02-09-2018

Het verenigen

Het verenigen

Aan de hand van de recente video's over het inwinteren van een volk in een spaarkast weten jullie dat ik twijfelde over de volkssterkte van het volk, dat de doos met 15 kg suikerdeeg kreeg. Gisteren heb ik de naast elkaar staande volken verenigd. Hoe heb ik dat gedaan?  

Het ene volk zat in 1 gele BK, het andere volk in een 1,5 baks red cedar spaarkast (zie foto).

Stap 1. Aangezien de onderste HK uitsluitend een vijftal voerramen met bijenbrood en wintervoer bevatten (plus 5 lege HK-ramen) en geen broed, heb ik de halve bak op de bodem laten staan en de BK afgenomen (ter zijde geplaatst op het omgekeerde dak).

Stap 2. Vervolgens heb ik de gele BK geopend, een beetje berookt, tevens de HK berookt en de gele BK op de HK geplaatst (zonder krant!). Deze BK was volledig bezet, veel ramen met broed, echt nog niet ingewinterd. 

Stap 3. Daarna de gele bak weer een beetje berookt en de red cedar BK berookt en die laatste er weer bovenop gezet. Hierin zit dus ook broed en 15 kg wintervoer. 

Beide bakken met broed zijn nu aaneengesloten met een voerkrans boven en naast het broednest. De ideale opstelling voor de winter. 

Zodra de r in de maand zit (maart, april, september, oktober etc) kun je volken zonder krant verenigen. In dit geval heb ik ook niet de moeite genomen om een moer op te zoeken, beide waren gelijkwaardig, dus zoeken ze het zelf maar uit. De ingreep heb ik midden op de dag uitgevoerd. Na de samenvoeging nog wel even de nieuwe kast midden op de pallet geplaatst, zodat de vliegbijen van beide kasten hun nieuwe woning konden vinden. 

In eerste instantie werd er nog druk op het gele vlak gevlogen (de vliegbijen uit die kast keren terug op zicht en vliegen dus op de kleur geel). Gisteravond en vanmorgen nog gecheckt op schermutselingen, maar de vereniging is vredig verlopen. 

Een week geleden iets vergelijkbaars gedaan met een krant, maar dat kostte een paar honderd bijen het leven. Het was dus geen complete veldslag maar ondanks de krant vielen er toch slachtoffers. Overigens waren die dode bijen de volgende ochtend nog zichtbaar, maar 12 uur later waren al die dode bijen, die voor de vliegopening lagen inmiddels al weer opgeruimd alsof er niets gebeurd was. Het hygienisch gedrag is dus bijzonder sterk. 

De komende maanden kun je bij tegenvallende sterkte gewoon blijven verenigen. Wil je beide volken in 1 BK samenvoegen, plaats dan wel de ramen met broed tegen elkaar. Om en om is nergens voor nodig.

Je kunt straks beter het voorjaar ingaan met 2 sterke volken dan met 2 middelmatige en 2 zwakke volken. Dit is slechts een voorbeeld, maar zeker is dat sterkere volken de winter beter kunnen doorstaan. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt

Deel dit bericht

Reacties

  • Cor van den Berg

    04-09-2018 om 09:56

    Eind augustus heb ik twee volken verenigd, één ervan was moerloos. Voor de zekerheid een krant gebruikt.
    De volgende ochtend zag ik een groot aantal bijen voor de kast liggen. De eerste keer dat ik dit meemaakte. Kennelijk gebeurt het niet altijd op een vredige manier. Ben, heb jij hiervoor een verklaring ?

    Cor, nee ik kan dit verschijnsel ook niet verklaren. Ik heb 5 verenigd afgelopen 4 weken, 2 x met krant en 3 x zonder. Zonder krant, wel met wat rook ging het zondermeer goed, 2 x met krant ging het deels fout. Onbegrijpelijk. Blijkbaar ligt het aan de toestand van de bijen of het defensieve karakter van 1 van de 2 volken. Groet, Ben

  • Marjo

    04-09-2018 om 15:36

    Ik heb een volk met een jonge koningin, waarbij ik weinig broed meer verwacht en een sterker volk met een ernstige varroabesmetting.... ik heb de volken nog niet open gemaakt (dispenser met mierenzuur staat er nog op), maar als ik naar de activiteit op de vliegplank kijk, verwacht ik dat de volken niet groot zijn... Is het verstandig om een zwak volk met een groter volk met veel varroa te verenigen? Zal ik dan voor de jonge moer gaan, of voor de oudere moer die het wel beter lijkt te hebben gedaan dit jaar?


