02-08-2018

Het inwinteren

De huidige weersomstandigheden brengen heel wat teweeg. De varroabestrijding schuif ik steeds voor me uit. Het zal toch over 2 weken wel weer eens normaal weer worden? Het aanvullen van de voervoorraden, die bijenvolken in herfst, winter en het prille voorjaar nodig hebben om de kachel op temperatuur te houden, wil ik zeker niet uitstellen. Al jaren plan ik de voedselaanvulling in de periode van half augustus tot half september. 

Steevast blijkt dat de 2e helft van september vaak koude nachten en een hoge luchtvochtigheid kent. Daarom winteren we tijdig in, zodat de bijen het wintervoer goed kunnen indampen, zodat gisting van het voer in de winter voorkomen wordt. Hoe is de stand van zaken 1 maand na het verstrekken van het blok van 15 kg suikerdeeg?

In deze video leg ik uit hoeveel je moet voeren per volk. Aan het eind van het voeren dient een 1-baks (spaarkast)volk over 12 tot 14 kg wintervoer te beschikken. Een volk op 2 BK's (of in een Dadantkast) moet ongeveer 18 tot 20 kg wintervoer hebben. In wintervoer zit altijd nog zo'n kleine 20% water. De rest van het water in de suikerwateroplossing wordt door de bijen verdampt, mits je niet te laat in de herfst nog moet voeren.  

Voer vooral grotere hoeveelheden per keer, in het begin minder vaak en in september vaker en meer. Gebruik absoluut geen dagelijkse jampotgift, dit kan namelijk resulteren in enorme broednesten zonder opslag van wintervoer. 

De optimale oplossing is 3 kg suiker op 2 liter water, dat lost prima op. Deze verhouding resulteert dus in 3 kg plus 20% water, dus ongeveer 3,6 kg wintervoer.  10 Kg suiker resulteert dus in ongeveer 12 kg wintervoer. Bij cans invertsuiker moet je eerst de hoeveelheid droge suiker berekenen, daarna de 20% opslag berekenen ten einde de uiteindelijke hoeveelheid wintervoer, die de bijen uit een can invertsuiker halen, te kunnen vaststellen. 

Mocht een volk niet 10 ramen bezetten, maar 1 of 2 ramen minder, plaats dan 1 of 2 sluitramen, zodat het wintervoer toch compact rond het broednest opgeslagen wordt. In het voorjaar kun je de ramen weer vervangen door kunstraat tegen het broednest te plaatsen. 

In alle gevallen wordt de hoeveelheid aanwezige honing bij het begin van het inwinteren eerst afgetrokken van de hoeveelheid die nog gegeven moet worden. 1 vol verzegeld raam is 2 kg wintervoer, 1 dm2 verzegeld voer is 370 gram. 

Na afloop van de voerperiode nog wel checken via het van achteren liften van de kasten of de kasten voldoende gewicht hebben gekregen.

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt

 

Deel dit bericht

Reacties

  • Annet

    02-08-2018 om 14:57

    Weer eens bedankt voor de info Ben! Kun je me ook zeggen waarom er 3-4 weken tussen de kleine en grote mierenzuur behandeling Moet zitten? De kleine is er bij mij bij ingeschoten. Maakt het ook uit als je eerst al het voer voor de winter geeft en dan de grote mierenzuurbehandeling met de Liebig dispenser doet? Dit jaar worstel ik er een beetje mee. Alvast bedankt voor je antwoord!

  • sjaak

    02-08-2018 om 15:46

    Ben,
    Na het slingeren, ca. een maand geleden wilde ik de varroa-bestrijding doen met een liebig dispenser. Maar vanwege de hoge temperatuur, 25 C. en hoger moest ik daarmee wachten tot het wat kouder zou worden. Ondertussen wacht ik nog steeds op een "hollandse zomer". Hoe lang kan ik nog wachten met de bestrijding of moet ik snel met een middel als apiguard aan de slag ( wat overigens stevig duurder is)

    groeten,

    Sjaak

  • Ben de blogger

    02-08-2018 om 15:56

    Annet, wat versta je onder de kleine en grote behandeling? Staat dat in de bijen@wur brochure?
    Sjaak, bij 30 graden moet je ook geen andere middelen toepassen. Je jaagt de bijen de kast uit en doodt het broed. Wachten dus tot medio augustus????? Het is even niet anders. Groet Ben

  • Anja

    02-08-2018 om 16:19

    Ben,
    Omdat ik alleen bijen houd om de populatie op peil te houden en niet voor de honing, heb ik geen honing afgenomen. De bijen hebben volop op de lindes in de directe omgeving gevlogen. Ik neem aan dat ik dan niet meer hoef bij te voeden?

