Blog categorieën

18-08-2019

Mijten: een bedreiging of een kans?

In het merendeel van de wetenschappelijke studies worden de mijt en de daarmee samenhangende virussen als de grootste bedreiging voor de honingbij genoemd. De vraag is echter of je niet met een andere blik moet kijken naar de varroamijt. Misschien moet je 'omdenken' en van je vijand je vriend maken. Misschien niet je beste vriend, maar toch een gegeven dat je iets positiefs kan brengen. 

Je zult er in ieder geval mee moeten leren leven en dat geldt misschien wel in het bijzonder voor onze bijen. In Brazilie en Afrika kunnen de honingbijen er goed mee leven, waarom dan niet in de Westerse wereld? 

Een groot verschil tussen de Europese bijen en de in Afrika gehouden bijen is de celmaat van de raten en daarmee de afstand tussen de raten. Dat kleinere cellen kleinere bijen opleveren, was voor 1920 de gewoonste zaak van de wereld. De aangetoonde symbiose tussen mijten en bijen in Brazilie en Afrika was 4 jaar geleden voor mij aanleiding om zelf de stap terug naar kleinere bijen te nemen. Overigens staat het geenszins vast dat de kleine cellen de oorzaak van de symbiose zijn. Wel staat het vast, dat mijten een voorkeur hebben voor grotere cellen wanneer ze kunnen kiezen.

In de onderstaande video zie je mijn 1e volk dat ik in april 2016 omzette naar kleine cellen op uitgebouwde MiniPlus-raampjes gekregen van imkerij Onder de Linde. Dit volk heeft dus al 3 winters overleefd zonder enige vorm van varroabestrijding. De enige mijtenaderlating, die het volk ondergaan heeft, zijn het jaarlijks uitnemen van ongeveer 6 tot 8 raampjes broed voor de opkweek van nieuwe kleine cellen volkjes. 

In mei 2019 heb ik dit volk omgezet van MiniPlus naar Dadant US, dit vanwege de noodzakelijke raatvernieuwing. De moer is eveneens 'stil' gewisseld in juni 2019. De komende winter 2019/2020 is dus de 4e winter dat dit volk onbehandeld in gaat en in blijkbaar goede gezondheid wellicht zal overleven. Blijkbaar heeft de celmaat een positieve invloed op de vitaliteit van het bijenvolk en wordt in de kleine cellen de mijtenreproductie misschien wel afgeremd. 

Het lopende onderzoek van Arista Bee Research, dat plaats vindt met mijn kleine cellen Buckfastvolken, zal mogelijk meer feiten opleveren. 

De voor de opzet van deze volken benodigde 4,9 mm kunstraat laat ik uit mijn eigen waskringloop vervaardigen in Duitsland. In een Weck-ketel worden de wasblokken uit de zonnewas- of stoomwassmelter via een au-bien-marie methode met gebruikmaking van een pantybroek ontdaan van bijenresten en andere restmaterialen. Na 5 weken krijg ik prachtige Dadant US kunstraten 4,9 mm terug. 

 

De opzet van kleine bijenvolken, die overigens 30% meer bijen omvatten vanwege de kleine cellen en het extra raampje per kast, is erg tijdrovend en vraagt een strakke monitoring van de mijtbesmetting. In gevallen, waarbij de mijtreproductie toch uit de hand loopt, moet tijdig ingegrepen kunnen worden, zodat het volk geen bedreiging vormt voor de omgeving. Inmiddels heb ik 3 geisoleerde bijenstanden omgezet naar kleine cellen en zullen er volgend jaar nog twee volgen. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt.

