22-11-2019

Oude raat smelten en vliegende bijen

Bijzonder om eind november bijen te zien vliegen? Eigenlijk niet, onze winters laten steeds vaker sterk wisselende temperaturen zien, een paar dagen vorst en dan weer een paar zachte dagen. De bijen worden direct door de zon naar buiten gelokt en legen hun endeldarmen. Ondertussen moet je rustig wachten op een betere gelegenheid om te oxalen, want met losse bijen in de kast of vliegende bijen begin je niets. Je kunt geen oxaalzuur druppelen en ook niet sublimeren. We hebben nog vier weken de tijd voordat na de winterzonnewende de broednesten weer terugkeren.  

Ondertussen kunnen we de 'afgekeurde' honingkamerramen waar toch per ongeluk broed in gekomen is, of slecht uitgebouwde of oude broedkamerramen met een stoomwassmelter omsmelten tot wasblokken. Op de bovenstaande foto en onderstaande video zie je mijn stoomwassmelteropstelling.

Twee broedkamers met daartussen een RVS-bak met twee zeven voor het opvangen van broedvervellingen en andere troep. De was komt onder de zeef in een emmer terecht, die deels in de grond gegraven is. De blokken was worden de komende weken au bain-marie in een oude panty gesmolten en ontdaan van de laatste ongerechtigheden.

Aangezien ik ook veel natuurraat laat bouwen en omsmelt en tevens nooit harde chemische middelen gebruikt heb, laat ik de was omwerken (germanisme ;-) tot 4,9 mm kunstraat. Volgend jaar krijgen de bijen hun eigen was in de vorm van kunstraat weer terug. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt

Deel dit bericht

Reacties

  • Roel

    23-11-2019 om 13:54

    Perfect jouw blog. Dacht gisteren er nog over de resterende kasten te oxalen (in de ochtend). Maar zoals je aangaf beter als ze die dag niet vliegen.
    Ps
    Dat leer je niet op cursus of ben je allang vergeten

  • wim cousijn

    23-11-2019 om 15:39

    Dank Ben. Overigens: je zegt: Au bain Marie

    Wim, bedankt en aangepast. Wel met een streepje ;-). Groet, Ben

  • Mirjam

    23-11-2019 om 20:37

    Beste Ben,

    Is het mogelijk om varromed ipv oxaalzuur te gebruiken?
    Ik zag de vraag al voorbijkomen, maar niet het antwoord

    Mirjam, Varromed kun je inderdaad ook gebruiken voor de late herfstbehandeling. Staat beschreven in de bijsluiter. Groet, Ben

  • Kees

    23-11-2019 om 22:02

    Ben ook benieuwd naar je antwoord op de vraag om varromed ipv oxaalzuur te gebruiken?

    Kees, VarroMed bevat ongeveer net zoveel oxaalzuur als bij de gebruikelijke oxaalzuuroplossing. Dus die fles VarroMed kun je prima gebruiken. Groet Ben

  • Lizet

    23-11-2019 om 22:05

    En daaropvolgend: waarom gebruik je niet gewoon varromed ivm oxaalzuur? Zowel voor de veiligheid van de bijen. Maar ook vanwege het weer.

    Lizet, VarroMed en oxaalzuur zijn allebei redelijk bijvriendelijk. Ze bevatten dus allebei oxaalzuur. Echter de meest gehoorde redenen om oxaalzuur in te winter te gebruiken, zijn de volgende:
    - voor bijvoorbeeld 50 volken zou ik 3 flessen VarroMed nodig hebben, die kosten samen bijna 90 euro. 1,5 liter zelf aangemaakte oxaalzuur kost ongeveer 3 euro.
    - voor 3 volken moet ik een fles VarroMed open maken, die kan ik maar 3 maanden bewaren. Deze is in augustus 2020 zeker niet meer te gebruiken.
    Wetenschappelijk is bewezen dat zowel oxaalzuur als VarroMed zeer effectief zijn (beiden 90% effectief).
    Groet, Ben

  • Julian

    23-11-2019 om 22:56

    Beste Ben,

    Is zo'n RVS-bak te koop? Of zelf te maken?
    Groet Julian

    Julian,
    RVS bewerken is een specialiteit, dus heb ik de bak plus verdamper bij www.holtermann.de gekocht (art.nr. 3846). Wel op de maatvoering letten, want waarschijnlijk hebben ze de bak uitsluitend voor segebergerkasten en dadantkasten. Maar twee houten bakken kun je natuurlijk ook zelf maken. Groet, Ben

  • nathalie

    24-11-2019 om 09:55

    Hoi Ben,

    Kun je een keer een foto of filmpje maken van de binnenkant/onderdelen van de wassmelter die je hebt gemaakt?