    Marjo, je hebt beide volken inmiddels behandeld met mierenzuur, dus deels ook de mijten gedood in het broed. Ik zou dus beide volken verenigen om ze samen voldoende wintersterk te maken. Ik zou ze zelf de moer laten uitzoeken. Meestal overleeft de jongste en vitaalste.
    Groet, Ben

  • Hennie

    04-09-2018 om 19:23

    Ben, bedankt voor je info.
    Hoe ga je nu verder de winter in. Laat je ze op 2BK en de onderste HK? Of ga je nog kamers samenvoegen ivm de temperatuurregulatie in de winter? Ga je nog sluitblokken plaatsen? Of is dit allemaal uit de oude doos?


    Hennie, de thermoregulatie vindt volledig in de wintertros plaats. De buitenste schil vormt een warme isolerende buitenjas. Die zit tegen de voerkrans aan. Wat daar buiten zit, is allemaal niet belangrijk. Dus 1, 2 of 3 bakken zal de bijen een worst zijn. Zitten ze wat verder van de vliegopening in het voorjaar dan komen ze hooguit iets later weer naar buiten.
    Het vervangen van kantramen door sluitramen is alleen nodig bij volken, die geen hele broedkamer bezetten. Hiermee wordt het wintervoer iets compacter op de middelste 8 ramen opgeslagen. Maar bij mij zitten de kantramen in dit volk nu vol wintervoer, dus lekker zo laten. Het enige dat sluitramen voorkomen is schimmelvorming op de buitenste ramen. Ik vind dat niet erg, goede reden om ze te vervangen door schoon kunstraat tegen het broednest.
    Ik doe helemaal niets meer aan dit volk. Alleen zo af en toe door het plexiglas kijken of de sterkte op peil blijft.
    Groet, Ben

  • Diana

    04-09-2018 om 20:42

    Hai Ben en reactiegevers. Ik heb deze week ook verenigd voor het eerst, het ging soepeltjes dus ik blij maar inderdaad honderden dode en vechtende bijen voor de kast. Maar het helpt me enorm om te lezen dat dat nou eenmaal soms gebeurt en het geeft de burger in mij moed, er wordt gevlogen en hopelijk is inderdaad mijn jonge moer de overblijvende moer, we zullen het vanzelf zien. Dank voor het delen van deze ervaringen. Helpt me enorm !

  • J.Akkerman

    04-09-2018 om 21:23

    je kan ook wat jenever sprenkelen over de bijen in beide bakken en dan zonder krant op elkaar zetten , dit al diverse keren toegepast gaat altijd goed, of wat water nevelen met een geurstof wat lavendel olie werkt ook goed.


    J., ik denk dat beide bakken even beroken dezelfde functie heeft, namelijk de bijen even afleiden en de geuren harmoniseren. Wellicht gaat dit met beroken nog beter dan met de krant. Jenever en lavendelolie zitten niet in mijn imkersuitrusting ;-). Groet, Ben

  • Guusje

    05-09-2018 om 07:00

    Hallo Ben.

    Ook ik heb afgelopen weekend bijen samengevoegd, maar moet ze daarna nog winterklaar maken door bij te voeren. Hoe lamg moet je het volk nu 'met.rust' laten of kan je de na verenigen direct al hwt volk 'in'?

    Alvast bedankt voor je reactie.

    Guusje, je kunt direct de bijen weer in. De integratie van de bijen is de volgende dag al klaar. Het broednest moet vaak nog wel herschikt worden, dat duurt wat langer. Overigens doen de bijen dat herschikken zelf wel, het is wel beter als je de ramen broed van beide volken in elkaars omgeving geplaatst hebt (boven of naast elkaar). Dat is beter voor de warmtehuishouding van het broed.
    Groet, Ben

  • Gerdine

    05-09-2018 om 13:50

    Hallo Ben, dank voor je mooie blogs elke keer weer!
    Ik heb sinds vorig jaar een volk en ze doen het goed! In het voorjaar de honingkamer en een broedkamer met kunstraat onder de eerste broedkamer geplaatst. Ze hebben geen zwermneigingen vertoond.

