08-09-2021

Het voorkomen van wintersterfte

Het voorkomen van wintersterfte

Jaarlijks hebben zo'n 60 tot 70% van alle imkers te maken met wintersterfte. Dat heeft deels te maken met ons positivisme. We hopen er altijd het beste van. We koesteren en pamperen kleine volkjes, terwijl we weten dat deze volkjes vaak de grootste risico's lopen. 

Wat kun je nu nog als imker doen om uit de gevarenzone van wintersterfte te blijven?

1. Winter uitsluitend sterke volken in. Overjarige volken moeten op dit moment echt een volle broedbak (simplex-formaat) bijen bevatten. In mei/juni nieuw opgezette volken moeten nu ook nog wel 8 ramen bezetten. Een goed bezette zesramer, die je in juni nog opgezet hebt, gaat het doorgaans ook wel redden.  Zijn je volken kleiner, overweeg dan om nu nog te verenigen. 

 2. Zorg voor 1- of 2-jarige koninginnen. De beste prestaties leveren koninginnen, die in hun eerste of tweede levensjaar zijn. Daarna wordt de eilegproductie minder en neemt de kans op stille wissels sterk toe. Dergelijke moeren bouwen minder grote broednesten op in de nazomer of worden (soms te) laat nog gewisseld. De volken met koninginnen uit 2020 en 2021 maken de grootste kans om goed de winter door te komen. 

3. Zorg voor een lage mijtbesmetting en behandel zo nodig op tijd. Varroamijten vormen vaak de brug voor het binnenhalen van ziekmakende virussen. Omdat onze winterbijen gezond geboren zouden moeten worden, is het belangrijk de laatste generatie zomerbijen, die de larven van de toekomstige winterbijen moeten voeren, te ontdoen van varroamijten. Aangezien de winterbijen vanaf 1 augustus en zo mogelijk al eerder geboren worden, moeten we direct na afname van de zomerhoning de bijen behandelen. Het kan zijn dat de honing te laat afgenomen wordt, maar de varoabestrijding moet echt eind juli beginnen. Dus de honing moet er ook medio juli vanaf zijn.

Voor de meer gevorderde imkers zou het verstandig zijn om de mijtbesmetting op de bijen voor de behandeling te meten door de poedersuiker- of alcoholschudmethode toe te passen. Blijft de besmetting onder de 3% dan kun je de behandeling een maand uitstellen en eind augustus de schudmethode herhalen. Blijf je eind augustus weer onder de 5% mijtbesmetting dan zit je niet in de gevarenzone en kun je de behandeling achterwege laten. Deze methode geeft ook de mogelijkheid komend jaar de nateelt van volken te beperken tot de meest varroa-arme volken. Eind november zijn er geen mieren meer en kun je de mijtval checken en beslissen over de late herfst/winter behandeling. 

In de onderstaande video bekijk ik de tussenstand van het aanleggen van de wintervoorraad in een horizontale spaarkast (Topkast). Dit werkt makkelijk aangezien de wintervoorraad achter het broednest achterin de kast wordt opgeslagen. Je kunt het broednest dus ongemoeid laten. Aan de voorkant van het broednest zitten meestal 1 of 2 lege ramen, die als isolatiegordijn de inkomende koude lucht tegen houden. Komende winter zal ik de wintertros van dit volk monitoren en met jullie delen via foto's. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt

 

Deel dit bericht

Reacties

  • Willem

    08-09-2021 om 16:28

    Vandaag geconstateerd dat het behandelde volk moerloos is geworden. Het is wel een groot volk, maar nu te laat om een koningin in te laten ontwikkelen. Wat te doen?
    Wachten tot het voorjaar en dan een koningin laten ontwikkelen en hopen op vroege darren?

    Ha Willem, concludeer je dat je volk moerloos is vanwege het ontbreken van eitjes of juist door de aanwezigheid van redcellen? Groet, Ben

  • Margje

    08-09-2021 om 16:57

    Hoi Ben, we gebruiken tot nu toe in de winter een glazen dekplank. Is het tijdens de winter beter om een glazen dekplank, folie of een houten dekplank te gebruiken? Op glas vormt zich vaak condensvocht en hout absorbeert dit misschien? De kasten staan buiten.

    Ha Margje, heb je wel een dikke isolatielaag direct op het glas liggen? Er mag geen luchtlaag tussen zitten.
    Met goede isolatie kan er geen koudebrug en condensvorming ontstaan. Tenzij de bijen diep weg gedoken zitten in een tweebaks broedkamer. Groet, Ben

  • Jan Heersche

    08-09-2021 om 17:44

    Ha Ben,

    Ik volg altijd met veel plezier je berichten. Waardevol en leerzaam, waarvoor dank! In bovenstaande video loopt je jonge koningin volgens mij op 8:30 linksboven op het raam. Hetzelfde raam dus als waar de oude koningin loopt. Ze is er dus wel degelijk!

