03-05-2017

kleine cellen

Door veel te lezen over het gebruik van kleinere raatcellen waan je je in een enigszins mysterieuze wereld, waar de voor- en tegenstanders elkaar al snel in de haren vliegen. Dat is zeker niet de bedoeling van dit BLOG-bericht, daarvoor moet je op het Imkerforum zijn. Toch wil ik jullie iets meer vertellen over het hoe en waarom van dit expirement, dat ik samen met nog enige ervaren imkers uitvoer.

Het doel van de 10% kleinere cellen (dan gebruikelijk is) is om meer en kleinere bijen in een volk te krijgen, die tevens volgroeid  zijn in kortere broedperiode. De normale cellen, die opgebouwd worden op kunstraat zijn 5,4 mm in doorsnede. Voor de kleinere bijen worden cellen van 4,9 mm gebruikt. Daarnaast is de raamafstand hart op hart 3,2 cm in plaats van de reguliere 3,8 cm. Dit alles leidt tot een extra raam in de kast en 10% extra cellen per raam. Per saldo geeft het 25% meer cellen in een broedkamer en derhalve 25% meer bijen. De bijen leven volgens de voorstanders van deze celmaat ook nog eens langer.

Nogmaals er zijn imkers, die hierin geloven en imkers, die het flauwekul vinden. Ook spreken de wetenschappelijke studies elkaar tegen. Gezien alle opvattingen pro kleine cellen, vinden sommige imkers, waaronder ik het de moeite waard om het te proberen. Ik ga dit jaar proberen 10 volken op een afzonderlijke bijenstand volledig over te zetten naar 4,9 mm cellen.

Overigens is het ultieme doel om met een korter popstadium de mijtenreproductie te beperken tot het darrenbroed en de veelheid van extra bijen zouden kunnen bijdragen tot een beter varroa specifiek hygienisch gedrag.  Inmiddels ben ik begonnen met de omzetting van het eerste volkje. Via een tussenfase met 5,1 mm kunstraat, zijn de nieuwe bijen inmiddels aardig in staat de 4,9 mm kunstraat uit te bouwen. Zoals je op onderstaande foto's ziet, lukt het nog niet 100%, maar die ene kant ziet er al zeer redelijk uit.

 

Mocht je hier meer over willen lezen, kijk dan eens op www.resistantbees.com

Vragen mag, maar discussies liever op het Imkerforum.

Ben Som de Cerff, hobbyimker en docent bijenteelt

Deel dit bericht

Reacties

  • Rob van Dipten

    03-05-2017 om 18:18

    Dag Ben,
    Het klinkt plausibel. Welke varroa bestrijdingsmethode ga je hierbij toepassen?

  • Ben de blogger

    03-05-2017 om 18:23

    Rob, ik ga vooral monitoren. Broed onderzoeken op mijtenreproductie, bijenmonsters per 1 augustus onderzoeken op mijten en de mijtenval volgen. Daarnaast zoeken naar DWV-bijen. Is dat het geval dan pas ik Hive Clean toe in een blokbehandeling. Verder geen behandeling, mits dit verantwoord is.

  • Mart van Vught

    03-05-2017 om 19:24

    Dag Ben,

    Ik hoop dat je deze proef een paar jaar achter elkaar zou willen volhouden.
    En als het kan met de nakomelingen van de volkeren waar je nu de test mee doet.
    Mijn gevoel ( geen feit ik weet het) zegt dat hier iets te halen valt.
    Heel veel succes Ben, ik blijf je volgen.

    Greetzzzzzzz,

    Mart

  • Ferry

    03-05-2017 om 21:49

    Het verhaal over de kleine bijtjes, die sneller uitlopen en daardoor varroa minder geven zich te ontwikkelen klinkt plausibel. Ik heb er ook een en ander over gelezen op internet. Van een ervaren imker hoorde ik dat er al eens testen mee zijn gedaan (met besmette ramen dus dat was geen succes)
    Ik ben erg benieuwd wat de uitkomst is.
    Zou tonglengte nog een "probleem" kunnen zijn bij deze bijtjes?