Meer info over verschillen tussen Europese en Afrikaanse bijen vind je in mijn imkerboek, dat mede gebaseerd is op NBV-Bijenwerk

Deel dit bericht

« terug naar overzicht

Reacties

  • Henk

    18-08-2019 om 12:05

    Hallo Ben, ik neem aan dat de raampjes bij kleine cellen ook dichter bij elkaar zitten. Dit is ook te realiseren in een toplattenkast denk ik, gaan de bijen van nature kleinere cellen bouwen als ze minder ruimte hebben? Ik heb overigens ook grote verschillen gezien in de grote van de bijen in mijn buckfastvolken net als de kleur van de bijen.
    Groet, Henk

    Henk, bij kleine cellen is de raatafstand 3,2 cm hart-op-hart in plaats van de gebruikelijke 3,5 of 3,8 cm. Bijen gaan uit zichzelf geen kleine cellen bouwen, je moet eerst kleine bijen hebben. Die overgang is wel te maken, mits je de beschikking hebt over raampjes met uitgebouwde kleine cellen en kunstraat met kleine cellen. In plastic zijn die overigens te koop in de USA. De overgang is wel te maken. Groet, Ben

  • Stephanie

    18-08-2019 om 16:45

    Hallo Ben. Wat is het smeltpunt van het pantymateriaal? Wij recyclen en persen nl ook eigen was tot raat. Groet, Stephanie

    Stephanie, de wassmelter komt niet boven de 85 graden. Die panty blijft perfect heel en veerkrachtig. Ik denk niet dat een panty smelt, deze verbrandt wel uiteraard. Groet, Ben

  • JP Slootmans

    18-08-2019 om 18:07

    Hallo Ben, een ander belangrijk verschil tussen de Afrikaanse en Zuid-Amerikaanse bijen en de Europese bijen is de broedduur, die iets korter is. Ook Buckfast is een "ge-afrikaniseerde" bij en zou hier ook wel eens voordeel van kunnen hebben. Groetjes JP

    JP, de Nederlandse bijen op 4,9 mm cellen hebben vanwege hun beperkte grootte ook een verkorte broedduur. Ik heb dit door het broed te fotograferen kunnen monitoren. Wellicht is de celgrootte bepalend voor de broedduur en niet de locatie of het bijenras. Groet, Ben

  • j.l.l. Kuijpers

    19-08-2019 om 07:15

    Beste Ben
    Is het echt nodig voor de kwaliteit van de was om het smelten au bain-marie te doen, of is water onder in een pan met daarop de blokken was uit de smelter ook goed ?

    J.L.L., zonder au bien-marie is het moeilijker de temperatuur constant op 85 graden te houden. De vloeibare was mag namelijk niet koken. Groet, Ben

  • Pascal

    19-08-2019 om 13:07

    Hallo Ben, ik kan je titel en tekst niet helemaal met elkaar rijmen, wat zou het voordeel van de mijt voor de bijen kunnen zijn, je hebt het ook nog over symbiose, dat is ook wederzijds profijt van elkaar, maar ik lees alleen maar een nieuwe manier om de mijten onder de duim te houden. groet Pascal

    Pascal, de titel is ook een beetje uitdagend bedoeld om lezers te trekken ;-). Toch vind ik het ook verstandig om anders dan traditioneel met de mijt om te gaan. Ik ben twee jaar gelden begonnen met een behandelvrije bijenstand. De honing van die plek wordt extra goed verkocht in de lokale boerenwinkel vanwege het predicaat "onbehandeld". Ik ervaar de volken daar ook als zeer vitaal. Dat wordt ook door onderzoekers erkend. Dus lijken de bijen er ook beter van te worden. Mooie kans, toch? Groet, Ben

  • karin

    19-08-2019 om 13:11

    Hallo Ben,
    ik heb 2 afleggers op Dadant die ik wil verenigen . Beiden hebben een koningin die vervangen moet worden door een raskoningin. Ik had gedacht om rond half september de beide koninginnen op arrest te zetten. Zodra de volkeren broedloos zijn, ze te verenigen, en gelijk de nieuwe koningin te introduceren na verwijdering van de oude. Dan kan ik na een paar dagen ook nog oxaal sublimeren voor er opnieuw gesloten broed is. Is dit OK, of is het beter de nieuwe koningin in een klein volk in te voeren en nadien te verenigen?

