Blog categorieën

20-09-2025

Honingbijen op de Waddeneilanden

Honingbijen op de Waddeneilanden

Deze foto maakte ik afgelopen week in Hoorn op Terschelling bij de Pluktuin en Imkerij De Groenhof van Jos en zijn vrouw. Een geweldige tuin van vele hectaren, die zeker de moeite waard is om er eens rond te struinen en te genieten van allerlei fruit(bomen) en -struiken, groentegewassen en bloemperken, waarin honderden vlinders, honingbijen en wilde bijen fourageren. 

De Topkasten en Segebergers van Jos zijn net weer terug van de heidevelden op de Boschplaat, waar tevens veel lamsoor aan het eind van de zomer stond te bloeien. Vrijwel alle imkers op Terschelling - ik ken er maar één uitzondering met Carnicabijen - houden Zwarte bijen en houden deze bijen zonder de toepassing van varroabestrijdingsmiddelen. Op Texel - waar tevens Zwarte bijen worden gehouden - wordt ook nagenoeg niet behandeld. Op beide eilanden heeft men een hoge mate van uniformiteit en zuiverheid bereikt, dat wil zeggen dat de meeste bijenvolken voldoen aan de specifieke biometrische raskenmerken. De volken blijken dus een natuurlijke resistentie ontwikkelend te hebben tegen de varroamijt en de daarmee samenhangende virussen. Wellicht heeft deze resistentie zich net als op het eiland Cuba zich ontwikkeld juist dankzij het niet bestrijden van de varroamijt. Met het behandelen zullen vooral de sterkste mijten die opgewassen zijn tegen de toegepaste middelen blijven leven. 

Op Texel en Terschelling bleven vooral de sterkste bijenvolken leven die opgewassen waren tegen de varroamijten. Deze volken hebben wel mijten, maar de voortplanting is vertraagd en is daarmee niet meer gevaarlijk voor gezonde sterke volken. Gastheer en parasiet leven in harmonie.

Op Vlieland, Ameland en Schiermonniksoog komen de andere honingbij-ondersoorten tot hun recht. Vlieland en Ameland zijn bevruchtingsstations, net als het schiereiland Marken. Schier heeft een Carnica teeltstation. Op Ameland en Marken worden Buckfast darrenvolken geplaatst en op Vlieland zijn het Carnica darrenvolken. Koninginnentelers kunnen hier jaarlijks hun bevruchtingskastjes met maagdelijke koninginnen naar toe sturen om de eigenschappen van de teeltmoeren op een hoog peil te houden of te verbeteren. De afgelopen jaren ligt de nadruk vooral op algemene hygiene en in sommige jaren op VSH/SMR.

De daar verkregen moeren zijn vooral in eerste instantie bedoeld om te beproeven op de aanwezigheid van de gewenste eigenschappen. Van de beste, die voldoen aan de gestekde eisen kun je dochters telen, de zogenaamde F1's, die weer bedoeld zijn voor de hoofd- of produktievolken. Deze F1's kennen vaak een betere gezondheid en hogere honingopbrengsten. De volken gedragen zich in de regel gelijkmatiger en meer voorspelbaar dan bastaardbijen. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt

Deel dit bericht

« terug naar overzicht

Reacties

  • Judith

    21-09-2025 om 01:03

    ha Ben. Ken je imkers waar ik koninginnen zou kunnen kopen (zwarte bij) of broedtqampjes kan afnemen?

    Ha Judith,
    Kijk maar op de site van zwartebij.org. Daar vind je de naam en adres van Mathijs Herremans. Lukt het niet, dan kun je mij mailen. Groet, Ben

  • Paul/Blij met een bij

    21-09-2025 om 09:06

    Hallo Ben,

    Heb jij een bepaalde (gemotiveerde) voorkeur voor een bepaald ras? Als bijvoorbeeld de zwarte bij beter zou zijn voor het voortbestaan van bijen in het algemeen of een meer 'natuurlijkere' inwoner is dan bijvoorbeeld de Carnica, is het misschien een overweging als imker om zijn bijenstand hiermee deels aan te vullen...

    Ha Paul, iedereen die een voorliefde of een voorkeur heeft, zal die keuze kunnen motiveren. Iedereen maakt dus zijn eigen afweging. Mijn afweging is dus anders dan andere imkers, het is een subjectieve keuze, die ik wel rationeel kan uitleggen.
    Ik heb dus een absolute voorkeur voor Buckfastbijen, met daarnaast veel respect voor de echte Zwarte bij telers.

    Waarom Buckfast? De Buckfast bijen zijn geteeld vanuit de oorspronkelijke Zwarte bij, daaraan heeft Broeder Adam vanwege de specifieke eigenschappen van andere ondersoorten in Azië, Afrika en Europa andere bijenondersoorten ingekruist. De basis was een kruising tussen een Ligustica moer en Zwarte bij-darren.Door al die aanparingen ontstaat er een zeer brede genetische basis, waaraan je als imker/teler richting kan geven via teelt en selectie.
    Vanuit mijn mensbeeld vind ik het mooi dat een monnik als Broeder Adam niet gelet heeft op biometrische eigenschappen maar uitsluitend op gedragseigenschappen.

