Blog categorieën

11-05-2021

Hygiëne van bijenvolken en zakbroed

Hygiënisch gedrag is een belangrijke peiler onder de gezondheid van bijenvolken. Volken met een slechte hygiene zullen sneller ten prooi vallen aan besmettelijke ziekten, zoals EVB. Het sociale gedrag van bijen, zoals het verlaten van de kast door individuele bijen, is een voorbeeld van sociaal gedrag. Poetsen en onderling poetsgedrag is eveneens een vorm van sociale hygiene. 

Het snel ruimen van geïnfecteerd broed is een belangrijke stap in het voorkomen van uitbraken van ziekten, zoals kalkbroed, Europees en Amerikaans vuilbroed. Het vermogen van detectie van afwijkend broed en ruimgedrag is met een tamelijk eenvoudige test vast te stellen. Aangezien het hygiënisch gedrag sterk wordt beïnvloed door omgevingsfactoren, zoals dracht, sterkte van het volk, etc is het wel zaak de rest twee keer te herhalen in de zomermaanden ten einde een valide gemiddelde conclusie te mogen trekken. 

Het onderzoek naar broedhygiene vindt plaats door een stukje broed, waarin zich poppen bevinden met rose tot paarse ogen, zodanig behandelen dat de aanwezige poppen dood gaan. Dit kan door invriezen van een stukje broed en terugplaatsing, door bevriezen via vloeibaar stikstof of door 50 cellen aan te prikken tot het kunstraat met een insectennaald nummer twee. 

Vroeger werd het resultaat na 24 uur bekeken en telden uitsluitend de cellen, die volledig leeg waren geruimd. Tegenwoordig kijk je na 6 tot 8 uur en tel je met name de uncapte cellen, waarin de bijen zijn begonnen met uitruimen. 

De detectie en het uitruiming vormt ook de basis voor Varroa Sensitieve Hygiene. Hierbij hebben de bijen het vermogen om met mijtengezinnen besmette poppen te detecteren en te ruimen. VSH is een eigenschap, die als extra eigenschap geldt naast de algemene broedhygiene, die met de pintest bepaald kan worden. In de volgende video zie het uitvoeren van de pintest en het uitlezen van het resultaat. Tip voor mezelf: markeer het betreffende raam met een punaise en maak direct een foto van de 50 cellen, die "gepind" zijn. Dat maakt het terug vinden van de plek een stuk makkelijker.

Als voorbeeld hieronder een uiteenzetting over Zakbroed en het belang van hygiene. Deze Canadese beroepsimker heeft 1500 volken en is zeker een inspiratiebron voor mij. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent koninginnenteelt

Deel dit bericht

« terug naar overzicht

Reacties

  • Henri Nijkamp

    13-05-2021 om 17:40

    Hallo Ben,
    Het is volgens mij hetzelfde gedrag, maar dan met een heel ander doel.
    Een oud imker heeft mij eens verteld dat een gesloten darrenraam eenvoudig opnieuw kan worden gebruikt.
    Het doel volgens hem is dat de K asap het darrenraam opnieuw belgd, met het voordeel zoveel en zo snel als mogelijk mijten uit het broed te verwijderen.
    De truc is simpel, vries het darrenbroed in, ontdooi tot kamertemperatuur en hang dit raam terug.
    Met dit raam wordt direct dezelfde dag gestart en de dode poppen worden geruimd.
    Als ik een week later het broed controleer, is het raam reeds belgd met eitjes.
    Mag je hier spreken van VSH?
    Of is het gewoon hygienisch gedrag?
    Wordt deze werkwijze vaker toegepast, of is er een rede om het beter niet tedoen?
    Het werkt in ieder geval wel, je kunt vaker darrenbroed met mijten verwijderen en de bijen kunnen hun enrgie steken in het bouwen van de honingkamer of werkster broed.

    Ha Henri, het is een goede methode, waarbij de eiwitten van de poppen niet verloren gaan. Over de effectiviteit van het wegvangen van de mijten ben ik enigszins sceptisch. Je zou eens 200 poppen open moeten maken. Het is zeker geen VSH. Het geldt ook niet als graadmeter van algemene hygiene, want het betreft geen werkster broed. Groet, Ben

  • Hero

    13-05-2021 om 21:13

    Beste Ben een andere vraag, mijn collega heeft een defensief volk, kan ik de moer daar uit halen en een onbevruchte moer in een moerkluisje invoeren? denk zelf dat dit niet mogelijk is. Of een vlieger maken en dan een onbevruchte moer invoeren? Weet eigelijk niet wat ik hier mee aan moet? het werken in dit volk is vreselijk. Groet Hero.

    Ha Hero, nee klopt dat werkt niet. Altijd bevrucht door bevrucht vervangen of eerst de oude wegnemen en 9 dagen later redcellen breken en jonge net geboren moer los laten. Bevrucht voor bevrucht gaat het beste eind augustus. Groet, Ben

  • Henk P.

