Blog categorieën

28-08-2023

Onderzoek naar VSH-gedrag

Dit Blogbericht is vooral gericht op ervaren imkers met belangstelling voor koninginnenteelt. Teelt en selectie is m.i. de enige (uit)weg naar een duurzame imkerij zonder het gebruik van varroabestrijdingsmiddelen. Inmiddels zijn de meeste imkers opgeleid in het varroatijdperk dat in Nederland 40 jaar geleden begonnen is en hierdoor lijkt de bestrijding van mijten de normaalste zaak. Slechts een klein deel van de imkers kent nog de tijd dat bijenvolken zonder varroamijten en zonder bestrijdingsmiddelen gehouden konden worden. Voor mij geldt dit nog steeds als het natuurlijke uitgangspunt. De wintersterfte bleef tot de jaren tachtig meestal beperkt tot max 10%.

In Australie herhaalt de geschiedenis van onze tachtiger jaren zich en denkt de overheid dat ze de varroamijt nog uit kunnen roeien door duizenden bijenvolken te doden en vervoersverboden in te stellen. Het is vechten tegen de bierkaai of beter gezegd tegen de natuur. 

In Australie zou men beter kunnen leren van de Cubaanse aanpak, waarbij zonder bestrijdingsmiddelen de bijenvolken zich door natuurlijke selectie aangepast hebben aan de aanwezigheid van de varroamijt. Helaas gaat dit ten koste van duizenden bijenvolken, die niet opgewassen blijken te zijn tegen de mijten. Het economische belang van de bestuiving laat blijkbaar niet toe dat 50% van alle bijenvolken tijdelijk verloren gaat.

Een deel van de bijenvolken heeft van nature eigenschappen waarmee ze zich kunnen weren tegen varroamijten. Echter deze eigenschappen hebben zich zonder selectiedruk niet goed kunnen ontwikkelen. Ook in Europa krijgen bijenvolken doordat wij de mijten chemisch onderdrukken geen kans te laten zien waartoe sommige bijenvolken wel in staat zijn.   

De kunst is om volken, die in beperkte mate de mijtenreproductie weten te beperken, te herkennen. Dat kan door de mijtenval gedurende het jaar te monitoren. Sommige volken laten duidelijk minder mijten vallen doordat hun mijtbesmetiing in de loop van het bijenseizoen een lager plafond bereikt. Dit lagere plafond kan bereikt worden door een vertraagde reproductie van de varroamijt en/of het ruimen van poppen waarop zich mijtenfamilies bevinden. 

Een beperking van de mijtenreproductie leidt tot een lagere besmetting van het gesloten broed. Aangezien de mijtenpopulatie in de loop van de zomer het sterkst in absolute aantallen toeneemt, vind je bij nog onbehandelde volken de meeste mijten in juli en nog meer in augustus in het broed. Vrijwel alle mijten zitten in het broed en slechts in mindere mate op de bijen. 

Broedonderzoek kan ons vertellen, hoe de mijtenbesmetting er voor staat. En nog belangrijker vertellen of het volk (de koningin) wellicht beschikt over eigenschappen waarmee de besmetting onder een kritische schadegrens gehouden kan worden. Dit "100 poppen onderzoek" is door John Harbo van de USDA (Amerikaans Ministerie van Landbouw) ontwikkeld. De twee documenten van John Harbo waarin de onderzoeksmethode en de VSH-waardering uitgelegd worden, zijn als link opgenomen.  

Afgelopen week heb ik dertien teeltvolken via de 100 poppen methode gecontroleerd en hieruit bleek welke teeltmoeren voldoende VSH-eigenschappen hebben om de mijtenpopulatie voldoende te kunnen beperken. 75% Van de dertien volken bleek een mijtbesmetting te hebben van 0, 1 of 2%. Deze zijn geschikt om mee verder te telen, omdat ze dus over 75% VSH-eigenschappen beschikken.

De methode is vrij eenvoudig en duurt slechts 20 minuten per volk. Je hebt hiervoor wel een vergroting via een extra bril of binoculair nodig om de mijtennakomelingen in het gesloten broed te kunnen determineren.  Je traceert met een pinset met name de poppen met paarse of zwarte ogen en bekijkt of deze besmet zijn met uitsluitend een moedermijt of met een volwaardig mijtengezin (een moeder, één zoon en meerdere dochters). Bij volken met een VSH% van 50% of meer mag je slechts 0,1 of 2 mijten tegen komen. Aangezien VSH-volken moedermijten die zich niet meer reproduceren met rust laten, deze worden dus niet geruimd, neemt het aantal single mijten dus toe ten opzichte van het aantal mijtenfamilies. 

Heb je teeltmoeren op buitenstanden dan kun je een blokje gesloten broed uitsnijden en dit mee naar huis nemen voor nader onderzoek. Het is vooral zaak om het onderzoek te doen bij volken, die nog niet behandeld zijn. Dus doe dit onderzoek vooral eind juli en herhaal dit eind augustus, mits de behandeling achterwege gebleven is. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent koninginnenteelt

 

Deel dit bericht

« terug naar overzicht

Reacties

  • Rob W. le Mair

    28-08-2023 om 13:15

    Dank je Ben. Hier ga ik mee aan de slag. Ik heb 3 kunstmatig geïnsemineerde Buckfast koninginnen, met naar ik hoop goede VSH eigenschappen die ik hiermee ga testen.
    Groeten, en tot ziens, Rob.