    De situatie in de kast is nu als volgt: in de honingkamer zitten nog een +/- 3 ramen honing die ik bewust niet heb geslingerd aangezien de dracht in hoogzomer schaars was.
    In de oorspronkelijke broedkamer is elke straat bezet, zit op elk raam een rand verzegelde honing en is broed aanwezig. In de onderste broedkamer, die ik in het voorjaar heb geplaatst, is zeer weinig activiteit. Geen honing, geen broed.

    Nu zijn mijn vragen:
    - kan ik de ramen met honing uit de honingkamer gebruiken door de honingkamer met de nog volle ramen te laten staan op de broedkamer en de overige ruimte, waar de lege honingkamerramen hingen, gebruiken voor het plaatsen van het voerbakje voor het inwinteren?
    - zal ik de onderste (lege) broedkamer laten staan of weghalen? (ik las in 1 van je reacties dat jij 'm laat staan?)
    - in de oorspronkelijke broedkamer zit slordig raat. Mogelijk was het kunstraat niet strak geplaatst in het raampje, waardoor er bolling is ontstaan en ik bij het uithalen van de ramen, cellen beschadig doordat het aan elkaar vast is gaan zitten. Kan ik dit voor volgend jaar oplossen, door deze b.v. in het vroege voorjaar te vervangen door uitgebouwde kunstraten?

    Dank voor je tijd!
    Groet, Gerdine


    Gerdine, ik zou de onderste BK, waarin dus geen broed en honing zit, helemaal wegnemen en vervangen door jouw huidige HK. De honing, die daar nog in zit, gebruiken ze dan nog wel de komende herfst. Het broednest komt dan dichter bij de vliegopening en die kunnen ze dan beter verdedigen tegen bijv wespen.
    De kromme BK-ramen zou je nu kunnen proberen te verplaatsen naar de buitenkant van het broednest (maar lukt dit niet dan gewoon alles met rust laten). Je kunt ze ook volgend voorjaar (indien ze dan geen broed bevatten) vervangen door kunstraat of uitgebouwde raat.


    Je kunt volgend jaar ook een keer proberen te werken met 1,5 BK (HK onder) en daarop een moerrooster met 1, 2 of 3 HK's. Die HK doe je verder niets mee (ook niet controleren) tenzij je belegde doppen tegenkomt in de BK. Dan tevens HK checken op doppen.


    Vaak gebruiken de bijen deze HK voor tijdelijke opslag van verse nectar en stuifmeel. Mocht het broednest niet in de BK passen, dan breidt die zich ook naar beneden uit tot in de onderste HK. Groet, Ben

  • Margriet

    05-09-2018 om 15:25

    Dag Ben, Heeft het zin om nu nog 8-10 ramen met nieuwe, dus niet uitgebouwde, kunstraat in een kast te hangen?
    Het volk bestaat nu uit 2 volle broedkamers met in de onderste uitlopend broed en enkele volle ramen honing en 2 met ged. stuifmeel en bovenin zit nog zeker 10 kilo boshoning (die wil ik er uit halen). Het lukt me niet om deze week nog te slingeren en dan direct daarna de geslingerde ramen terug te hangen. Ik heb geen goede gebruikte ramen meer.
    Natuurlijk kan ik alles laten zitten maar het is misschien niet goed dat het volk op hoofdzakelijk boshoning moet overwinteren.

    Margriet, kun je niet beter 2 volle BK-ramen met honing, direct naast het broednest vervangen door kunstraat en direct gaan voeren? De bijen bouwen die 2 ramen dan wel uit, maar meer kunstraat zou ik er niet naast hangen.

    Aangezien het broednest krimpt, zullen de bijen het wintervoer opslaan in de uitlopende cellen. Dus het schone wintervoer komt in de kern van de kast rond het broednest en in de 2 nieuwe ramen. Pas aan het eind van de winter zullen ze de boshoning in de buitenste ramen aanspreken, maar dan kunnen ze weer naar buiten naar het toilet.


