23-09-2022

Moeren vervangen in de herfst

Op 1 september begint de meteorologische herfst. Dat kun je zelf ervaren aan de hand van de dalende nachttemperaturen en voor de komende dagen zie ik ook vaak 13 graden in de verwachting staan als maximum dagtemperatuur. Onder deze omstandigheden kun je de mijtbestrijding gebaseerd op zuren en tijmolie wel vergeten. Het voeren met een suikerwateroplossing wordt ook lastiger. Ze nemen het nog wel op, maar indampen wordt erg lastig. 

Dus tip voor de toekomst: zorg dat je met bestrijden in augustus klaar bent en met voeren medio september. In september kun je met een gerust hart oude moeren vervangen door moeren van dit jaar. De koninnentelers weten dat volken met jonge moeren veel betere kansen hebben om de winter door te komen. Aangezien er nu geen darren meer voorkomen - met uitzondering van een enkel moerloos volk - lijken de volken de nieuwe moer veel beter te accepteren. Blijkbaar verraadt hun biologische klok dat het zinloos is om nog late wisselcellen op te trekken. Iets dat in de zomer vaker gebeurt na het invoeren van een nieuwe moer. Mogelijk speelt de afgifte van feromonen ook een rol. De moeren leggen veel minder eitjes en daarmee vermindert de afgifte van feromonen. In de winter is die afgifte verwaarloosbaar klein. Het is raadzaam om je nieuwe moeren te merken met een nummerplaatje zodat je komend voorjaar zeker weet dat de ingevoerde moer nog leeft. 

Jonge moeren houden in de herfst langer het broednest gaande, vandaar wellicht de betere overlevingskansen. Een nog groter gevaar bij oude moeren is het darrenbroedig worden van overjarige moeren. Met een darrenbroedige moer is er geen nieuwe aanwas van jonge bijen in februari en maart en tegen de tijd dat wij dit ontdekken, zitten er uitsluitend bejaarde bijen in de kast, die in april allemaal doodgaan. Dit voorkom je met jonge moeren. 

Dan nog een ander belangrijk facet vooral bij de teelt van geselecteerde moeren. Moeren, die op bepaalde kwaliteiten geselecteerd zijn, blijken deze nadrukkelijker in het eerste jaar van hun leven beter ten toon te spreiden. Mogelijk dat hier de afgifte van feromonen een rol speelt of de omvang van het volk, want de genen zullen niet veranderen. Vaak merk ik dat het vervangen van een moer met vreselijk stekerige bijen direct al na een paar dagen effect heeft. Dit moet te maken hebben met de chemie in het bijenvolk. Een wondere wereld zo'n bijenvolk. 

In deze video zie je twee volken, de koninginnen van beide volken zijn zusjes, beiden zijn op deze bijenstand bevrucht. Blijkbaar zijn ze tijdens de paringsvlucht toch darren tegengekomen met een totaal andere afkomst. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt

 

Deel dit bericht

Reacties

  • Cathérine

    24-09-2022 om 10:24

    Hej Ben,

    Ik heb ook de ervaeing dat standbevruchte koninginnen die zussen zijn heel verschillende bijenvolken kan opleveren, zowel Wat betreft varroatolerantie, defensievermogen aan het vlieggat als ook het schoonhouden van de bijenkast/-bodem en zelfs temperament en hoeveelheid propolis kan verschillen. Genetiek ( leer van de erfelijkheid) is wat dat betreft spannend.

    Even een vraag van een andere orde: wanneer zet jij de muisroosters voor de vliegopeningen?
    Ikzelf doe dat meestal als de eerste vorstnacht wordt voorspeld.

    Ha Catherine, als ik ze plaats dan is het eind september, want in oktober gaan de muizen hun winternest aanleggen. Dat hangt inderdaad samen met de nachttemperatuur. Zelf gebruik ik in alle kasten vliegspleetverkleiners. Alleen de spitsmuizen komen dan nog binnen om dode bijen op te eten. Maar die verlaten de kast weer, dus geen probleem.
    Groet, Ben

  • Theo

    24-09-2022 om 10:25

    Dag Ben, weer mooi duidelijk uitgelegd. Nu lees ik dus dat je ook wel es stekerige volkjes hebt? Als ik je filmpjes zo volg dan zie ik je alleen met kap op werken en voor de rest onbeschermd. Maar zo werkend kun je dus toch voor onaangename verrassingen te komen staan, niet?