  • Ben de blogger

    02-08-2018 om 17:10

    Anja, je moet je aanname wel verifiëren. Dus net als in de video het gewicht van de verzamelde honing inschatten. Je moet tenminste 12 kg honing hebben. Heb je veel minder dan moet je toch bijvoeren. In matige zomers of bij matig sterke volken is dat in de regel het geval. Groet Ben

  • Davy

    02-08-2018 om 19:01

    Ben als jij met varromed gaat behandelen doe je dit alsnog tweemaal ?
    Wat schéma gebruik jij ?
    Alvast bedankt Gr D

  • Jan JANSEN

    02-08-2018 om 19:17

    Dag Ben duidelijk en staat op het programma, echter ik heb nu het probleem van geen stuifmeel en dus ook haast geen broed meer. Heb jij een advies hoe bij te voeren?

    Ik lees het graag, Jan

  • Henno Soeteman

    02-08-2018 om 20:16

    Ben, wederom bedankt voor je zeer duidelijke informatie en filmpjes. Voor mij erg nuttig!!!

  • Ben de blogger

    02-08-2018 om 20:55

    Davy, gewoon toch 3x op dag 1, 6 en 13.

    Jan, ik gebruik geen stuifmeelvervangers alleen suikerdeeg bij drachtarmoe. Zonder broed kun je mooi de mijten oxalen.

  • Toon van de Rijt

    03-08-2018 om 11:41

    doe je voor het inwinteren nog varroabehandeling?

  • Ben de blogger

    03-08-2018 om 12:07

    Toon, ik ben nu de HK's met zomerhoning eraf aan het halen en gezien de weersvoorspelling met lagere normale temperaturen hoop ik vanaf 9 augustus te kunnen behandelen. Een week later begin ik dan langzaam met inwinteren. Dus inwinteren en behandelen loopt deels gelijk op. Groet Ben

  • Ria Westerink

    03-08-2018 om 16:19

    Dag Ben,
    Dank voor je bericht. Duidelijk. Voor mezelf had ik bedacht pas in sep. Te gaan inwinteren omdat het nog maar zo heet is. Maar nu ik dit van jou lees, is het toch verstandig om eerder te doen...als er in sep. Minder warmte zou zijn voor indampen. Ik heb nu nog enkele ramen met honing...waarvan ik hoop dat ze die nog wat vol zouden krijgen.
    Mijn vraag is moet ik de honing toch wel uit de kast hebben voordat ik ze met hiveclean behandel? Of .is dat niet ernstig als gebeurt als wat honing nog in kast zit.
    Dank voor je reactie.
    Ria

  • Ben de blogger

    03-08-2018 om 17:29

    Ria, indien je de honing nog wil consumeren, dan zou ik de honing voor het druppelen van de hive clean weg nemen. Honing neemt snel de geur op van andere stoffen en dat wil je niet. Groet Ben

  • Toon van de Rijt

    03-08-2018 om 22:58

    Ik wil voor het in winteren twee volken (een op één bak en één op twee broedkamers) samen voegen. Reden is om niet te veel kasten op die plek te hebben. Wat is hierin jouw aanpak/advies?

  • Ben de blogger

    03-08-2018 om 23:08

    Toon, Ik zou de onderbak van het 2-baks volk controleren op broed. Indien geen broed aanwezig is, kun je deze bak vast weghalen en daarna verenigen met een krantje. Mocht de bak nog wel broed hebben, dan gewoon het beste volk onder laten staan en de andere er bovenop met een krantje. Na vier weken nog eens de onderbak checken, die zal dan wel uitgelopen zijn. Dan kun je de bak weghalen.