  • Rob W. le Mair

    03-05-2017 om 22:50

    Waarom dan ook niet gelijk grotere maat voor de darrencellen. Als daardoor de ontwikkelingstijd van het popstadium van de dar groter wordt, zal de voorkeur van de mijten voor darrenbroed groter worden en de mijtvoortplanting dus meer verschuiven naar het darrenbroed. De methode van het wegsnijden van verzegeld darrenbroed zal dan effectiever worden.

  • Jolanda

    04-05-2017 om 07:30

    Waar verkopen ze deze kunstarmen met 5,1 en 4,9 mm. Ben erg geïnteresseerd in deze ontwikkeling.

    Antwoord Ben: De 5,1 mm heb ik via een bevriende imker uit Zweden gekregen en de 4,9 mm heb ik bij Imkerij Onder de Linde in Sint Oedenrode gekocht.
    De Zweedse leverancier levert gezien de tekorten aan zuivere was niet meer naar Nederland. Dus mochten er andere leveranciers zijn in Nederland, dan hoor ik het graag. Komende winter gaan we zelf 4,9 mm kleinschalig voor eigen gebruik maken. De mal moet nog besteld worden in Spanje.

  • irja schierbeek

    04-05-2017 om 07:55

    Heel benieuwd!

  • Anoniem

    04-05-2017 om 08:50

    Wat is de maat van de natuurlijk raat bouw van de bijen?

    Antwoord Ben: werksterbroed 4,72 tot 5,36 mm. zie
    https://library.wur.nl/ojs/index.php/bijenhouden/article/download/11827/11330

  • Ferry

    04-05-2017 om 09:34

    Totaal andere vraag
    Wat bepaald de grootte van de cellen als ze helemaal zelf bouwen? Die regelmaat, daar moeten ze toch voor uitmeten zou je denken.

    Antwoord Ben: de lichaamsgrootte bepaalt de doorsnede van de cellen. Echter bij de natuurlijke bouw zijn de cellen in het centrum het kleinst en naar buiten toe worden ze groter.

  • Jean Piere Slootmans

    04-05-2017 om 09:36

    Kunstraat (wij Vlamingen noemen dat waswafels) van 5,1 mm kan je kopen in Duitsland bij Zschopautaler Imker. Luchtgekoelde wafeltoestellen voor 4,9 of 5,1 mm bij Alfranseder, eveneens in Duitsland. Werken perfect, maar je moet over perslucht beschikken.

  • Ben Bus / De Gooise Bij

    04-05-2017 om 09:48

    Bij de Werkbij kan je de watergekoelde kunstraatgietmallen kopen voor de celmaten 4,9; 5,1 of 5,4 mm!

  • Jan van Cadsand

    04-05-2017 om 11:15

    Ik kan een stukje mee denken met dit verhaal, maar er wordt veel te gemakkelijk aangenomen dat de Koning. ook meer eitjes gaat leggen, om een groter aantal bijen te krijgen. Grotere afwijkingen in de maat van de cellen t.o.v. zelf gebouwde raat, is kolder, en verspilde moeite. Dan moet je eerst bijen telen door selectie die die cel grote zelf aanmaken !! Je moet met de bijen SAMEN werken ? En niet proberen een discipline
    op te leggen !
    Reactie: de overgang gaat ook geleidelijk, anders lukt het inderdaad niet.

  • Wim Lansdaal

    04-05-2017 om 12:00

    Het is een interessant experiment en ik verneem graag de resultaten en de conclusies. Mijn stelling blijft toch ; "De bijen weten het na eeuwenlange evolutie beter dan ik".