    Karin, ik zou het anders aanpakken. Ik zou de 2 afleggers nu bij elkaar hangen in een 12-raams dadantkast. De 2 broednest als blokken tegen elkaar (niet mixen) plaatsen. Eind augustus de overgebleven moer opzoeken en direct vervangen door de F1 moer in een kluisje met suikerdeeg.
    De varroabehandeling zou je nu ook al kunnen uitvoeren, bijvoorbeeld met VarroMed, dan ben je begin september klaar.
    Voordeel van deze methode is dat er geen broedstop komt, want nu heb je juist broed nodig voor de opbouw van het wintervolk. Overigens ga ik ervan uit dat je niet een P-moer wil invoeren, maar een F1. Groet, Ben

  • karin

    19-08-2019 om 22:18

    Bedankt Ben,
    ik probeer het zo.....maar gaat dat geen vechtpartij van jewelste opleveren? En doe ik dat beter s'ochtends of tegen de avond?

  • Ben de blogger

    19-08-2019 om 22:23

    Karin, doe het vooral in de avond, voer beide volken van te voren, zodat ze rustig zijn en check vooral of de darren al de deur uitgezet zijn en er geen wisselcellen aanwezig of net uitgelopen zijn. De stemming moet dus goed zijn. Groet, Ben

  • Gabrielle

    20-08-2019 om 21:51

    Naar aanleiding van het bericht over samenvoegen van Karin wil ik graag een vraag stellen over grote van volken en het samenvoegen. Aangezien ik niet meer volken wil krijgen elk jaar ben ik opzoek naar een oplossing (zelf dacht ik aan een aflegger) die het hoofdvolk klein genoeg houdt zodat het niet gaat zwermen.
    Nu had ik dit jaar het probleem dat mijn (broed)afleggers zo snel groeide dat de kasten al snel overvol waren. Terwijl ik pas in augustus kon gaan verengingen. Heb je misschien nog tips op dit gebied? Alvast bedankt. Hartelijke groet, Gabrielle

    Gabrielle, ik doe hetzelfde. Bij opkomende zwermdrift maak ik broedafleggers. Dat deze nu de kast uitpuilen, vind ik niet erg want het wordt vanzelf minder de komende maand. Een deel van de broedafleggers verkoop ik of verenig ze eind augustus met de minder sterke hoofdvolken.
    Je kunt je ook eens verdiepen in de tussenaflegger, die alleen werkt in spaarkasten en niet in Dadant. Groet, Ben

  • André

    21-08-2019 om 01:21

    Dag Ben, Stel dat iedereen op kleine cellen van 4.9 zou overgaan. Wat natuurlijk moeilijk voor te stellen is. Zou de varroamijt zich dan niet gewoon aanpassen aan de kleinere cellen Zodat de besmetting eigenlijk ongeveer het zelfde blijft als nu. Omdat ze anders geen overlevingskans hebben. Graag jou reactie hier over.

    Als ik half september na de heidedracht de hive clean behandeling uitvoer ben ik waarschijnlijk te laat voor de mijten bestrijding ivm de winterbijen, klopt dat ? Ben bedankt voor je advies, alvast. Groet André

    Andre, in Afrika werkt iedereen met kleine cellen en voor 1920 werkte ook iedereen in Europa met kleine cellen. In Afrika blijft de mijtenbesmetting beperkt en kunnen de volken er mee omgaan. Ze blijven gewoon leven.
    Het is ook niet de bedoeling van de mijten om de volken te doden, want dan gaan ze zelf ook dood. De bijen zijn echter nog niet aangepast. Misschien dat dit beter lukt in kleine cellen.