  • karin

    04-08-2018 om 19:04

    Ben,
    is er een methode om stuifmeel dat opgeslagen zit en ramen die vervangen dienen te worden te recupereren? Ik hoorde ooit op een lezing dat je er samen met wat honing een deegje van zou kunnen maken, dat dan ik kleine hoevelheden aangeboden kan worden bij gebrek.Maar ik weet niet meer hoe de spreker het deed..;-(

    Karin, ik ken deze methode niet. ik laat de stuifmeelramen gewoon in de kast.

  • Rudi Gabriels

    04-08-2018 om 20:25

    Dag Ben,

    Voor de beginners misschien ook nog iets vertellen over hoe je best suiker oplost; de temperatuur van de oplossing mag zeker niet koken, want anders is er een omzetting naar stoffen in de oplossing die giftig zijn voor de bijen.
    Klopt toch denk ik hé?
    Groeten, Rudi

  • Ben de blogger

    04-08-2018 om 22:22

    Karin, hier heb ik geen ervaring mee. Ramen, die op dit moment stuifmeel bevatten zou ik zeker laten hangen. Ik neem ze bij de voorsjaarsinspectie weg om ze om te smelten, in het voorjaar komt er weer genoeg verse stuifmeel binnen. Oud stuifmeel verliest zijn waarde voor de bijen.

    Rudi, ik ben geen biochemicus, maar de voor bijen kwalijke stof HMF ontstaat door toedoen van glucoseoxidase. Deze stof zit in honing en niet in geraffineerde suiker. Door suiker op te lossen in heet water blijft het nog steeds suiker en ontstaat er geen HMF.
    De bijen maken er weer o.a. glucose en fructose van.
    Je kunt bij het inwinteren het makkelijkste een verhouding van 3 kilo suiker op 2 liter lauw water gebruiken. Dan is het direct gebruiksklaar.

  • Annet

    05-08-2018 om 11:14

    Ben, de kleine en grote mierenzuurbehandeling bedoel ik de 1e en 2e behandeling mee. Dit staat op blz 38 en 40 van de brochure van WUR beschreven. Er moet vier weken tussen de behandelingen zitten. Ik vroeg me af waar dat precies mee te maken had. De 1e behandeling die dus maar 2-3 dagen duurt is er bij mij ingeschoten. Ik doe dus dit jaar alleen de 2e behandeling van 10 dagen (hoop ik). Mijn vraag is: Waarom moeten er ongeveer 4 weken tussen 1e en 2e behandeling zitten en wat is er fout aan om slechts alleen de 2e behandeling te doen? Alvast bedankt Ben.

  • Ben de blogger

    05-08-2018 om 13:06

    Annet, de 1e behandeling (eind juli) duurt een week en de 2e behandeling (augustus) duurt iets langer omdat de dosering iets hoger is. Ik zou zodra de temperatuur zakt onder de 25 graden de augustus dosering toepassen en vervolgens medio september gedurende 5 dagen kijken hoe hoog de mijtenval per dag is op de schuiflade. Blijft die onder de 10 mijten per dag, dan kun je de 2e behandeling overslaan. Bij meer dan 10 mijten per dag nogmaals in september behandelen met mierenzuur. Er moet 4 weken tussen zitten, omdat de mijten in het broed zich 3 weken kunnen verstoppen en niet allemaal gedood worden door het mierenzuur. Bovendien is het ook niet echt gezond voor de bijen. Groet, Ben

  • Gaby

    06-08-2018 om 11:50

    Ben, kun je iets vertellen over het inwinteren van reservevolkjes met bevruchte moer in Kielers en MiniPlus kastjes? In mijn grote volken heb ik goede koninginnen, dus deze volkjes wil ik de winter door helpen. Dan heb ik reservemoeren achter de hand voor het geval... maar in dit soort kastjes doe ik dat voor het eerst. Ik zie nu al dat Miniplus beter werkt dan een Kieler, omdat ze de ramen in de honingkamer vastbouwen aan het broedkamertje eronder. Dat is voor latere zorg. Hoe voer je deze volkjes? (invertsuiker, apifonda...) En hoeveel? Moet je de kastjes verder nog extra beschermen tegen de winterkou?