  • Ludo

    04-05-2017 om 19:33

    Dag allemaal,Ik heb deze winter ook vaak gelezen over de kleinere bij. Ik ben in 2016 begonnen met twee volkjes op plastieken ramen van 4.9mm. Met succes. Eenmaal deze kleinere bijen geboren worden hebben we generaties bijen die de waswafels van minder dan 5mm beter kunnen opbouwen. Het doel blijft de bijen zelf de besmette cellen te laten detecteren en uit te ruimen. De bedoeling van het hele verhaal van de kleinere bijen is "behandelingsvrij" bijen houden. Geen zuren of andere medicatie en vooral ook de stress bij de bijen wegnemen. Want iedere ingreep; reizen,behandelen, verkeerde schikking van de ramen zijn allemaal stressfactoren die de natuurlijke weerstand en reacties van de bijen benadelen. Wat betreft de natuurbouw zal het jaren duren vooraleer de bijen zelf die kleinere cellen gaan bouwen. Het zijn uiteindelijk allemaal zwermen die altijd waswafels van 5.4mm hebben leren(moeten) bouwen. Ik ben ook zinnens dit jaar zoveel als mogelijk mijn volkeren om te zetten. De raamafstand is deze winter al terug gebracht naar 32mm . Mijn volkeren krijgen al meer dan 10jaar 5.1mm waswafels. De verkleining van de raamafstand zal ze helpen hun hygiënisch gedrag te heractiveren. We kijken uit naar de mijtentelling die we zeker zullen doen. Tot Later

  • Twan

    05-05-2017 om 10:36

    Klinkt goed. Ik ben erg benieuwd naar de bevindingen. Zelf wil ik overigens gaan werken met een Warré-kast. De warmtehuishouding i.c.m. het micro-klimaat dat in evenwicht is, wordt m.i. elke keer verstoord als ik als imker in het volk werk. Ik voel me dan een chirurg die in de buitenlucht staat te opereren... Het lichaam (=de kast) wordt weliswaar elke keer mooi 'dicht gemaakt', maar binnenin moet dan weer alles in balans komen om gezond te worden. Maar dit is puur een redenering, voortgekomen tijdens mijn zoektocht naar het antwoord op de vraag "Hoe zouden de bijen het zelf willen?"

  • Ben de blogger

    05-05-2017 om 10:45

    Twan, als je toch iets natuurlijks wil, kun je beter een TBH in gebruik nemen. Ik heb een Warrekast 4 jaar in gebruik gehad, maar dan kun je ze net zo goed in een korf stoppen. Alles wordt vastgezet in een warre en je kunt er nooit meer iets fatsoenlijks mee doen zonder alles te beschadigen. Ik deed er dus ook niets mee. Het was net een nestkast ;-). Bij een TBH opereer je in het voorportaal, maar het huis blijft warm en meestal ongeschonden.

  • Mathijs

    06-05-2017 om 18:32

    Dag Ben,
    Zoals je weet ben ik hier ook mee bezig, maar dan met zwarte bijen van Texel.
    Snijd jij ook op ieder raam 10% uit de kunstraat (een hoekje) waar ze darrenraat zullen bouwen. Wat ik dacht dat daar het idee van was, is dat dat de val zal zijn voor de mijten en omdat het op ieder raam zit heb je meer kans dat het warmer is, dan enkel 1 darrenraam aan de buitenkant en zo ook de mijten daar moeite hebben met voortplanten. Verbeter me als ik het mis heb.
    Oftewel: ik neem dus aan dat je ook geen darrenraat gaat snijden in dieze volken?
    Groeten Mathijs.

  • Silvia Tuenter

    06-05-2017 om 19:58

    Wat leer ik veel van uw blog! De varroamijt is afhankelijk van de gastvrouwen en -heren. Is het niet zo dat deze zich uiteindelijk net als de bij zal aanpassen en zich sneller van eitje tot mijt zal ontwikkelen? Dit heet fenotypische plasticiteit.

  • Ben de blogger

    08-05-2017 om 17:19

    Silvia, de mijt heeft geen direct belang bij de ondergang van zijn gastheer. Bij de Aziatische honingbij de A.M. ceranea plant de mijt zich uitsluitend voort in het darrenbroed. Via de verkorte duur van de broedperiode hebben ze daar weinig kans op voortplanting. Er ontstond daar symbiose tussen bijenvolk en mijten.