    Hartelijke groeten!

    Ha Jan, inderdaad ik zie haar nu ook ;-). Op 8.53 minuut verdwijnt ze weer aan de bovenkant. Nou dan zien we haar wel terug in het voorjaar. Groet, Ben

  • Willem

    08-09-2021 om 18:55

    Ben, ik zie in het moerloze volk geen eitjes, geen broed, en geen redcellen of restanten daarvan.

    Ha Willem, dan zit er waarschijnlijk al een wisselmoer in. Indien je dat zeker wil weten, kun je een raam open broed inhangen en na 5 dagen checken op redcellen. Waarschijnlijk gebeurt er niets vanwege de mogelijk aanwezige jonge moer. Over 2 weken zal ze wel aan de leg zijn. Groet, Ben

  • Willem

    08-09-2021 om 20:27

    Dankjewel Ben. Ik ga het proberen.

    Ik ben benieuwd, groet, Ben

    Ha Willem, ik heb per ongeluk je reactie verwijderd. Kun je nog eens kijken naar de precieze vorm en plaats van die twee redcellen? Het aantal van twee wijst meer op wisselcellen en dan zit er nog een oude defecte moer in. Ik hoor het graag. Groet, Ben

  • Jan JANSEN

    08-09-2021 om 20:33

    Dag Ben,
    daar de zomer dracht ook dit jaar weer tegen is gevallen, gaan mijn meeste spaarkasten met tien broedramen de winter in. Alle kasten hebben minimaal tien kilo siroop gekregen en hebben nu suikerdeeg. Maar ik hou de voorraden in de kasten ook in de gaten. Mijten bescherming heb ik ook steviger aangepakt, en ben denk ik op orde voor de komende winter. Meevaller: tot nu heel weinig frelons.

    Ha Jan, hier hetzelfde beeld met de Vespa's. Alleen een paar Franse Veldwespen, die de kou en regenbuien overleefd hebben. Er zullen nog wel 1 of 2 rustige jaren volgen v.w.b. de wespen. Groet, Ben

  • Ange

    09-09-2021 om 07:52

    Hi Ben. Ik heb ook 2 Topkasten. Hoe dik is de plexiglas plank op jou kast? Ziet wat handiger uit dan mijne. Raad je aan om nog een lag tussen de plexiglas en het dak voor de winter?
    Warme groeten, Ange

    Ha Ange, de laatste keer heb ik 2 plaatjes 5 mm dik plexiglas gekocht. Dat is inderdaad beter dan mijn eerste 3 mm.

    Er moet in de binnenkant van je dak echt 2 cm piepschuim isolatiemateriaal zitten en dan moet strak aansluiten op het plexiglas. Groet, Ben

  • Gerrit Knoef

    09-09-2021 om 12:56

    Als je in een ogenschijnlijk moerloos volk een raam met eitjes inhangt er worden redcellen aangemaakt wat is dan daarna de beste strategie?

    Ha Gerrit, je zegt ogenschijnlijk dus het kan ook zijn dat er geen redcellen worden aangemaakt, maar als het nu nog wel gebeurt, kun je alleen maar hopen dat de moer nog bevrucht wordt. Je kunt eventueel op dag 13 doppen breken. Maar ik neem aan dat ze nu toch geen nazwermen meer laten gaan. Groet, Ben

  • Stefan

    09-09-2021 om 13:42

    Hoi Ben,

    Ik heb twee 6-ramers welke ik wil verenigen met te kleine volken. Wanneer kan ik dat het beste doen? En kan dit zonder krant?
    Groetjes

    Ha Stefan, kun je rustig doen. Neem 6 ramen plus de moer uit de zwakke volken, en plaats de overblijvende ramen nu aan 1 kant. Plaats daarnaast de 6 ramen met bijen uit de zesramer. Beetje rook blazen op beide volken en je hebt geen krant nodig.
    Groet, Ben

  • Bé Heeres

    09-09-2021 om 13:54

    Hallo Ben,
    Ik heb een aantal volken met een zeer volle broedkamer (spaarkast). Er zit ook veel voer in en heb nog niet bijgevoerd. Volgens mij is er ook geen ruimte meer. Verwacht echter niet dat ik aan de tien kg voer kom. hoe ga ik hier mee om.?