    Ha Rob, laat maar weten wat eruit komt. Interessant.
    groet, Ben

  • Marila

    28-08-2023 om 16:40

    Zoveel ervaring heb ik nog niet maar vind alle info hierover erg interessant.

    Wij hebben bijen met DWV aangetroffen in een van onze carnicavolken. Dit zagen we bij omzetting van het volk naar 1 BK. Wat kunnen/moeten we doen?We hebben 6 volken en bij allemaal de 1e mierenzuurbehandeling uitgevoerd.

    Groetjes

    Ha Marila, ik zou volgend jaar de 1e mierenzuurbehandeling toch een paar weken vervroegen om de mijtbesmetting eerder te reduceren ten gunste van de winterbijen. Verder zou ik niet meer natelen van het met DWV belaste volk. Het beste kun je deze moer komend jaar vervangen. Groet, Ben

  • Marila

    28-08-2023 om 19:20

    Oké Ben. Wij wilden in september nog wel een 2e mierenzuurbehandeling doen. En in december oxaal. Of is dat teveel?

    ha Marila, bij de mierenzuur behandeling is het eigenlijk de bedoeling dat je de 1e dosis per 1 augustus geeft, daarna heb je drie weken verhoogde mijtenval. in de 1e week van september kun je dan de natuurlijke mijtenval meten en pas als deze per dag meer is dan 10 dan geef je alsnog een 2e behandeling.
    De oxaalbehandeling kun je af laten hangen van de mijtenval per dag eind november. Bij 1 mijt per dag of minder hoef je niet meer te behandelen. Bij meer dan 1 mijt wel behandelen begin december. Op deze manier behandel je dus alleen indien noodzakelijk. Groet, Ben

  • Marila

    28-08-2023 om 21:23

    Oké. Wij wilen in september nog een 2e behandeling doen en in december oxaal. Of wordt dat te veel?

    ha Marila, als het nodig is, moet je het gewoon doen. zie ook mijn vorige reactie. Groet, Ben

  • Mari van Iersel

    29-08-2023 om 09:51

    Heel goed deze werkwijze aan de orde te stellen. Met selecteren bereiken we meer dan meer dan met bestrijden. Ik doe zelf dit soort onderzoek maar alleen bij de volken die duidelijk minder mijten laten vallen. Dat scheelt heel veel tijd.

    ha Mari, ik beperk me meestal tot de nieuwe p-moeren en als het al kan hun f1-dochters. Ze moeten niet alleen zelf vsh voldoende tonen, maar ze moeten het ook voldoende vererven. Vaak is de uitslag extreem verschillend, of je vindt nagenoeg niets of er zijn heel veel poppen besmet. Groet, Ben

  • Jonah

    07-09-2023 om 16:10

    Ha Ben,

    Ik ben sinds dit jaar beginnend imker en varroa vind ik toch nog wel een lastig onderwerp, wel of niet behandelen? Ik wil namelijk graag in de toekomst behandelvrij imkeren. Nu zie ik op en af 0-3 mijten per dag in de Varroalade liggen, is dit prima? Of kan ik beter in het eind van het jaar oxaalzuur gebruiken? ik laat het liever over aan natuurlijke selectie om langzaam VSH bij de bijen te krijgen. Het liefst zou ik gaan testen voor VSH maar daar heb ik de ervaring nog niet voor. Ik weet dat dit volkje weinig varroa had toen ik het kreeg. Wat is wijsheid? Behandelen, of niet?

    Op een bk imkeren, is dat ook mogelijk met Simplex? Hoe gaat dat eigenlijk ik zijn werk, zwermen ze niet door de baardvorming onderaan?

    Ik las ook dat u een ander formaat kunstraat gebruikt, heeft dit echt veel verschil met varroa overlast? En is het verstandig om komende jaren langzaam over te stappen? Zo ja, het formaat zou dan 4.9 moeten zijn toch?
    Het imkeren vind ik toch nog zoiets geks, als 16 jarige en beginnend imker vind ik varroa, AH en al het andere wat een volk om kan klappen toch zo lastig, die ervaring hoop ik op den duur te leren. Groeten, Jonah

    Ha Jonah, het heeft mij ook wel 10 jaar geduurd om alle facetten van deze mooie hobby te begrijpen. Vooral veel lezen en per onderwerp kun je mijn video's bestuderen. Daarnaast heb ik nog twee imkerboeken geschreven voor imkers zoals jij.

    1. mijtenval 0 tot 3 per dag in september is behoorlijk weinig, dus voorlopig niets doen. Eind november mag deze waarde max 1 per dag zijn, dan hoef je niet te oxalen.
    2. Eenbaksimkeren gaat uitstekend met simplexformaat (zie de video's). Geen extra zwermdrift, mits je tijdig hk's geeft als ruimte voor de bijen
    3. kleine cellen kun je langzaam introduceren door een tussenlaag kunstraat te fabrieken namelijk 5,1 mm. Als dat voltooid is, kun je 4,9 mm gaan proberen. Hk's mogen grote cellen blijven of 5,1 mm.

    Groet, Ben

  • Jonah

    08-09-2023 om 15:01


    Ha Ben,

    Heel erg bedankt, hier kan ik weer mee vooruit. Ik zal ook gaan kijken naar de boeken, zodat ik zo veel mogelijk weet over het imkeren en uiteindelijk kan experimenteren met de 5.1 en 4.9 MM cellen.
    En zal zeker de blogs blijven lezen en terugkijken. Nogmaals dank.

    Jonah

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.
« terug naar overzicht