  • Anoniem

    23-11-2017 om 08:51

    De laatste 50 jaar hebben we met z n allen er voor gezorgd dat de NATUUR voor 75 procent is verloren gegaan. Hiep hiep hoera. Alles maar dan ook alles wordt genetisch gemanipuleerd., dieren zoals koeien en kippen, het fruit , bloemen en planten. De bijen hebben het tot nu toe enkele miljoenen jaren weten te overleven, maar nu gaat het gebeuren, de bijen worden kleiner. Er wordt totaal niet nagedacht over het gevolg. De focus ligt op de varoa en dus moet de bij kleiner. Wat gebeurt er met de honingopbrengst als bijen een kortere tong krijgen ?? Wat is de grootte van de darren enz. Als we nu eens met z n allen de natuur de natuur laten , en ons inzetten voor meer biodiversiteit i p v nog meer kapot te maken

  • Ben de blogger

    23-11-2017 om 09:19

    Anoniem, ik begrijp uit je reactie dat je de beste bedoelingen hebt met onze bijen. Wat je blijkbaar niet weet, is dat de huidige bijen in Europa zo'n 100 jaar geleden door de ingreep van de mens (Prof. Badoux uit België) juist groter gemaakt zijn. Tot 1903 waren alle bijen kleiner en door toepassing van kunstraat zijn de bijen onnatuurlijk vergroot. De natuurlijke maat van de broedcellen was 4,7 tot 4,9 mm. De mens verruimde ze naar 5,4 mm om grotere bijen te krijgen met een langere tong e.d.. met als doel een hogere honingopbrengst. De Aziatische en Afrikaanse bijensoorten zijn nog steeds klein en hebben dus ook kleinere cellen en........ze gaan niet dood aan de varroamijten.
    De mijten schijnen zich bij de kleinere cellen uitsluitend voort te planten in het grotere darrenbroed. Ik hoop dat het hiermee duidelijk is, dat ik iets wil herstellen naar zijn natuurlijke waarde, die inderdaad al miljoenen jaren bestaat, maar ten tijde van de ontwikkelingen van de kunstraat persen is verstoord.

  • Anoniem

    23-11-2017 om 15:31

    Hoi Ben.
    Fijn dat je zoveel moeite doet om iedereen een antwoord te geven en van advies wil dienen. Als ik het dus goed begrijp zouden de bijen die gehouden worden in korven of in kasten met natuurlijke bouw kleiner moeten zijn dan bijen geteeld op kunstraat. Zij (de koningin ) is niet genetisch gemanipuleerd en zou het dna nog het zelfde moeten zijn als duizend jaar geleden of nog langer.
    Verder heb ik in bijenlectuur nog nooit iets hier over gelezen , zelfs niet van broeder Adam die door natuurlijke kruisingen uiteindelijk een mooi resultaat bereikte. Uiteindelijk is deze bij een bastaard en geen ras.

  • Ben de blogger

    23-11-2017 om 15:43

    Alle Europese bijen zijn inmiddels groter geworden door de introductie van grotere cellen kunstraat. Misschien dat je ergens nog een natuurlijke zwerm in de bossen tegenkomt op kleine cellen, maar als die uit een kast komt, dan heeft dat volk ook grote cellen. De weg terug gaat niet automatisch want bijen bouwen raat naar hun eigen lichaamsbouw. In het tweede bericht dat ik gepost heb in de categorie kleine cellen, heb ik een link opgenomen naar drie artikelen uit BIJENHOUDEN.
    Als je op internet zoekt naar resistantbee.com dan vind je meer achtergrond info.
    Het gaat hier te ver om alles in detail uit te leggen, dus lees eerst svp die drie artikelen. Interessante materie.