    De 2 volle ramen boshoning kun je invriezen en bewaren of later in de onderste BK er bij hangen. Groet, Ben

  • Henri

    06-09-2018 om 07:35

    Goeie morgen Ben en blogvolgers,
    Ik heb drie jonge volken bij mij achterom in de tuin staan, dit geeft nauwelijks tot geen problemen.
    Maar deze ochtend zie ik enige tientallen bijen bij de terraslamp vliegen.
    Het is nog donker en het regend (echt waar) maar toch hangen er bijen bij de lamp.
    Dit is voor mij, als beginnend imker, vreemd.
    Is er iemand die dit ook wel eens heeft gezien?
    Of is er iets anders aan de hand?


    Henri, de lichtbron lokt de bijen naar buiten, zeker als het nog donker en bewolkt is. Enige jaren geleden had ik een staande lamp in de woonkamer staan vlak bij de schuifpui. Bij warm weer kwamen er in de nazomer en herfst ook af en toe bijen naar binnen zodra de lamp in de schemering al aan stond bij deels open geschoven deuren.
    Ze worden dus door het licht op het verkeerde been gezet. Groet, Ben

  • Werry Jonker

    06-09-2018 om 11:42

    Hallo Ben,
    Als de R in de maand is kun je ook gemakkelijk koninginnen wisselen.
    Ik wil dat als volgt doen: raampje met geteelde koningin en opzittende bijen uit b.v. 6 ramer, omwisselen met raampje met oude koningin en opzittende bijen uit productiekast. Beide raampjes wat rook geven?
    Oude koningin laten overwinteren als reserve in 6 ramer.
    Met vriendelijke groet, Werry


    Werry, dit is geen beproefde methode. Is te riskant. Je wit beide volken overwinteren? Waarom zou je dan wisselen? Kun je de geteelde koningin niet beter in de 6-ramer inwinteren. Dat geldt in de regel perfect als de bezetting goed is en in het voorjaar bezetten ze een 10-ramer.

    Mocht je toch willen omruilen dan kun je beide moeren beter in een nicot kluisje doen met een halve cm niet plakkende suikerdeeg voor de opening, clipje weg breken en beide moeren in de andere kast direct tussen het broed steken met een lucifer door het oogje bovenop de toplatten. Succes en groet, Ben

  • Gert Valk

    06-09-2018 om 16:49

    Hoi ben,
    Iemand op de vereniging had een moerloos volk. Ik had nog een volk over dus kon hem hierbij helpen. Het nu moerlooze volk wil ik graag over 9 dagen verenigen met een volk wat van de Heide af komt.
    Alle redcellen breken en dan verenigen Dat kan toch prima?
    Ik heb twee en halve week 2 volken op de Heide staan. Ze hebben allebei de honingkamer aardig vol. Dat had ik niet verwacht en het ruikt heerlijk naar heidehoning Wat een heerlijke lucht is dat toch!


    Gert, mooi van die heidehoning. De bijendrukte zal niet hoog geweest zijn, je stond er maar met weinig concurrenten.


    In het nu al moerloze volk wil je over 9 dagen de redcellen breken. Hoe oud zijn die redcellen? Loop je niet kans dat er dan al moeren zijn uitgelopen?
    Ik weet niet zeker of deze vorm van verenigen lukt. Want beide volken zijn zeer verschillend. De bijen in het moerloze volk met redcellen verwachten een jonge onbevruchte moer en geen leggende moer.

    Daarnaast is de geur van beide volken en de toestand totaal verschillend. Er zit dus een risico aan deze vorm van vereniging. Je kunt natuurlijk geluk hebben en het gewoon proberen. Gebruik in dit geval toch maar een krant of een bijzonder geurtje. Groet en succes Ben

  • Gert Valk

    06-09-2018 om 20:26

    Fijn,
    Dank voor je antwoord!

    Ik zal laten weten of het gelukt is.

  • Marjo

    07-09-2018 om 17:40

    Ik heb zojuist in de volken gekeken (zie eerdere reactie op deze blog). Ik kon geen broed meer vinden, in geen van beide volken.... nu was het wel zo dat het best fris was en de bijen zaten "vast" op de ramen, ze lieten zich niet wegblazen om een goed beeld te geven. Ik wil ze komende week toch maar verenigen, maar ik vraag me af of er uberhaupt nog een koninging aanwezig is. Er zou nu toch nog wel broed in het nest moeten zijn??