    13-05-2021 om 22:13

    Beste Ben
    Ik heb een vraag over de hygiëne. Vorig jaar heb ik 9 volken in gewinterd op 20 kg suiker. In december heb ik alle volken gedruppeld met oxaalzuur. In maart was van 2 volken nog een handjevol bijen met koningin in de kast aanwezig. Deze heb ik als experiment in een 3 ramer gehangen met een raam bijen en broed uit een andere kast. Beide volkjes hebben nu 3 ramen broed,
    Heb jij een vermoeden wat de reden is van die sterke terugval? Zou het iets te maken hebben met de knaging of met de hygiëne in het volk? Het ziet op dit moment wel weer veel belovend uit. Wat doe jij onder zulke omstandigheden.

    Ha Henk, sommige volken hebben gewoon minder weerstand en vallen terug door toedoen van virussen of de opbouw van langlevende bijen is niet goed verlopen. Ik zou dergelijke volken in maart verenigen tot 1 volk, zodat het gewoon op dat moment weer een sterk volk is. Groet, Ben

  • MichelR

    14-05-2021 om 00:13

    Wederom een goede uitleg.
    Andere vraag:” zoete zien werk je met een raamafstand van 3,2 cm. Zet je er dan een extra raam in en geen aangesloten sluitblok?
    Blijft er dan nog voldoende over om je ramen eruit te halen zonder de bijen te pletten. Maw in een 10 raams symplex kunnen op die manier 12 ramen! Of adviseer jij maximaal 11 ramen met een aangesloten sluitblok?

    Michel, bij dadant werk ik wel met 3,2 cm raatafstand, maar de spaarkast bk's moet ik nog voorzien van andere strips. In de topkast zitten die er standaard in. Groet, Ben

  • Jab.

    14-05-2021 om 08:35

    Vlieger.
    Hallo Ben,ik had na je vorige blog een vlieger gemaakt maar deze is denk ik geroofd omdat er geen enkel voer meer in zit. Had ik deze beter 3 dgn dicht moeten laten in de bijenstal??? Alvast bedankt voor je antwoord.

    Ha Jab, de vlieger behoudt de hk's dus hoe kan ze dan zonder voer komen te zitten? Ook de vliegopening staat nu nog klein. De vlieger behoudt de moer dus zou het zich als moergoed volk ook goed kunnen verdedigen. Groet, Ben

  • karin

    14-05-2021 om 08:51

    Hallo Ben,
    je maakt gebruik van een "insectennaald nr 2" , geen flauw idee wat dat mag zijn :-)
    Kan het ook met een gewone naald of een prikkertje zoals je op een prikbord gebruikt?
    By the way, alle ramen die de bijen met "broddelwerk" opgebouwd hadden zijn inmiddels gevuld en deels verzegeld. na het slingeren smelt ik ze terug om.

    Ha Karin, insectennaalden worden gebruikt om insecten, zoals kevers en vlinders te prepareren en op te zetten. Ik gebruik zelf ook alternatieve spelden waarmee je kleding zelf maakt. Dunne speldjes met een knopje erop. Ze heten knopspelden hier in NL. Groet, Ben
    PS ik had laatst ook broddelwerk in een 4,9 volk, lag gewoon aan de extreme dracht in die dagen

  • Cathérine

    14-05-2021 om 13:49

    Hej Ben
    Je zeg dat de poppen roze tot paarse ogen zouden moeten hebben. Kan je uitleggen Waarom die leeftijd van belang is?

    Ha Catherine, de poppen moeten een zekere stevigheid hebben, zodat ze wel dood gaan, maar hun uiterlijke vorm behouden. Een streklarf of zeer jonge pop zou bij aanprikken "leeglopen" en zijn vorm verliezen. Groet, Ben

  • Paul

    14-05-2021 om 14:32

    Dag Ben, even een vraag over een bijenuitlaat. Ik heb nu 3 honingkamers op de volken. Zou je dan de uitlaat er een dag of drie op moeten laten?
    Of kan je voor het slingeren beter de bijen afslaan of vegen. Bij 1 honingkamer gaat het nog wel zon uitlaat. Ben bang voor een hoop onrust in en rond de kast bij het plaatsen. Alvast bedankt

    Ha Paul, meestal is er maar 1 hk volledig verzegeld. Dan plaats je de verzegelde hk boven op de 2 andere gescheiden door een dekplank met uitlaat. Dit geldt ook als er 2 verzegeld zijn. Je neemt in het voorjaar nooit alle hk's af want de bijen moeten wel ruimte en voer houden. Bij afname van 2 hk's geef ik ze direct 1 hk met kunstraat erbij om ruimte te geven. Groet, Ben