  • Anoniem

    01-05-2018 om 10:13

    Ben,
    Ik zou het ook wel willen proberen met raat van 4.9 mm.
    Je kunt het raat wel kopen, maar ik maak liever een mal voor mezelf en dan kan ik mijn eigen raat gieten.
    Weet jij ook een adres waar ik aan een mal of gegoten siliconen kan komen?
    bij voorbaat dank

    M, ik zou eerst kunstraat kopen (Imkerij onder de Linde), want de weg is moeilijk en vol tegenslagen. Je kunt een siliconenmal bestellen bij www.resistantbees.com op Las Palmas. Groet, Ben

  • Roland

    12-06-2019 om 23:59

    Beste Ben,

    Een 100 jaar terug waren de bijen en cellen veel kleiner dan de nu door de mens kunstmatig vergrote bijen met cellen van 5,4mm. In het verleden kwamen cellen vanaf 4,6mm voor en 4,9mm was gemiddeld.
    Zoals ik nu lees lijken de 4,9mm cellen en kleinere bijen geen nadelen te hebben tov de grotere bijen met 5,4mm cellen.
    Waarom zou je niet proberen om nog verder terug te gaan naar zelfs 4,6mm cellen?
    Je zou hier best leuke resultaten uit kunnen halen, zoals nog kortere broedduur, beter hygiënisch gedrag en wie wet wat nog meer.

    Ronald, met 4,9 mm bereik je al een betere hygiëne en een kortere broedduur. Voor West Europa is 4,9 mm de juiste natuurlijke celmaat, dus ga ik de cellen niet verder onnatuurlijk verkleinen. Die fout is honderd jaar geleden al gemaakt. Laten we die eerst rechtzetten. Groet, Ben

  • Bakker

    08-09-2019 om 20:58

    Beste Ben,

    Gebruik je de Dadant Blatt 4.9mm raat van imkerij de linde ook in Dadant US kasten?

    Bakker, ik gebruik kunstraat van mijn eigen kringloopwas, die ik in Duitsland laat verwerken tot 4,9 mm Dadant US kunstraat. Maar de kunstraat van Imkerij de Linde kun je toch op de gewenste maat snijden? Groet, Ben

  • Eduard

    05-04-2020 om 19:01

    Hoi Ben, met plezier lees ik jouw blogs en kijk ik jouw filmpjes. Allemaal heel leerzaam en motiverend , dank je!
    Dit jaar wil ik ook naar 5.1 cellen. Kan dit bij alle bijensoorten? Is er een bijensoort die voorkeur heeft?
    Alvast bedankt!

    Eduard, 5,1 mm kunstraat kun je bij alle bijenrassen in Nederland zondermeer toepassen. Het helpt al een flink stuk in het creëren van de natuurlijke grootte van cellen.
    Het stapje extra naar 4,9 mm lijkt niet voor alle bijenvolken helemaal goed te lukken. Groet, Ben

  • Roland

    02-05-2020 om 19:01

    Maken die kleine 4,9mm bijen ook bij natuurbouw deze kleine broedraten?
    En zijn de koninginnencellen ook kleiner bij deze volken?

    Ronald, na 3 jaar kleine bijen te hebben via 4,9 mm kunstraat zag ik vorig voor het eerst ook 4,9 mm terug in de kern van het broednest bij natuurbouw. Maar in de eerste jaren vallen ze terug op 5,1 mm natuurbouw.
    Ik teel de koninginnen zelf via nicot dopjes, echter bij de speeldoppen is ook geen zichtbaar verschil op te merken.
    Het ontbreekt mij ook aan het juiste gereedschap om dit na te meten bij de fragile wasdopjes. Groet, Ben

  • Wilma

    21-12-2020 om 12:55

    Hallo Ben,
    Ik imker in dadant topkasten met kleine cellen. Je advies was om 6 mm kopspijkertjes te gebruiken, maar ik kan alleen 5 en 7 mm vinden. Welke moet ik kiezen of is er wellicht toch een leverancier.
    Verder is het met een topkast moeilijk te bepalen door de kast op te tillen aan voor- en vervolgens aan achterkant of er voldoende voer in de kast zit. Hoe doe je dat met deze grote kasten?