    Nathalie, is de foto boven het blogbericht niet duidelijk? Ik zal nog wel een filmpje maken ;-). Zie het tweede filmpje!
    Groet, Ben

  • Bram

    24-11-2019 om 10:11

    Beste Ben.
    Laat ik nou toch denken, na het lezen van een degelijk zwitsers artikel, dat 10 graden of iets hoger een ideale temperatuur is om te sublimeren omdat je dan te maken hebt met een loszittende bijentros.
    Groeten.

    Bram, in het artikel staat dat je dient te sublimeren tussen de 5 en 10 graden. Maar dan moeten je kasten wel in de schaduw staan, want anders is 10 graden te warm, want dan vliegen de bijen. Dus 6 en 7 graden is de ideale temperatuur om te sublimeren, omdat de bijen dan licht op de wintertros zitten en het gas in de wintertros kan doordringen. Bij druppelen moet het juist onder de zes graden zijn. Groet, Ben

  • De Hollander Guido

    24-11-2019 om 10:27

    Ben verheugt op je blogberichten, als beginnende imker heb ik hier veel aan...super !

  • Johan Boyen

    24-11-2019 om 10:53

    Dag Ben, ik zit ook met vragen rond het product Varromed. Ik heb altijd al Hive Clean gebruikt tot als het product niet meer gemaakt werd. Toen Varromed op de markt kwam, las ik de resultaten van een veldproef van Lietenberg (Belgie) dat het product zeer nadelige gevolgen kan hebben voor een bijenvolk. Ik ben eigenlijk niet meer zo happy nu ik dit bericht gelezen heb . Mijn vragen zijn volgende: 1. Is Varromed identiek hetzelfde product als Hive Clean? (want op Hive Clean stond geen samenstelling van het product op de fles...) vraag 2: kan ik Varromed wel een met gerust hart gebruiken? 3. Kan dit product werkelijk de klassieke oxaalzuurkuur vervangen? Je kan de testresultaten bekijken op https://www.bestuivers.be/nl/onderzoek-en-monitoring/veldproef-varromed
    Alvast bedankt voor elke keer weer jou ervaringen te delen met ons allemaal. Mvg Johan

    Johan, ik heb zware bedenkingen tegen dit onderzoek. Het is niet representatief voor hetgeen gebruikelijk is bij de zomerbestrijding en er worden onjuiste conclusies getrokken. Ik heb mijn standpunt al eerder toegelicht, maar doe dit graag nogmaals. We weten dat de mijtenpopulatie zich iedere maand tenminste verdubbeld. Dat effect wordt in de zomer- en nazomermaanden steeds sterker. M.a.w. het percentage besmette broedcellen wordt steeds groter en de kans op niet levensbare of kort levende bijen wordt ook steeds groter.
    Daarom wordt de imkers geadviseerd om de zomerbestrijding direct na de zomerhoningoogst, d.w.z. eind juli/begin augustus uit te voeren teneinde de mijtenpopulatie niet extreem op te laten lopen. Bij een tijdige zomerbestrijding wordt er een gezonde populatie langlevende winterbijen geboren. Deze worden met name in augustus en september geboren. Wat gebeurt er nu in dit onderzoek? De mijtenbestrijding vindt pas 22 september plaats, dit is absoluut niet representatief voor de wijze waarop imkers hun bestrijding uitvoeren. Een dergelijk late behandeling leidt tot heel veel geparasiteerde bijen, die de winter nauwelijks overleven. Ten tweede: de natuurlijke mijtenval in beide testgroepen was gemiddeld iets minder dan 1 mijt per dag. Dat is geen extreme besmetting, want die ligt boven de 1 mijt per dag in september. Het advies in de bijsluiter van VarroMed is om drie behandelingen uit te voeren.
    Echter om duistere redenen worden in dit onderzoek 5 behandelingen uitgevoerd. Daarna krijgen alle volken nog een chemische behandeling met Amitraz. Het verbaast mij niets dat deze veel te laat uitgevoerde behandeling en bijna driedubbele behandeling (5 ipv 3 plus 1x amitraz) tot de dood leidt van deze volken.
    De conclusie dat de effectiviteit geen 94% is, maar 68% omdat de natuurlijke mijtenval hier vanaf getrokken wordt, slaat helemaal nergens op.
    Het antwoord op jouw vragen:
    1. Ja, VarroMed is hetzelfde als HiveClean, echter VarroMed heeft een Europese toelating doorlopen en dit heeft automatische consequenties voor enkele bepalingen in de bijsluiter, zoals de bewaartermijn.
    2. Ik gebruik VarroMed vanaf het moment van introductie op 30% van mijn volken, 30% krijgt ApiLifeVar en 40% krijgt niks. Mijn wintersterfte blijft beneden de 10%. Naar mijn mening is het een goed werkend middel, mits je de behandeling tijdig uitvoert zodat er voldoende gezonde langlevende winterbijen ontstaan. Ik behandel in de regel slechts 2 keer met VarroMed, omdat dit voor mij voldoende resultaten geeft. Bij extreme mijtenval behandel ik nog een derde of zo nodig een vierde keer.
    3. Naar mijn mening is de klassieke oxaalzuurbehandeling voor de winterbehandeling net zo goed als VarroMed. Echter voor de zomerbehandeling gebruik ik liever VarroMed, vanwege de toegevoegde etherische oliën en propolis. Groet, Ben