  • Patrick

    15-05-2021 om 10:26

    Goede morgen Ben,
    Even n andere vraag.
    Wat is de procedure als je in plaats van 1dags larfjes aangeblazen doppen gebruikt voor de koninginnen teelt.
    Kan je de aangeblazen doppen ook in een moergoed volk hangen tussen het broed.
    Ik wil de aangeblazen doppen dan wel in een leeg honingraat hangen dat ik aan weerskanten afsluit met n koninginnen rooster.
    Gaat dit lukken.
    Of heb je meer succes als je 1dagslarfjes neemt en deze in een starter plaatst voor de eerste 24uur.
    Reden van deze vraag.
    Door n vroege zwerm, heb te weinig jonge bijen om een starter temaken.
    Misschien is dit n goed alternatief.
    Mvg.Patrick

    Patrick, je kunt eendagslarven inderdaad in een moergoed volk plaatsen mits het raam aan beide kanten is afgesloten met een goed sluitend moerrooster. Plaats ramen open broed aan beide kanten van het teeltraam. Zorg wel voor extra voeding in de vorm van verdunde honing of invertsuiker. Vijf dagen wanneer ze gesloten zijn opkooien.
    Groet, Ben

  • Hero

    15-05-2021 om 12:34

    Hoi Ben ,Ik moet zeggen dat na 38 jaar imkeren nog nooit zo weinig honing heb gezien in de kasten dan nu. Terugkomend op mijn collega met zijn defensief volk, als ik dit volk nu zou laten afvliegen op een kast met daarin een raam doppen en als dat mislukt een raam met eitjes, zou dat een optie zijn? Wens je een goed weekend Groet Hero.

    Ha Hero,
    Je houdt dan een kast vol bijen en broed en moer, die nog steeds defensief zijn. Je moet die moer laten hemelen en dan na 9 dagen redcellen breken en een raam met zuiver materiaal inhangen. Dan is de stekeligheid ook over. Groet, Ben

  • Fernand

    15-05-2021 om 16:02

    Nog een heel andere vraag: Als ik de toekomende weerberichten bekijk, komen er 14 dagen aan met koud (amper 13°C) en veel regen, buien, donder...
    Ik heb 2 volkeren, waarvan de Q onder moerrooster is geplaatst (in de onderste broedkamer, simplex - een tiental dagen geleden) om ze te laten afvliegen (verplaatsen, zie koninginnenaflegger). Maar wat nu? Er is nauwelijks vliegweer, de kans dat er doppen getrokken worden/zijn is reëel. Gelukkig zijn de moeren wel geknipt - maar hoelang houden zij dat daar vol? Zou ik me toch maar goed aankleden, en de buien trotseren...

    Ha Fernard, wat is je vraag nu? Weer of geen weer, de bijen kunnen altijd zwermcellen aantrekken. Echter wanneer jij de moeren in de onderste BK gezet hebt, zal ze daar voldoende ruimte hebben en zullen daar geen belegde doppen zitten. Bovenin wellicht wel vanwege het ontbreken van de moer. Groet, Ben

  • Julian

    15-05-2021 om 21:42

    Beste Ben,

    Wat gebeurt er als je consequent alle doppen in een volk wegbreekt en er geen laat zitten? Dan wordt er uiteraard niet gezwermd, maar verdwijnt de zwermstemming op een gegeven moment?
    Ik heb ook wel eens gehoord dat de spirit uit het volk verdwijnt als je dit doet en de haaldrift dan minder wordt. Wat is jouw ervaring daarin?

    Ha Julian, ik breek in de regel nooit meer dan twee keer, want de haaldrift gaat er inderdaad helemaal uit. Bij 25% van de volken met zwermdrift verdwijnt de zwermdrift na 1 of 2 x breken. Groet, Ben

  • Fernand

    16-05-2021 om 02:57

    Dit lijkt me zeker juist, Ben. Maar we zitten in een boomrijke omgeving (eiken), niet bij huis. Om de haverklap zijn er zware buien, hagel, wind... en volgens de weerkaarten is dit voor meerdere dagen. In Belgë : code Geel. Gevaarlijke toestanden toch? Er moet snel gehandeld worden: Is hier het plaatsen van een 2de moerrooster gewettigd, om zwermen alleszins voor zover dan toch, te vermijden en betere tijden af te wachten voor normalisatie van deze volkeren? Natuurlijk, controleren, doppen breken waar nodig, is bij deze zwermverhinderingsmethode normale gang van zaken en de oude moer te scheiden van het hoofdvolk. Dit laatste was de planning, maar lijkt nu wel even 'not done' te zijn.

    Ha Fernand, ik zou nooit 2 moerroosters inzetten. Met 2 roosters gaan ze ook zwermen, soms meerdere dagen achter elkaar, omdat de moer niet meekomt. Dan prefereer ik het knippen van een puntje van de vleugel, dat geeft een week extra tijd. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.
« terug naar overzicht