    Je had de bijen voor de reis naar de heide 1 x moeten behandelen met VarroMed en nog 2 x achteraf. Maar nu toch maar gewoon 3 x behandelen op dag 1, 6 en 13. Het helpt zeker nog, alleen een deel van de winterbijen zou al aangetast kunnen zijn. Groet, Ben

  • André

    21-08-2019 om 12:20

    Bedankt Ben, maar hoe zit het dan met de honingkamers hr die nog niet verzegeld zijn. Want ik wil geen varro med in de honing hebben. Dit vind ik altijd lastig. Want je bent na een behandeling snel 28 dagen verder. Groet André.

    Andre, je moet de honingkamers er uiteraard afnemen. Die onverzegelde honing is waarschijnlijk wel goed, gewoon de stootproef doen. "Geen spetters: Goede honing".

    De VarroMed behandeling duurt precies 13 dagen. Groet, Ben

  • Christel

    28-08-2019 om 19:34

    Ik heb een vraag over je antwoord: " J.L.L., zonder au bien-marie is het moeilijker de temperatuur constant op 85 graden te houden. De vloeibare was mag namelijk niet koken. Groet, Ben"

    Waarom mag de was niet koken?!
    Ik leg oude raat in een rvs zeef die ik bovenop een pan kokend water (met beetje appelazijn) zet. De was druipt zo in het kokende water en vuiligheid blijft in de zeef achter. Vervolgens laat ik t kokende water met was afkoelen. Maar....dit "mag" dus blijkbaar niet?!

    Christel, bij jou kookt het water, maar de was kookt niet bij jou! Er worden verschillende redenen genoemd om was niet te koken, namelijk was ontkleurt, was kan ontbranden net als bij frituurvet en bij hogere temperaturen ontstaat een werveling in de vloeistof, waarbij het vuil zich mengt in de vloeibare was. Groet, Ben

  • Sjoerd Bonnema-De Kleine Salamander

    29-08-2019 om 10:17

    Misschien is het beter om niet meer met steeds weer 'zuivere' 'rendabele', lees nectar/honing jagende bijenvolken, te werken maar de bijen lekker te laten kruizen en niet te veel te knutselen en te reizen. Zo nu en dan raten vervangen maar ook wat oude raten laten zitten is prima(celmaat wordt dan ook kleiner). Ik werk al met F7- tjes e.v. en van sommigen weet ik het al niet meer. Niet reizen, mooie donkere bijtjes creëren, rekening houden met je omgeving( dus niet monucultuur ondersteunen door naar bijvoorbeeld grote drachtvelden te reizen). Ik werk met blote handen, de bijtjes zijn klein van stuk, lekker rustig( als jij ook rustig bent). Minimale varoa bestrijding ( 1 x met MZ 65-70% in augustus en sommige volken uit zwermen helemaal niet ) en zo nu en dan wat raat vervangen door kunstraat met kleinere celmaat. Dat maak ik tegenwoordig ook zelf met een zonnewassmelter en een simpel ongekoeld kunstraatpersje van Rettig. Deze maakt raten met celmaat 5,1 mm. Schone was maken zo heb ik van mijn vader (Minne) geleerd is zo simpel. Uit de zonnewassmelter aubain marie verwarmen met in het pannetje waar de was zelf in zit ook nog een laagje water. Op elektrisch verwarmd pitje langzaam laten afkoelen. De ongerechtigheden zitten onder aan de was en schraap je er zo af.
    Het is beter als wij als imkers ons wat meer verdiepen in ecologische processen dan te knutselen met 'superbijen' uit Hawai en ander K.I gerommel. Laat de honingbij weer worden zoals hij was. Dat betekend echt samenwerken met de bijen met oog voor de omgeving. Kortom de imker kom uit de 'kast' en blijf niet dat kuddedier.

    Sjoerd, bijen houden doet iedereen op zijn eigen manier. Dat is het mooie van deze hobby. Laten we imkers, die het net wat anders doen, niet be- of veroordelen. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.
« terug naar overzicht