    Gaby, ter aanvulling nog: een 2-rands MiniPlus moet na het voeren tussen de 12 en 13 kg wegen (compleet met houten bodempje bij mij). Onder de 12 kilo moest ik in maart gaan bijvoeren. Ik voer met invertsuiker. groet Ben

  • Ben de blogger

    07-08-2018 om 12:14

    Gaby, ik zou geen kielers of apidea's inwinteren. Alhoewel het mij wel vaak lukt om ze in leven te houden. Dan neem ik 3 bakjes op elkaar, vloeibaar voeren, vaak extra voeren al in februari en bij vorst in een koele garage zetten. Meer zekerheid bieden MiniPlussen. Het liefst 3 randjes, maar 2 gaat ook. Maar dan moet je in maart vaak wel bijvoeren. Want 1 randje met voer is te weinig (1 randje bevat ongeveer 5 kilo voer). Ik gebruik altijd invertsuiker. Groet, Ben

  • Rob uit Assen

    08-05-2019 om 10:55

    Ben, ik wil aan het eind van de zomer m'n volkje inwinteren op hun eigen honing. Daarvoor heb ik (Dadant) 1 volle honingkamer nodig. Ik zou denken dat ik die bak het beste tzt onder de broedkamer zet en dan bij voorjaarsinspectie verwijder. Klopt dat?

    Rob, bijen willen hun honingZOLDER boven het broednest hebben. Dus zorg dat ze de honing boven opslaan en behouden. Groet, Ben

  • Piet van Dijk

    14-08-2019 om 16:42

    Hoeveel stuifmeel heeft een volk eigenlijk nodig in de winter en kun je dat bijvoeren met bv candipolia?

    Piet, de alternatieve preparaten dragen wel bij aan de ondersteuning van het broednest, maar bijen kunnen niet zonder het echte stuifmeel. Een volk gebruikt in de winter geen stuifmeel, want de voedersapklieren zijn inactief. Pas in februari en maart worden die weer geactiveerd. Bijenvolken leggen stuifmeelreserves aan in de vorm van bijenbrood. In de regel niet meer dan een voorraad voor 2 weken. Volgens mij is de wintervoorraad beperkt tot een paar ons bijenbrood. Maar ik ben niet helemaal zeker van. Sjef van der Steen heeft er wel artikelen over gepubliceerd. Leuk om deze winter eens na te lezen! Groet, Ben

  • Laurentiu

    07-11-2019 om 23:41

    Hallo Ben, ik heb twee weken terug een eenjarig volk (met 9 ramen bezet waarvan 3 broed zijn) verplaatst omdat die werd beroofd door een groter volk die ernaast stond. Ik heb 8kg suiker bijgevoerd en het lijkt alsof er nog maar 4kg voer in de kast zit. Na het verplaatsen van dit volk van Oosterbeek naar Zutphen, heb ik een honingkamer met voerplank op de broedkamer gezet. Hierin zit een voerbak met 2 liter invertsuiker. Het probleem is dat ze er niet echt aandacht aan besteden. Heeft u misschien een oplossing of een tip voor me, bijvoorbeeld een voerbak in de kast zelf plaatsen? Ik zou het echt jammer vinden als ze de winter niet doorkomen hierdoor. Vriendelijke groet, Laurentiu

    Laurentiu, het feit dat het volk beroofd werd, roept vragen op over het welzijn van het volk. Negen ramen bezet en drie ramen broed is goed, dus daar ligt het niet aan.
    Voeropname bij lage temperaturen is altijd een issue. Zit het voergat direct boven de wintertros? Helpt het wellicht om de voerplank 180 graden te draaien?
    Als alternatief kun je een pak suikerdeeg van 2,5 kg met een vierkant gat van 10 x 10 cm aan de onderkant direct op de wintertros leggen (direct op de toplatten). Daarover heen plastic folie en dan de lege HK, en vervolgens op het folie een isolatiedeken neerleggen. Over vier tot zes weken controleren hoe ver ze zijn met het pak suikerdeeg. Indien dit bijna leeg is een nieuw pak neerleggen. Veel meer kun je niet doen. Groet, Ben

  • Laurentiu

    08-11-2019 om 11:11

    Bedankt voor uw snelle reactie, vannochtend heb ik gezien dat een aantal naar boven zijn aan het klimmen naar de voerbak. Zo te zien hebben ze het gevonden. De voerbak zit midden boven het broednest, ik denk dat ze nog niet in in de winter formatie zijn aangezien ik vorige week nog zag dat ze verspreid door de kast heen liepen. Het suikerdeeg lijkt me inderdaad een goede optie. Ik ga kijken hoe ver ze het invertsuiker opnemen, als dit stopt ga ik ze met suikedeeg bijvoeren. Vriendelijke groet en bedankt

  • Theo

    02-03-2020 om 20:31

    Waarom niet inwinteren met heidehoning ?