    Ha Theo, meestal betreft dit 1 of 2 F2 volken, die nog laat gewisseld hebben. Dan tref je in het voorjaar een ongemerkte f3 aan, die soms in de loop van de zomer stekerig wordt. Ik laat ze dan verder met rust, geef ze wel hk's. Eind augustus probeer ik dan de moer te vervangen. Dit jaar kon ik dat waarschijnlijk kleine moertje niet vinden en werd ik ook een paar keer gestoken. Komend voorjaar vind ik haar wel. Groet, Ben

  • Marina

    24-09-2022 om 11:16

    Hoi Ben, De koninginnen in beide volken zijn zusjes vertelde je. Is t niet beter te zeggen dat t halfzusjes (kunnen) zijn en dat dat (ook)een reden is dat de volken zo verschillen?

    Ha Marina, klopt. Ik had beter kunnen zeggen dat het dochters waren van dezelfde moer. Ik heb wel uitgelegd dat door standbevruchting er ook aanzienlijke verschillen kunnen ontstaan. Maar het eerste verschil ontstaat al bij de bevruchting van het eitje waaruit de koningin ontstaat. Razend ingewikkeld bij bijen. Groet, Ben

  • Marina

    24-09-2022 om 13:22

    Is inderdaad erg ingewikkeld met die bijen. Blijft daardoor misschien ook wel zo interessant. En ik weet nog lang niet alles; laatst een volkje met jonge koningin verenigd met een volk met oude(re) koningin die niet meer aan de leg was. Helaas werd dat een slachting waarbij de jongere het niet gered heeft en een week later volop broed!
    Normaal doe ik de test met open broed inhangen, maar (waarom?) het leek me nu duidelijk.
    Heb nu weer een volk met heel weinig broed. Teveel suikerwater gevoerd, kan dat? In de broedkamer is weinig ruimte maar eronder staat nog een honingkamer (met veel stuifmeel) , ruimte genoeg maar daar geen voer of broed ....
    (Sorry voor t lange verhaal!)

    Ha Marina, waarschijnlijk was er in je eerste volk met oude niet leggende moer al een wisselmoer aanwezig. De bijen voelen het feilloos aan als de oude moer op haar laatste benen loopt, alleen zijn wij hierin onwetend of te ongeduldig. Het nieuwe broed zal wel van de opvolger zijn.

    Bijen hebben een zekere gewoonte in de opslag van voer. Het wordt uiteindelijk in deze tijd van het jaar rondom het krimpende broednest opgeslagen. Noch de moer, noch het voer wijkt uit naar de lege onderstaande HK. Daar doen ze nu niets meer mee. Overigens is het niet vreemd dat een overjarige moer nog maar een klein broednestje heeft. Hierin zie je het belang van jonge moeren. Maar je hebt gelijk, je kunt ook te veel voeren, waardoor het broednest nog verder krimpt. Groet, Ben

  • Jab.

    24-09-2022 om 17:19

    Hallo Ben, overwinter je ook dat volk in de Apidea?! Is deze dan niet te klein, zo, ja hoe doe je dat dan? Ik ben benieuwd, groet:

    Ha Jab, het is me wel eens gelukt met een extra opzetbakje met 5 raampjes wintervoer. Bij iedere nacht vorst heb ik de apidea binnen gezet. Deze F1 moer vindt wel weer een bestemming. Groet, Ben

  • GAIT

    25-09-2022 om 09:20

    Hoi Ben,
    Suikerwateroplossing is moeilijk voor de bijen eind september/begin oktober.zeg jij.
    Kan Bee Sweet nog wel voor mijn afleggertjes?

    Ha Gait,
    Bee Sweet (invertsuiker) kan inderdaad makkelijker opgenomen worden vanwege het hogere percentage enkelvoudige suikers. Groet, Ben

  • Gérard

    25-09-2022 om 09:28

    Wij gebruiken Seegeberger kasten Duitse Normaal.
    de 2de honingoogst is door omstandigheden laat plaatsgevonden. Nu zitten sommige volken op 2 broedbakken , anderen op 1 een broedbak. Na de laatste honingoogst hebben we de bijen 4 a 5 kg suiker gevoerd, voordat we de behandeling met apiguard hebben ingezet ( 2 x 2 weken). De voer opname is met het natte herfst weer niet altijd denderend. Tijdens de laatste dagen van de varroabehandeling hebben we gelijktijdig gevoerd. We zijn nog niet klaar met het inwinteren terwijl de volken nog niet voldoende voer hebben. Zouden we nu kunnen stoppen met t voeren van suikerwater en verder kunnen gaan met voeren van suikerdeeg ( pakken van 2,5 kg)..