  • Ben de blogger

    07-09-2018 om 18:27

    Marjo, veel voorkomend verschijnsel bij de toepassing van mierenzuur. Mierenzuur doodt al het broed en soms ook moeren. Maar hoop op het beste en vermoedelijk gaat de moer wel weer aan de leg. Gewoon snel verenigen en een week later checken op eitjes en larven.
    Groet, Ben

  • Maaike

    14-09-2018 om 10:06

    Ben, ik heb een zwakke koningin die ik wil vervangen door een nieuwe koningin. De kast met nieuwe koningin en wat bijen (10 raampjes totaal) staan inmiddels naast de kast met de oude koningin.
    gisterenavond wilde ik verenigen dmv krantmethode en heb ik de zwakke koningin gezocht (1,5u ) om deze te doden, maar niet gevonden. Ik lees nu van jou in een eerdere mail dat dit niet echt nodig is zolang de R in de maand zit?
    Dus ik kan de 10 raampjes gerust invoeren in de kast met zwakke koningin (omruilen met lege raampjes) en dan zou het goed moeten komen, of zit daar toch enig risico aan? bvd Maaike

  • Ben de blogger

    14-09-2018 om 12:59

    Maaike, er zit altijd een risico aan het verenigen van volken of het vernieuwen van moeren. Maar het risico is voor beiden erg laag in september, oktober etc. Nu je de zwakke koningin niet kunt vinden, kun je ook overwegen beide volken zo op elkaar te zetten. Dan zorgen ze er zelf weer voor dat de beste koningin blijft leven. Bij beide volken de dekplank verwijderen, even tot rust laten komen, beetje rook over beide volken blazen en het volk met de zwakke moer boven op de ander zetten (zonder krant). Doe dit maar overdag met zonnig weer, wamt dan zijn de vliegbijen onderweg. De huisbijen zijn namelijk het minst defensief.

  • Frank

    20-09-2018 om 14:20

    Hoi Ben,

    Ik zou graag 2 mini plusjes metelkaar verenigen.afgelopen week is bij 1 de pmoer van 2015 helaas uitgevallen ( had gehoopt dat ze nog 1 winter meeging) kastje heerft doppen aaangetrokken maat dat zal niks meer worden. Dus verenigen denk ik. Echter staan ze 4 meter van elkaASR. Levert dit problemen op als ik ze op elkaar zet?

    Grt Frank

  • Ben de blogger

    20-09-2018 om 14:48

    Frank, ik zou ze liever eerst iedere dag 30 cm naar elkaar toe schuiven. Da's 60 cm per dag, dus na een week staan ze naast elkaar. Zelfs met een afstand van 1 meter vinden ze het ene verenigde kastje wel in het midden. Ik zou wachten met het verenigen totdat de wissel cellen gesloten zijn. Maar waren het wel wisselcellen (minder dan 5?)? Loopt de oude moer nog niet rond? Doe moet er eerst uit! Gesloten doppen verwijderen en dan samenvoegen. Gewoon volk zonder moer bovenop plaatsen. Op een mooie dag in oktober nog wel de voerramen reorganiseren en welllicht lege ramen weg nemen. Groet, Ben

  • Frank

    20-09-2018 om 16:59

    Zaten slechts 2 doppen in en de moer lag dood net voor de vliegopening.

  • Ben de blogger

    20-09-2018 om 17:04

    Frank, ik neem aan dat de wisseldoppen al gesloten waren en nog niet uitgelopen? Zo ja, dan checken of er geen open broed meer is, daarna kun je verenigen. Groet, Ben

  • mark

    20-08-2019 om 17:02

    Hoi, ik heb helaas 2 moerloze volken. 1 volk is nu doppen aan het zetten. Ik hoorde dat verenigen met een volk met moer rond deze tijd eigenlijk verloren moeite is, omdat ze de nieuwe moer niet accepteren. Klopt dat? Dank