  • jos goossens

    24-11-2019 om 11:53

    Het goed mogelijk om het stoom slangetje van de toevoer direct door een gaatje in de deksel door te voeren en is eenvoudig, meer controle over de korte slang. Door de stoom direct door de deksel in te voeren zal de stoom boven in de BK snel in aanraking komen met de raten waardoor de was snel smelt. De zeven zullen meer dan warm genoeg zijn om de vloeibare was door te voeren schoon en te zeven.

    Jos, ik ben zeer tevreden over mijn opstelling. Ik maak gebruik van de standaardset, zoals die door de producent geleverd wordt. Aanpassingen zijn gezien de goed werking niet nodig. De plaats van mijn slang, waaruit de hete stoom komt, namelijk tussen de twee roosters, zorgt er voor dat de roosters zeker niet verstopt raken met afkoelende was. Aangezien warme lucht opstijgt, worden de raten bovendien goed gesmolten. Groet, Ben

  • Jaap Doornweerd

    24-11-2019 om 13:50

    Hoi Ben,
    Waar kan je terecht om kleinere hoeveelheden was te laten gieten tot kunstraat? Bv. 8 Kg?
    Mijn wasgieter uit Leersum is gestopt en Ecopol hanteert een ondergrens van 15 kg.
    Groet van Jaap.

    Jaap, ik heb contact gehad met Ecopoll en daar kun je ook kleinere hoeveelheden was aanleveren, zoals jouw 8 kg. Echter voor partijen onder de 15 kg geldt een standaardprijs van 105 euro all-in i.v.m. instelkosten en werkzaamheden per partij.
    Het loont dus de moeite om met andere imkers samen te werken, want bij 50 kg of meer dan kan de kiloprijs gereduceerd worden tot 4 euro per kilo. Probeer het eens in verenigingsverband. Groet, Ben

  • Henk

    25-11-2019 om 14:38

    Hallo ben,
    Door een geknapte slang bij mij onder de vloer hebben enkele hk met raten voor de helft onder water gestaan. Nu zijn deze gaan schimmelen en na omsmelten ruiken deze nog steeds naar schimmel, heeft u enig idee wat ik hiermee kan?
    Mvg henk

    Henk, lastig probleem. Was kun je wel op 80 graden meerdere keren omsmelten, misschien helpt dat? Ik zou er geen andere partij aan toevoegen, want wellicht blijft de geur aanwezig. Je kunt de blokken in een pantybroek au bain-marie omsmelten, misschien blijven er reststoffen achter in de panty. Mocht de geur niet verdwijnen, dan kun je de was misschien gebruiken voor kaarsen. Je begrijpt dat ik er gelukkig geen ervaring mee heb. Groet, Ben

  • Rindert

    25-11-2019 om 18:54

    Hallo Ben,
    Vandaag drie volken oxaalzuur gedruppeld bij plm 5 graden. Echter ik was amper klaar en de zon kwam door. Niet een geslaagde behandeling dus. Kan ik deze volken over drie weken oid nog een keer druppelen of is dat teveel van het goede?
    Bedankt alvast,
    Rindert

    Rindert, dat is absoluut te veel van het goede of beter gezegd van het slechte ;-). Er komt vanwege het suiker een zekere dosis oxaalzuur in de maag van de bijen. Dit kunnen ze eenmalig verdragen, een tweede behandeling leidt echter tot verhoogde bijensterfte. Die neem je overigens pas waar bij een verzwakte uitwintering want de dode of zieke bijen verdwijnen uit de kast. Groet, Ben

  • Tomer

    27-11-2019 om 11:52

    Ik heb zelf geen ervaring met het vroegere hiveclean of varromed, maar ik lees dat dit evenveel oxaalzuur bevat. Waarom kan dit product dan zonder verhoogde sterfte meerdere keren gegeven worden en de oxaalzuuroplossing slechts 1x? Nemen de bijen dit misschien niet oraal op omdat er geen suiker toegevoegd is zoals in de zelfgemaakte oxaalzuuroplossing?