    Ha Be,
    Er ontstaat vanzelf ruimte door het nu uitlopende broednest, dat broednest krimpt nu. Dus geen zorgen over ruimtegebrek.
    Wel inventariseren hoeveel wintervoer er al in zit. 1 vol raam is 2 kilo. 1 dm2 is bijna 400 gram.
    Het tekort ten opzichte van 14 kilo alsnog aanvullen.
    De bijen nemen het echt wel op. Probeer maar. Groet, Ben

  • Erik

    09-09-2021 om 16:09

    Hallo Ben,

    Ik wil 2 kleine volken verenigen met een krant er tussen.
    Moet je dan 1 van de 2 koninginnen wegnemen?
    Daarna zal er toch 1 van de broedkamers weg moeten, hoe pak ik dat aan.
    Alvast bedankt.
    Erik

    Ha Erik, je kunt ook van ieder klein volk 5 ramen als blok overhangen in een tienramer. Dan heb je ook 10 ramen. De rest van de bijen afslaan uit de oude kasten en deze kasten opbergen. Krant is nu niet nodig. Groet, Ben

  • Gerrit Knoef

    09-09-2021 om 16:24

    N.a.v. mijn vraag zou ik ook kunnen besluiten na 9 dagen alle doppen te breken en het volk samen te voegen met een volk in een 6ramer, met een goede moer?

    Ha Gerrit, daar hoef je niet 9 dagen op te wachten, dat kan ook al na 5 dagen. Dan zijn de redcellen al duidelijk zichtbaar of niet natuurlijk ;-). Groet, Ben

  • Paul Smeets

    09-09-2021 om 17:52

    Hallo Ben,
    toch maar even vragen: het melkpak, daar zat voer in? ;-)
    Gr Paul

    Ha Paul, ik doe er inderdaad invertsuiker in. Groet, Ben

  • Werry Jonker

    09-09-2021 om 19:16

    Hallo Ben,
    Ik heb 2 volken met super veel bijen en 3 die nog wel bijen kunnen gebruiken.
    Kan ik met wat rook ramen omhangen?
    Of bijen afslaan in een emmer, licht besproeien met oxaal en in bij de kleinere volken gieten.
    Of vliegen ze weer terug naar het oorspronkelijke volk?
    De bijen die afsla of omhang zijn jonge honingbijen.
    Met vriendelijke groet, Werry

    Ha Werry, ik zou het simpeler en doeltreffender aanpakken door een raam gesloten broed toe te voegen aan de zwakkere volken. Een bk raam kan 5500 jonge bijen opleveren, die ook niet meer terug vliegen naar het oude volk.
    Je loopt ook nul% risico. En je weet eigenlijk precies hoeveel jonge bijen je toevoegt. Groet, Ben

  • Werry Jonker

    10-09-2021 om 08:02

    Ha Ben goede tip, maar er zit niet zoveel broed meer in maar wel veel bijen.
    Aan de broedkamerkant 17 ramen en aan de honingkamer ook 17 ramen, alle spaarkastformaat vol met bijen. (Golzkast) De bijen aan de honingkamerkant wil ik graag aan de minder bedeelde volken geven, zonder dat ze terugvliegen. Heb je daar een tip voor?

    Ha Werry, de bijen, die uit zichzelf terugvliegen zijn toch zomerse haalbijen, daar heb je niets aan voor de overleving van volken. Alhoewel ik je idee begrijp, om de volken te nivelleren, zou ik zeer voorzichtig zijn met het "verzwakken" van sterke volken.
    Ik zou die twee sterke volken koesteren en van de drie zwakkere volken zou ik er twee maken, door 1volk te verdelen over de twee anderen.
    1 volk dus op de grond afslaan voor de twee anderen, dan lopen de bijen wel naar binnen. De lege kast wel wegzetten. Groet, Ben
    PS het ontbreken van veel broed duidt erop dat deze sterke volken zelf hun bijen best goed kunnen gebruiken later. Vandaar mijn advies om de drie zwakkere volken terug te brengen naar 2 sterke volken. Never change a winning team m.a.w. koester je mooiste volken!

  • Hero

    10-09-2021 om 17:15

    Dag Ben zeg ik zag pas nog een onaangebroken fles hiveclean van een collega, deze is veel donkerder dan de varromed, Toen ik hiveclean gebruikte vielen er vele varroamijten, nu vallen er bijna geen? De samenstelling kan niet hetzelfde zijn.. misschien zat er in de hiveclean meer propolis? Vandaar de donkerder kleur? Groet Hero.