    Mark, dat het verenigen nu niet meer gaat, is een broodje aap. Juist als de r weer in de maand zit, is verenigen veel beter. Je moet wel zeker weten dat de volken in de juiste stemming zijn. Je hebt het over 2 moerloze volken, waarvan er 1 redcellen aantrekt. In dat andere volk moet je eerst een raampje open broed in hangen om vast te stellen of er inderdaad redcellen aangetrokken worden, zo niet dan zit er gewoon een (niet leggende?) moer in.
    Negen dagen na het plaatsen van het open broed alle redcellen wegbreken en dan verenigen met een moergoed volk. Groet, Ben

  • Aleks Droog

    10-06-2021 om 14:42

    Hoi Ben, een vraagje over het verenigen. We hebben hier een doppenproject gedaan maar dat is, door het koude weer, niet helemaal soepel verlopen. Nu heb ik een moerloze aflegger (waar ik de doppen ingehangen had) Die wil ik verenigen met een kunstzwerm die ik vorige week gemaakt heb 6 juni. Kan dat nu al met de krantenmethode of moet nog even wachten voor ik de aflegger met die kunstzwerm samenvoeg? groet Aleks

  • Ben de blogger

    10-06-2021 om 14:58

    Ha Alex, de kunstzwerm is van 6 juni, dus die heeft alleen eitjes en hele jonge larfjes. Nog geen BRIAS. Dan zou ik de kunstzwerm nog een weekje met rust laten.
    Daarna zou je kunnen verenigen met een krant, mits de broedaflegger geen redcellen en/of eileggende werksters bevat.
    Een andere optie is bijen van de broedaflegger afslaan voor de bijenstal en de ramen met gesloten broed verdelen over andere volken. Groet, Ben

  • Robin

    31-08-2021 om 16:41

    Beste Ben, ik heb een vraagje ik heb een f1 volk die wat geleden heeft met de mierenzuur behandeling. ik heb nog een paar ander grotere volken. kan ik die f1 versterken door een paar ramen met opzittende bijen over te hangen in het zwakken f1 volk. en zo ja kan ik dan ook nog de buckfast en carnica samenvoegen. of soort bij soort houden. en zo niet is er nog een manier om het zwake f1 volk de sparen. ik denk dat het zwakke f1 volk op 3 a 4 straten zit?

    Ha Robin, je kunt beter 1 of 2 ramen gesloten broed zonder bijen overhangen naar je zwakkere volk. Daar sterken ze flink van aan.
    Houd die buckfast en carnica maar gescheiden van elkaar. Dat wordt niks om samen te voegen, gezien de verschillen in genen.
    Je kunt beter kiezen voor 1 vd 2 . En alles op 1 ras houden. Groet, Ben

  • Wildbij

    06-09-2021 om 20:13

    Hoi Ben,
    Vraagje wij hebben 1 mooi volk- 2 bk en 1 hk met bijna gesloten heide honing En 1 kleiner volk- ( 6 ramer met broed maar minimaal aan voer) Wonen dicht bij de hei en ze halen nog wel vol op. Ik wilde beide volken gaan samenvoegen alleen moet ik wachten tot dr hei klaar is of kan dit nu al? En wat is het handigste moeren zelf laten uit vechten welke de winter door mag en gewoon bovenop elkaar zetten?
    Oja als het nu al kan - waar zet ik dan de honingkamer!. Liefst zouden we nog keer willen slingeren.
    Groetjes.

    Ha W., persoonlijk zou ik nooit in september een mooi groot volk versterken met nog een ander volkje. Dat heeft geen toegevoegde waarde.

    Je kunt beter deze 6 ramer aanhouden als reservevolk. Je kunt beter in maart verenigen want dan heb je iets aan de versterking ivm de voorjaarsdracht.

    Op dit moment of over een week hebben die extra bijen geen functie. Je loopt wel een hele kleine kans op schade van de moer. Ik zou dus wachten tot maart en eind deze week de heidehoning slingeren en beide volken inwinteren.

    Mocht je toch willen verenigen doe het dan komend weekend na afname van de honingkamer en het moerrooster. Zet er een derde bk bovenop en hang daar de 6 ramen in met 2 extra ramen en 2 sluitborden. Ik zou deze derde bak na een week toch weer naar beneden plaatsen zodat het broednest in de bovenste 2 bk's zit, zoals nu het geval is. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.