    Tomer, indien je VarroMed toepast als late herfst behandeling (november/december) dan dient dit een eenmalige behandeling te zijn! Overigens bevat VarroMed ook suiker (volgens G. Valk: sucrosestroop).
    De enige bestrijding die meermaals uitgevoerd mag worden in de winter is sublimeren. Overigens lijkt me dit absoluut niet nodig en wenselijk gezien de effectiviteit van sublimeren. Groet, Ben

  • Gert Valk

    28-11-2019 om 12:51

    Hoi Ben, volgens mij schrijf je iets wat niet helemaal klopt.
    De vorm van suiker is wel degelijk aanwezig in varromed. Dit is sucrosestroop

    Het werkingsmechanisme van oxaalzuur tegen Varroa-mijten is onbekend, maar er is direct contact
    tussen de mijten en het oxaalzuur vereist. Er wordt aangenomen dat oxaalzuur werkt via direct contact
    of door inname van oxalische hemolymfe. Het acaricide effect wordt mogelijk voornamelijk door de
    lage pH van de formulering veroorzaakt. Oxaalzuurbehandelingen die in water worden toegediend zijn
    onwerkzaam, maar toediening in suikerwater verbetert de werkzaamheid doordat de hechting hiervan
    aan de bijen hierdoor toeneemt.
    (Aldus varromed handleiding, )
    HUlpstoffen:

    Karamelkleurstof (E150d)
    Sucrosestroop
    Propolistinctuur 20%
    Steranijsolie
    Citroenolie
    Citroenzuurmonohydraat
    Gezuiverd water

    Dus wat Tomer schrijft vind ik een goede vraag.
    Misschien kunnen zeg ik de winter minder oxaalzuur in hun maag verdragen doordat de stofwisseling veel lager is.

    Gert, bedankt voor het uitpluizen van de VarroMed bijsluiter. Ik heb de melding van 'geen suiker in VarroMed' al veranderd. Blijft natuurlijk overeind dat je maar eenmalig moet behandelen in de winter bij het druppelen. Er is een Zwitser, die de werking van oxaalzuur beschreven heeft, dit sluit aan op jouw verhaal. Via de doorlaatbare napjes van de mijtenpoten komt het zuur in het bloed van de mijt. Dat overleeft de mijt dus niet.

    Bij een meervoudige VarroMed behandeling eind juli/begin augustus tref je met name de laatste generatie kortlevende zomerbijen. Die verdwijnen in augustus en september. Maar de winterbijen moeten het langer uithouden, dus die moet je dan ook niet meervoudig behandelen.

    Het vernevelen van een oxaalzuurwateroplossing werkt overigens ook uitstekend. Maar deze behandeling is veel te tijdrovend en stressvol voor de bijen. Groet, Ben

  • Bianca

    01-12-2019 om 19:01

    Dag Ben,

    Hoe druppel je het oxaal als de bijen over 2 BK’s verdeeld zitten? Via de bovenste BK of de kasten toch kort van elkaar halen?

    Dag Bianca, kijk maar naar de video in het nieuwste blogbericht. Groet, Ben

  • Jeroen de Heer

    23-04-2020 om 16:55

    Ben,
    Ik ben met mijn (pas op markt plaats gevonden 2de hands) zonnewassmelter de oude raten aan het smelten. Met dit mooie weer gaat dat top. Voor het eerst dat ik dit doen en het resultaat vind ik erg goed en beter dan zo'n energie. (heb een zelfbouw stoomwassmelter). Ik vind het wel eens jammer/zonde dat er ook honing bij zit (suikerwater ben ik liefst kwijt). Het is best nog wel eens lastig in de lente te bepalen, verse lente honing of toch wintervoer.
    Geef je nog wel eens dit uitgesmolten suiker goedje terug aan de bijen? Ik denk van niet. Kan dit eigenlijk kwaad wanneer je het toch gebruikt om nieuw opgezette volken hiermee te voeren?
    De oude voerramen zijn niet altijd leeg geraakt (of weer vol aan het raken), door goede herfstdracht op een standplaats en misschien iets te veel gevoerd op aan andere standplaats. Onderbak kon niet weggenomen worden in het vroege voorjaar, zaten bijen en broed in. En het duurde wat lang voordat de eerste controle gedaan kon worden met een goede temperatuur.
    Groetjes, Jeroen

    Jeroen, dat spul NIET meer terugvoeren aan de bijen. Veel te groot risico voor vervelende broedziekten. Groet, Ben

  • Anne-Marie de Kok

    31-03-2023 om 04:32

    Ik heb een vraag over de trechter/zeef die je gebruikt in de stoomwassmelter. Weet je of deze ook past in een broedkamer van een spaarkast?
    Alvast bedankt voor je reactie.

    Ha Anne-Marie, ik gebruik de wastrechter in een houten dadantkast. Op de website van holtermann in Duitsland vind je onder de artikelnummers 3840 tot 3846 zes verschillende modellen. Hierbij wordt ook de Segebergerkast genoemd. Misschien kun je de maten opvragen en informeren bij een Nederlandse firma. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.