    Ha Wilma, je kunt de 7 mm kopspijkers gebruiken. Dan zit je wel goed. Voor de voervoorraad kun je bekijken waar de wintertros zit. Zit ze voorin of halverwege de kast, dan zit er nog wel voldoende wintervoer aan de achterkant van de wintertros. Door het folie of plexiglas kun je ook nog de verzegelde ramen zien zitten. Groet, Ben

  • Peter

    31-12-2020 om 17:49

    Dag Ben. Na opnieuw heel wat volken te verliezen en dit ondanks behandeling, wil ik het ook over een andere boeg gooien. Na het lezen van het hoofdstuk ‘kleine cellen ‘ uit jouw boek ben ik hier 100% voor te vinden.
    Ik zou het willen aanpakken door volgend jaar een zwerm in een kast te doen met plastieken 4,9 mm raat. Vervolgens, na 50 dagen, 4,9 mm kunstraat aan te bieden en hopen dat ze het verder mooi uitbouwen. De hard way dus ;-) Dit in combinatie met de ‘Hoisel positioning’.
    Waar zou je, vanuit België, dergelijk plastieken raat van 4,9 mm kunnen kopen? Alvast bedankt voor de info.
    Mvg Peter

    Ha Peter, wellicht kan Ludo Moens (Belg) je helpen aan uitgebouwde 4,9 mm raat. Hij is al enige jaren bezig met kleine cellen.
    Die plastic uitgebouwde kunststofraat is alleen te kopen in de VS en dat is inclusief verzending zeer prijzig.
    Verdere info:
    Simpson Bee Supply 15642 Tiger Valley Road Danville, OH 43014 Tel: 740-599-7914 http://www.simpsonsbeesupply.com/ op pagina 4 hieronder staat de plastic raat HSC http://www.simpsonsbeesupply.com/BEECAT_2011.pdf
    Groet, Ben

  • Michelr

    12-05-2021 om 11:42

    Hoi Ben.
    Kan je mij adviseren welke maat doppen ik gebruik broedkamerramen in spaarkastformaat? Is dit 7 of 10 mm?
    En hoeveel doppen plaats ik per raam. Ik bedoel: alleen aan een zijde van de toplatten of doe ik dit aan beide zijden en op de zijkant van de onderste lat?

    Ha Michel, 10 mm kopspijkers kun je het beste gebruiken of van die plastic blokjes die over de oortjes geschoven kunnen worden. Die laatste geven een raatafstand van 3,5 cm.

    De kopspijkers moet je links zetten, bovenaan en onderaan. Aan beide kanten van het raam. Groet, Ben

  • MichelR

    14-05-2021 om 07:28

    Dank je wel Ben.
    Dan blijft bij nog wel de vraag: “hoe start ik met het kantraam. Daar zou dan een ook paar kantdoppen op komen te zitten aan de buitenzijde waardoor het raam scheef in de kast komt te zitten. Want je gebruik het sluitblok om de de ramen tegen elkaar aan te duwen richting het buitenste kantraam.

    Ha Michel, ik zet als ik eraan denk, 1 kopspijker in de zijwand van de broedkamer, zodat scheef duwen voorkomen wordt. Groet, Ben

  • Judith

    02-12-2021 om 19:45

    Beste Ben,
    Wat een geweldige blog, fijne filmpjes en duidelijke uitleg bedankt voor de tijd en moeite die hierin gestopt zijn
    Ik heb gekeken naar de Zweedse site om daar kunstraat van 4.9 en 5.1 aan te schaffen. Per kg zitten daar zo'n 10 tot 12 vellen in. Vrij prijzig wanneer alle kasten omgaan naar een andere maat.Dan lijkt mij dat de kunstraat dikker is dan de vellen van 5.3 die hier te koop zijn. Bij welk bedrijf in Duitsland laat u de kunstraat maken? Groet Judith

    Ha Judith, ik betaal 3,50 euro per kilo voor het vervaardigen van kunstraat uit mijn eigen kringloopwas. Ik laat de kunstraat maken door Joseph Rockl in Grafenau. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.