    Theo, heidehoning bevat veel onverteerbare bestanddelen, dat kan leiden tot roer, soms met de dood van het volk tot gevolg. Er is wel een eenvoudige oplossing. Neem naast het broednest wanneer je van de heide terug komt 2 a 3 volle heidehoningramen weg en voer ze nog eens 8 kilo invertsuiker. Dat slaan ze dan op direct tegen en in het broednest. Die voorraad zullen ze eerst aanspreken in de winter. Later in de winter (februari, maart) spreken ze dan de echte heidehoning aan en dan kan het geen kwaad meer, want dan zijn er voldoende vliegdagen. Groet, Ben

  • Willem

    12-08-2020 om 20:10

    Hoe zit het eigenlijk met de aanbevolen hoeveelheid wintervoer voor een 6-raams segeberger. Ik heb een late zwerm met een jonge koningin erin zitten. Zou ik die voor de winter nog moeten overzetten naar een 10 ramer simplex?

    Willem, dat hoeft niet. Volken overwinteren goed in een zesramer, je moet waarschijnlijk wel bijvoeren in maart.
    Ik geef ze zo'n 8 kilo wintervoer, waarmee dan 4 volle ramen voorzien zijn van wintervoer. Wel wat later gaan inwinteren, want jonge moeren broeden nog langer door. Groet, Ben

  • Willem

    12-08-2020 om 21:17

    Bedankt Ben, nu weet ik waar ik ongeveer rekening mee moet houden

  • Els B

    10-08-2021 om 10:01

    Hallo Ben, volgens mij klopt je berekening van de hoeveelheid wintervoer niet helemaal.
    3 kg suiker en 2 kg water resulteert volgens mij niet in 3,6 kg voer maar in 3,75 kg voer.
    3 kg = 80 % 750 gram = 20%.
    10 kilo suiker geeft dus niet 12 maar 12,5 kilo voer.
    Dank voor je informatieve blogs.

    Ha Els, mijn doel is om de beginners een makkelijk te onthouden ezelsbruggetje te bieden. In honing blijft ongeveer 20% water zitten. Dus 10 kg kristalsuiker opgelost in water resulteert in 10 kilo plus 20% maakt 12 kilo. Een pond meer is 1/24ste deel, dus 4% meer. Wanneer het wintervoer 18% water bevat, wordt het weer anders. Maar ongeveer 12 kilo blijft redelijk makkelijk beklijven. Groet, Ben

  • Maarten Berger

    16-07-2022 om 22:04

    Dag Ben
    Aangezien de echte dracht nu (16-7) toch al wel echt over is, wat is er dan op tegen om nu de honingbakken eraf te halen en te starten met inwinteren. De honing die ze nu nog binnenhalen mogen ze dan houden. Je hoeft dus iets minder bij te voeren.
    Bijkomend voordeel is dat hoe eerder je de varoa bestrijdt hoe effectiever als het is.

    Ha Maarten, hk's eraf, zonodig 1 x flink vloeibaar bijvoeren,, dan varroabestrijden en 15/8 rustig beginnen met inwinteren. Niet sneller en eerder want je moet nog even proberen het broednest op gang te houden. Dus niet direct verkleinen met veel wintervoer. Groet, Ben

  • Jaap

    26-08-2022 om 10:21

    Goedemorgen,
    Vraagje: tel jij het stuifmeel in de ramen mee als wintervoer? Één volk had opvallend veel stuifmeel (1,5 BK raam vol). De vraag is dus of ik dat wel of niet als 3kg voer ga tellen. Bedankt!

    Ha Jaap, zeker niet meetellen. Stuifmeel beginnen ze pas in februari te eten om hun voederklieren te activeren. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.