    Ha Hero, ook niet aangebroken flessen hebben een houdbaarheidsdatum. Dat geldt voor de meeste medicijnen. Wat is deze bij jou? Dit zal de reden kunnen zijn voor de verkleuring. Groet, Ben

  • Jackie van Helfteren

    11-09-2021 om 09:51

    Hi Ben,
    De vraag hiervoor van Erik; moet je 1 van de 2 koninginnen wel of niet wegnemen?
    Gr. Jackie

    Ha Jackie, dat hoeft niet. Tenzij je een groot kwaliteitsverschil ziet, bijvoorbeeld stekerigheid of onrustige raatzit, daar kun je beter afscheid van nemen. Groet, Ben

  • Hero

    12-09-2021 om 11:38

    Ha Ben als je een miniplus op 2 bakjes overwinterd dan heb je als inhoud toch bijna hetzelfde als een simplex 6 ramer? Je vertelde wel eens dat je een apideakastje overwinterde in de garage, mischien is de volkssterkte minder belangrijk dan de gezondheid van een volkje. Had ooit een wild klein zwermvolkje die half september in een 10 ramer ging ,ze moest nog een volk opbouwen . Gaf haar 12 kg suiker wat ze opnam en ze overwinterde prima! Een sterk zomervolk gaat soms nog eerder kapot aan virussen dan een jong opgezette volk. Groet Hero.

    Ha Hero, een volkje met een jonge moer heeft inderdaad de grootste overlevingskansen. De buitentemperatuur speelt in relatie tot de inhoud van de wintertros wel een grote rol. Je mag de wintertros vergelijken met een 20 Watt lamp. De hoeveelheid bijen moet wel toereikend zijn om de kern warm te houden. Het maakt wel een heel groot verschil of het buiten minus 12 graden wordt of in mijn garage plus 5 blijft. De bolvorm van een miniplus en een zesramer zijn groot genoeg om de ergste kou te doorstaan, dat geldt dus niet voor een kieler of apidea. Groet, Ben

  • Annelies

    13-09-2021 om 09:24

    Dag Ben Ik begrijp niet zo goed hoe het werkt met 2 koninginnen in de kast. Is de oude koningin dan niet meer aan de leg waardoor ze mag blijven?

    Ha Annelies, je bedoelt met een stille moerwisseling? Dan kan het inderdaad voorkomen dat moeder en dochter nog weken of maanden samen in het zelfde volk zijn. Vaak zijn ze nog samen aan de leg. De bijen voelen dat er iets mis is met de moeder, waarschijnlijk door een verandering in haar feromonen.
    Ik heb een keer het duo zien rondlopen in augustus en het jaar erop in april waren ze er nog samen. Ik heb toen het volk in tweeën gesplitst en toen bleken ze allebei nog eitjes te leggen (de oude moeder wel veel minder). Bij de helft met de oude moer werd toen weer een stille wissel ingezet, want de bijen hadden blijkbaar door dat er toch iets mis was.
    Groet, Ben

  • Theo Mikelj

    16-09-2021 om 16:39

    Vind ik zeer interessant ga zo door

  • Willem

    19-09-2021 om 16:01

    Vervolg moerloos volk. Afgelopen woensdag twee redcellen gezien midden op het raam. 1 van de twee is inmiddels (zondag) gesloten en omgevormd tot een kort koninginnecelletje (Niet zo' n mooie lange punt). De andere redcel is verschrompeld tot bijna op het vlak van het raam.

    Nog steeds hopen op een nieuwe koningin?

    Ha Willem, er is geen sprake van een redcel maar van een wisselcel. Dat betekent dat er nog een moer in je volk zou moeten zitten. Die zou je eerst moeten vinden en verwijderen voordat je dit volk kan verenigen met een ander volk. Na het vinden en verwijderen van de moer ook de wisselcel wegnemen en dan verenigen. Want die jonge moer kan nu niet meer bevrucht worden. Tenminste de kans is klein. Ik hoor graag of je die oude moer kunt vinden. Groet, Ben

  • Harry Peitsman

    21-09-2021 om 23:11

    Beste Ben, ik zag je film van 3 september j.l.met de controle op wintervoer in de Topkast. Je zag de “oude” gemerkte koningin en zo later bleek ook een nieuwe koningin. Ik hou zelf al wat jaren bijen, maar dit is voor mij een totaal nieuw fenomeen. Twee koninginnen in hetzelfde volk?

    Ha Harry, het betreft hier moeder en dochter. De bijen hebben geconstateerd dat de oude moer niet meer goed functioneert en dan maken ze zogenaamde wisselcellen, waaruit een jonge moer voortkomt. Vaak leven deze maanden naast elkaar. Ik ben zo'n duo ook nog wel eens in het voorjaar tegen gekomen, nadat die jonge moer al in augustus zichtbaar was. Uiteindelijk gaat de oude moer dood. Ik heb meerdere video's waarin je iets dergelijks kan zien. Bij zwermtrage volken raak je natuurlijk weinig oude moeren kwijt en bij twee jarige moeren komt het redelijk vaak voor. Groet, Ben

  • Willem

    24-09-2021 om 17:00

    Het is uiteindelijk gelukt de oude moer te vinden. Dus je verklaring van die wisselcel klopt.
    Bedankt!
    Groet,
    Willem

    Mooi Willem, imkergroet van Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.