    Ha Gerard, nu voeren met suikerdeeg is niet effectief, het duurt vele weken voor er een pak leeg is. Het gaat dus beter en sneller met invertsuiker. Groet, Ben

  • Herman Hulleman Harderwijk

    27-09-2022 om 14:54

    Dag Ben,

    Ik wil je graag een vraag stellen over het wisselen van BK ramen bij het éénbaksimkeren. Is er een plek op dit forum/site waar dat kan (om niet allerlei vragen door elkaar te stellen bij een onderwerp) ?

    Groet, Herman

    Ha Herman, via de ZOEK functie kun je naar een specifiek onderwerp rond het eenbaksimkeren zoeken en daar je vraag achterlaten. Maar hier mag ook. Groet, Ben

  • Herman Hulleman Harderwijk

    28-09-2022 om 16:04

    Dan doe ik het hier; net zo makkelijk :-)
    Hoe kan ik met het eenbaksimkeren de raatvernieuwing beter plannen ? Op 1 BK is er doorgaans óf broed óf voer in de kast aanwezig. Wanneer kan ik dat het beste doen ? Want ze moeten ook gelegenheid hebben om de raten uit te bouwen als ik er nieuwe in hang. En dát kan niet op elk moment van het jaar, toch ?

    Ha Herman, bij het eenbaksimkeren is de kans inderdaad groter dan bij het tweebaksimkeren dat de ramen bezet zijn. De kans op enige onbezette ramen is het grootst in het prille voorjaar wanneer de bezetting op zijn kleinst is. In die tijd moet je wel 2 a 3 ramen kunnen wegnemen en vervangen door kunstraat.
    Soms neem ik ook ramen broed met belegde zwermcellen weg voor een broedaflegger en vervang deze door kunstraat. Zo moet je wel gemiddeld per volk 30% vervangen per jaar kunnen realiseren. Groet, Ben

  • Anita Zwart

    28-09-2022 om 22:12

    Dag Ben.
    Tijdens het inwinteren van de volken is er 1 volk totaal verdwenen. Dit volk stond vanwege de grootte op 2 broedkamers, ook staat dit volk binnen in een bijenstal met meerdere kasten. Vrijdag 23 -09 nog gevoerd. Zaterdag tm dinsdag lang weekeinde weg geweest en bij terugkomst was het hele volk verdwenen Er lagen geen dode bijen in en buiten de kast, voer plus wat gesloten broed was aanwezig. Wespen vlogen inmiddels in en uit Vliegopening was verkleind. Met de.andere volken was niks.mis, vlogen goed en kwamen zelfs nog met stuifmeel binnen. Heb jij enig idee wat eraan de hand geweest kan zijn dat een volk zomaar verdwijnt?
    Met vriendelijke groet,
    Anita Zwart
    Drenthe

    Ha Anita, heb je wellicht vreemde dingen aan dit volk gezien, zoals slechte opname van het voer of ernstige mijtenval na de varroabehandeling of een probleem met de moer?
    Wanneer ben je de mijtbehandeling begonnen?
    Het leeglopen van de kast lijkt op de traditionele kenmerken van verdwijnziekte, waarbij de zomerpopulatie aan bijen ineenstort omdat er nagenoeg geen winterbijen zijn ontstaan. Ik hoor graag van je. Groet, Ben

  • Anita

    29-09-2022 om 18:50

    Dag Ben, bedankt voor je reactie.
    Ik heb geen vreemde dingen gezien aan dit volk. Het volk heeft het bijzonder goed gedaan de 2 jaar dat ze bij me staan. Ook de varoa besmetting was onder controle. Voer werd opgenomen en ik heb ze niet alle honing afgenomen. Het volk zag er bij de na controle prima uit. Aan de moer was ook niets bijzonders te zien.
    Begrijp ik het dan goed dat de bijen dan wegvliegen bij de verdwijnziekte? Zoeken ze een nieuwe plek? Er is geen bij meer te vinden nl,, er liggen nog een paar dode bijen op het rooster onderin de kast. Ik zou dan meer dode bijen verwachten op de grond of ergens rond de kast.
    Met vriendelijke groet,
    Anita.

