Nachtvorst en de oxaalbehandeling

De afgelopen drie ochtenden was het gras in de Achterhoek voorzien van een witte ijslaag ontstaan vanuit bevroren condensdruppeltjes. In Winterswijk werd er zelfs al een ochtend geschaatst op kunstmatig aangelegd natuurijs. Om de ochtendtemperatuur voor een ieder inzichtelijk te maken onderstaand de kaartjes van de temperatuur in de vroege ochtend op klomphoogte. De invloed van de warmere noord- en waddenzee is goed zichtbaar: 

klikken om te vergroten

De lage temperatuur zorgt ervoor dat de bijen zich terugtrekken op de wintertros, in de loop van de ochtend verdwijnt de tros echter onder invloed van de zon op de kasten en de stijgende middagtemperaturen. Bij volken in de zon wordt er zelfs in de middag nog korte tijd goed gevlogen. Hoe flexibel en aanpasbaar zijn onze honingbijen. 

Op deze foto's zie je dat de wintertros zich verder terugtrekt naar mate het kouder wordt. Op de gecombineerde foto zie je het verschil van zeker één straatje minder bij lagere temperaturen. Ook is de trosvorming te zien in een Topkast, waarbij de ramen in warmbouw staan. De wintertros zit aan de door de zon beschenen kant van de kast.  

klikken om te vergroten

We mogen na drie dagen grondvorst verwachten dat de moer stopt met eitjes leggen of dat de werkbijen de eitjes niet meer verzorgen. Over drie weken (26 november) zullen de volken broedvrij zijn, veel volken waren dat overigens al. Dat geldt in ieder geval voor gezonde lokaal aangepaste volken. Indien je zomervarroabehandeling niet effectief geweest is, kan het verzwakte volk proberen het verlies aan winterbijen te compenseren door het aanhouden van het broednest. Dit broednestje staat een effectieve winterbestrijding in de weg. Ik zou overigens ook geen bestrjding meer toepassen bij volken op drie straatjes, ze kunnen aan de afkoeling ten onder gaan. 

Dan nog de vraag: hoeveel ml oxaalzuur moet je toepassen bij een- en tweebakskasten? Het kasttype is voor de dosering van het oxaaldruppelen niet van belang. Het gaat om de omvang van de wintertros. De breedte van de wintertros is bepalend voor de dosering, ongeacht waar en hoe de wintertros zit.

In een eenbakskast heb je het weer makkelijk, je ziet nagenoeg altijd de wintertros door het folie of plexiglas zitten en je kunt vooraf het aantal straatjes tellen en je spuit met oxaaloplossing klaar maken. Laat svp de buitenste kleinste straatjes buiten beschouwing en tel uitsluitend de grotere straten daartussen.  Die kleine buitenste straatjes kun je beter niet druppelen, want door de lage buitentemeratuur koelen die bijen aan de buitenkant te snel af. De dosering is 5 a 6 ml oxaaloplossing per geteld straatje. 

Bij het tweebaksimkeren gaat de telling van de wintertrosbreedte hetzelfde. Echter je hebt vrijwel altijd de pech dat de wintertros dieper in de kast zit. Meestal zit de wintertros verspreid over twee broedkamers. De bijen zien overigens zelf geen verschil tussen één of twee bakken, de straatjes lopen gewoon door en de wintertros heeft dezelfde omvang. In een eenbakskast is ze aan de bovenkant iets afgeplat. 

Om de straatjes goed te kunnen tellen, kun je de bovenbak iets terugschuiven en dan kiepen. De telmethode - weglaten van de kleine buitenste straatjes - en de dosering is hetzelfde. Je kunt volstaan met het druppelen in de onderbak als de wintertros daar goed zichtbaar is. De beweging van de bijen in de wintertros zorgt voor een goede verspreiding van de oxaalzuurkristallen. 

De meeste mijten vallen in de eerste week na de behandeling, echter daarna blijft de mijtenval nog drie weken doordruppelen. 

Veel imkers wachten tot later in december met behandelen, dat blijkt vaak niet handig te zijn. Het variabele weer in december zorgt er soms voor dat het gewenste weertype voor de behandeling uitblijft omdat de bijen niet meer op de wintertros zitten. Grijp je kans dus eind november of begin december wanneer het op dat moment koud genoeg is. 

Over sublimeren en de daarbij horende temperatuur meer in een volgend blogbericht. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijen- en koninginnenteelt