    De Zwarte bij was de basis/uitgangsmateriaal aan de darrenkant van Broeder Adam. De huidige Zwarte bij in Europa is minder gepolijst dan de Buckfastbij. Er zitten nog wat ruwere randjes aan omdat er op veel kleinere schaal geselecteerd is. De focus ligt op de biometrische eigenschappen en op gedragskenmerken. Daarnaast is de Zwarte bij een smeltkroes van allerlei ecotypen, dus van Ierse, Zweedse, Franse etc herkomst. De Nederlands heidebij bestaat niet meer. De Texelse bij heeft ook een eigen standaard van eigenschappen vanwege het eilandmilieu.

    De Carnicabij komt van oorsprong uit Servie en andere Balkanlanden (landklimaat). Die bij heeft dus geen directe oorsprong in Noordwest Europa, maar komt uit het voormalige Joegoslavië. Vanwege zijn zachtaardigheid en snelle voorjaarsontwikkeling is deze bij over de hele wereld in trek en derhalve veel geëxporteerd.

    Je kunt de ondersoorten alleen in stand houden door aan koninginnenteelt te doen. Dus via overlarven van echte telers of door zelf te gaan telen via Bevruchtingsstation of KI. Het heeft geen zin om verschillende soorten op een bijenstand te zetten. Voor de vergelijking is het wel nuttig, maar dan moet je er meerdere volken per ondersoort op na houden. Groet, Ben

  • Ronald

    21-09-2025 om 13:05

    Ik ben benieuwd hoe de zwarte bij zich verdedigd tegen bijvoorbeeld de Aziatische hoornaar, omdat de zwarte bij al 1,2 miljoen jaar aanwezig is hebben ze in die tijd vast meer last gehad van inmiddels uitgestorven grotere insecten. Zou er nog iets in hun DNA zitten? Heb je wel eens wat gehoord Ben over zwarte bijen en Aziatische hoornaar in bijvoorbeeld Chimney?

    Ha Ronald, zowel bij Zwarte bijen- als bij Buckfast-imkers hoor ik verhalen over verdedigingsgedrag van bepaalde bijenvolken. er worden ook video's gedeeld van het aanvallen, verdrijven of balling van hoornaars. Beide typen hoornaars worden aangevallen.
    Dit zijn nog observaties, die nog niet meegenomen in de teelt en selectie. We staan aan het begin van de selectie van varroaresistente bijen. Ik ben ervan overtuigd dat we ook bijen kunnen selecteren, die beter kunnen omgaan met de hoornaars. Groet, Ben

  • Miel

    21-09-2025 om 13:09

    Hoi Ben,

    Toen ik vandaag mijn bijen controleerde, bleken ze minder voer te hebben dan ik aanvankelijk dacht (denk zo rond de 9 kg).
    Het gaat hier om een bijenvolk dat in een bak zit.

    Wat kan ik nu het beste doen? Kan ik nog snel een aantal kilo's suikerwater voeren? Of kan ik beter voor een alternatief gaan?

    Alvast bedankt!

    Groet,

    Miel

    Hey Miel, ik denk dat je beter kunt blijven voeren, Het liefst met invertsuiker, maar kristalsuiker kan ook. Invertsuiker is al gefermenteerd en bevat minder vocht. Groet, Ben

  • Leo Hazelzet

    22-09-2025 om 10:20

    Mooi, om zoveel te horen over de zwarte bij. Op een congres van Wur sprak ik ooit een groninger die mij de raad gaf geen zwarte bijen op mijn stand te zetten bij andere volken, omdat kruisingen met andere hybride bijen in de 2e generatie zou kunnen leiden tot agressieve bijen. Hij klonk heel overtuigend. Dus dit plan laten varen.
    Maar nu doet zich opnieuw een kans voor om een kolonie te stichten via log hives, de keuze van de bij ligt nog open, maar uiteraard denk ik aan de zwarte bij. Herken jij die uitspraak over die agressiviteit bij Apis MM?

    Dag Leo, in de regel voldoen F0- en F1-volken aan de eigenschappen van het betreffende ras. Dat geldt ook voor hybride F1's. Dus F1-dochters van een Zwarte F0-moer aangepaard met andere zachtaardige darren van Buckfast of Carnica zullen redelijk zachtaardig blijven.
    Kom je echter darren tegen van sterk defensieve volken, dan zullen de werksters van de moeren die daarmee paren ook defensief worden. Het ligt dus vooral aan de eigenschappen van de plaatselijk rondvliegende darren en niet aan de A.m.m. van jou en dat zijn in de regel de darren van andere imkers, want jouw darren blijven dichtbij, terwijl de jonge moeren juist verder vliegen.
    Het klopt wel dat in de F2-generatie er veel uitersten in de eigenschappen kunnen voorkomen, dus ook extreme steeklust. Maar dat zie je bij veel ondersoorten.
    Het is dus zaak je te beperken tot F0- en F1-volken. Bij mij zijn de F2-volken in de regel ook zachtaardig, maar dat moet je snel beoordelen en bij "onraad" dus snel vervangen om verspreiding van slechte eigenschappen via darren te voorkomen. Groet, Ben

  • Miel

    23-09-2025 om 08:10

    Bedankt voor je antwoord Ben
    Volgens de voorspellingen wordt het vanaf komende vrijdag warmer.
    Is het beter even te wachten tot vrijdag, of kan ik ze nu al bijvoeren

    Ha Miel, gewoon direct bijvoeren. Het indikken duurt nu iets langer. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.
« terug naar overzicht