    Ha Anita, verdwijnziekte is een verschijnsel, geen echte ziekte. Indien er iets misgaat in de vorming van langlevende winterbijen, leven er vrijwel uitsluitend nog kortlopende zomerbijen in het volk. Deze zijn in augustus en september oud en versleten en zij verlaten vliegend de kast en komen niet meer terug. Ze gaan namelijk dood.

    De meest voor de handliggende reden kan een hoge mijtbesmetting zijn, die de jonge bijen aantasten of een andere ziekte.

    Ik begrijp van je dat er nog volop voer in de kast zit en tevens nog gesloten broed. Hoeveel gesloten broed is dat en zie je witte puntjes aan de zijkant van de lege cellen tussen het gesloten broed?
    Groet, Ben

  • Anita

    03-10-2022 om 06:59

    Hallo Ben, er zaten nog ongeveer 3 ramen met gesloten broed in het volk maar ik zie geen witte puntjes. Nu hebben de wespen ook huis gehouden in de kast het weekeinde dat ik er nier was wat misschien een vertekend beeld kan geven door de roverij..
    Als.de koningin verdwijnt om wat voor reden dan ook kan dit verschijnsel dan ook ontstaan?
    Groeten, Anita

    Ha Anita, de omslag van een zomer- naar een winterpopulatie bijen is cruciaal in het voortbestaan van bijen. Als er iets mis is met de koningin laat in augustus, kan deze omslag naar langlevende winterbijen (deels) mislukken, waardoor de omvang van het volk snel achteruitgaat. Een wespenplaag kan dan het volk net over het randje duwen en het resultaat is een lege kast.
    Je zou het gesloten broed nog eens kunnen onderzoeken naar de mijtbesmetting. Met een pincet kun je 100 cellen open maken en met een vergrootglas zoeken naar mijten.
    De oorzaak zit waarschijnlijk in het mislukken van de moer of in een te hoge mijtbesmetting. Groet, Ben

  • Dave

    05-10-2022 om 16:32

    Hoi Ben.
    Mooie uitleg weer, even een korte vraag.
    Ik kon f1 moeren overnemen van een goede imker hier. Ik durfde het niet aan om een najaarswissel te doen aangezien ik, op 1 volk na, werk met bastaard volken.
    Of had jij het wel gedaan? Leermoment dan voor volgend jaar.
    Grt dave

    Ha Dave, dit was wel de op 1 na beste oplossing geweest. Nog beter is om in juni een broedaflegger te maken met 2 ramen gesloten broed en bijen plus 1 extra raam voer aangevuld met kunstraat in een zesramer. Deze broedaflegger laat je afvliegen en na 9 dagen breek je de redcellen en dan kun je een F1 invoeren via een kluisje met suikerdeeg. Na drie weken checken op wisselcellen. Na 5 weken ontstaan de eigen nakomelingen en is het proces van wisselcellen voorbij. Groet, Ben

  • harrold

    09-10-2022 om 13:31

    hoi Ben, begrijp ik nou uit je video dat je tegenwoordig gelijk overstapt van 5.4 raat naar 4.9?
    gr.
    harrold.

    Ha Harrold, je kunt een 5,4 volk direct als schudzwerm huisvesten op uitgebouwde 4,9 raten. Echter je kunt niet 4,9 kunstraat in een 5,4 volk hangen, daar maken ze echt een puinhoop van. Voordat je 4,9 kunstraat kunt verstrekken, moet je eerst een 4,9 bijenvolk hebben.
    De makkelijkste weg is dus 1) uitgebouwde 4,9 raten kopen of nog beter 2) een volk op 4,9 ramen kopen. Dat volk kun je het jaar erop uitsplitsen in 4 a 5 nieuwe 4,9 volken en zo kun je je volledig overstappen. Groet, Ben

  • Willem

    29-10-2022 om 10:34

    Beste Ben,

    Ik heb een klein Buckfastvolkje in een zesramer. Hiervan heb ik een week geleden de koningin geprobeerd te merken met een merkstift. Ze is echter weggevlogen en ik heb nu gesloten doppen in het volk. Gaat dit nog wel goed, zo laat in het seizoen? Er lopen geen darren in dit volk. Een buurvolk heeft wel wat darren. Kan ik het beste niets doen, of moet ik proberen een bevruchte moer te krijgen, deze invoeren en de doppen wegbreken?

    Groeten, Willem

    Ha Willem, het lijkt me het beste om de redcellen weg te breken en dit volkje direct samen te voegen met dat andere volk. Bevruchting van een jonge moer in november is kansloos. Te koud!
    Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.