus daar kan ik het ook niet voor gebruiken. Ik vind het anders zo zonde.
    Hoe denk jij hierover?
    Fijne avond!
    Groet Niki

    Ha Niki, ja voer het maar terug in de avond. Maar weet dat heidehoning per definitie altijd iets vochtiger blijft. Dus of je er veel mee wint, weet ik niet.
    Heidehoning mag 23% vocht bevatten en zomerhoning 20%.
    Maar voor eigen gebruik is dit niet relevant, als je bij overschrijding van deze % de honing maar snel opeet.
    Groet, Ben

  • Niki

    24-08-2021 om 17:52

    Dank Ben!
    Mmmhh, het is nu 21% vocht. Het zou fijn zijn het iets terug te brengen zodat het eventueel nog verkoopbaar is.
    Deze hoeveelheid van 15 kilo krijg ik zelf op in 2 maanden haha!
    Ik ga het gewoon proberen. Het geeft naar jou idee geen problemen om dit tijdens een periode met dracht te doen?
    Groet Niki

  • Jantje

    25-08-2021 om 17:51

    Dag Ben,
    Enkele vraagjes ivm met het op 1 bk zetten.
    Wat is de beste methode op ze van 2bk naar 1 bk te brengen. Wanneer doe je dat en hoe deel je de bk dan in ivm voer en belegde ramen. Is er een beperking indien er teveel ramen met bijen zijn of zou je ze kunnen afkloppen/vegen? kan je bv met een bijenuitlaat werken ook in de bovenste bk?

    Ha Jan, het beste moment van omschakeling is voor het inwinteren of aan het eind van de winter. Op die momenten is het broednest kleiner. Voorwaarde van de overgang van 2 naar 1 bk is dat het broednest al in 1 bk zit. Meestal is dat de bovenste.

    Bij 1 bk en koudbouw zitten de ramen met broed jn het centrum, stuifmeel en wintervoer zit er naast.

    Het beste kun je wachten tot eind februari, met een beetje geluk is de onderste bk leeg. Groet, Ben

  • Jantje

    26-08-2021 om 23:35

    Ben,
    dankt u voor de reactie!
    Vraagje nog hoe zit het met warmbouw dan?
    Jan

    Ha Jan, ik neem aan dat je spaarkasten hebt? Het is alleen bij een Segeberger mogelijk om deze te draaien naar warmbouw. Ik zou dit in het voorjaar doen en niet nu want de opslag van reservevoer verloopt dus anders. Gewoon in april bij 1 kast uit proberen. Groet, Ben

  • jantje

    28-08-2021 om 03:40

    Ben,
    ik heb simplex en ze staan in warmbouw.
    De broedbol zit verdeeld zowel boven als in de onderste en op ramen 3-4-5 beginnen tellen aan de kant van de vliegopening.
    Er zitten momenteel al zo een 9ramen met verzegeld voer in zowel boven als onder.
    Ik vermoed dat ze tijdens de winter zullen opschuiven naar achter;
    Maar wat met het voer onderin.
    Jan

    Ha Jan, meestal blijft het volk redelijk stabiel op zijn plek zitten rondom het broednest. Ze verslepen wel veel voer van de buitenkant naar binnen. Op die manier tref je na de winter lege buitenste ramen aan.

    Nu dus laten zoals het is en in het voorjaar de bakken reorganiseren. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.
« terug naar overzicht