18-11-2021

Propolis als medicijn

Gisteravond was het gezellig druk tijdens het NBV-webinar (640 deelnemers) over natuuurlijk en praktisch imkeren. Tijdens het vragenkwartiertje vroeg Eckhard Sambeth (de webinar gespreksleider) mij naar de publicatie over de effecten van propolis op bijenvolken. In dit blogbericht heb ik die publicaties verwerkt als linkjes.

Op de bovenstaande foto van een schuifla zie je als het ware propolis spetters liggen. De hoeveelheid verschilt sterk per volk. Hoe die spetters daar komen is mij eigenlijk een raadsel. Het lijken sterk op vloeibare druppeltjes propolis, die naar beneden gevallen zijn. Maar hoe kunnen de bijen de propolis verwerken tot vloeibare bolletjes?

In het Darwiniaanse bijenhouden zoals Thomas Seeley dit uitdraagt, wordt het gebruik van propolis gestimuleerd. Hij adviseert zelfs om houten bijenkasten aan de binnenkant op te ruwen, zodat de bijen extra propoliscoating aanbrengen. Propolis heeft van nature in zijn oorsprong als kithars al een remmende werking op schimmels, baterien en vurussen. 

Er zijn veel onderzoeken geweest naar de effecten van propolis op varroamijten. De wetenschappers hebben voldoende bewijs gevonden voor de positieve effecten op het immuunsysteem van de bijen of beter gezegd het immuunsysteem wordt door de werking van propolis ontzien. Het propolis vermindert sterk de toename van vooral DWV-virussen, bekend om hun dodelijke effecten tijdens de overwintering van bijenvolken. In dit onderzoek kun je daar meer over lezen.  Ook het gebruik van propolis opgelost in ethanol is bestudeerd. Uit dergelijk onderzoek is gebleken dat dit bij een bepaalde dosering zeer dodelijk is voor varroamijten. Ook VarroMed bevat in opgeloste vorm propolis. Een studie over het effect van opgeloste propolis vind je hier als linkje.  

Als laatste voeg ik hier nog een leaflet bij van een Duits onderzoek, waarin tevens over de positieve effecten van ruwe propolis wordt gesproken. Het zou een levensverlengend effect hebben op met mijten geinfecteerde bijen. 

Concluderend zou je kunnen zeggen dat propolis geen effect heeft op de aantallen mijten, echter wel op de virulentie van de virussen, die de mijten bij zich dragen. De mijten berokkenen minder schade door de remmende werking op de aantallen ziekmakende DWV-virussen. Daarnaast versterkt het de weerbaarheid van het immuunsysteem van de bijen. 

In veel onderzoeken wordt dan ook afgesloten met het advies om de propolis vooral in de kast te laten zitten en niet te verwijderen. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt

Meer interesse naar het natuurlijk (Darwiniaans) imkeren van Thomas Seeley aangevuld met eigen ervaringen in het compact imkeren in spaarkast en Topkast? Een weg naar natuurlijk(er) imkeren met minder of geen bestrijdingsmiddelen. Reageer maar met een mailtje. 

 

Deel dit bericht

Reacties

  • jaap

    18-11-2021 om 21:10

    Ik vond het een goede lezing die je hield. Ik ben wil wel meer weten over compact imkeren in de spaarkast.

    Ha Jaap,
    Op onze website vind je onder imkerij de boeken.
    www.de vlinder en go.nl
    Stuur me svp even een mailtje.
    Groet, Ben

  • Ingrid

    18-11-2021 om 21:39

    Dank je Ben, t was een leuke webinar!
    Ik kijk en lees graag je blogs! Je kunt heel fijn vertellen!
    Ik heb ook een heel erg propolis volk..
    de ramen trek ik soms stuk omdat ze helemaal vastzitten , ik smeer de randen van de deksel van mijn styropor dadant in met vaseline omdat ik die er anders echt niet vanaf krijg.
    Ik koester dit volk en de nakomelingen van deze Q , ik oogst het teveel aan propolis en hoop deze winter mooie crèmes ermee te maken ook met de wasdeksels van de honingoogst. Schijnt goed tegen exceem te helpen.. dus ben benieuwd of het mij ook helpt.

    Ha Ingrid, leuk! Wel altijd oppassen voor een propolis allergie, die schijnt redelijk vaak voor te komen. Maar het gebruik tegen eczeem is heel bekend. Groet, Ben

  • Piet

    18-11-2021 om 21:42

    Net als je blogs, was je lezing gisteravond ook erg leerzaam en duidelijk Ben!
    Een vraag heb ik nog wel: je had het een keer over een (nieuw) boek .
    Met de komende wintermaanden voor de boeg en de tijd dat de Sint in het land is,
    en de Kerst is over vijf weken schept dit alles kansen om mijn kennis nog wat op te vijzelen.

    Ha Piet, Op onze website vind je onder imkerij ook de boeken.
    www.de vlinder en go.nl
    Stuur me svp even een mailtje. Groet, Ben

  • cobie hartog

    18-11-2021 om 22:32

    Ingeid, totdat je merkt dat je na drie jaar imkeren merkt dat de propolis je handen veranderen in heel ruwe huid met kloven, dat bij elkaar maanden duurt voordt dat over is. Kortom ik bleek er allergisch voor te zijn geworden.

    Ha Cobie, schijnt vrij vaak voor te komen. Gelukkig kun je handschoenen dragen in de bijen. Groet, Ben

  • Andrés

    18-11-2021 om 22:40

    Ha die Ben, het was idd een mooie lezing.

    Ik heb 2 vragen:

    Jij had het over 1bk met een half hk, ik ken alleen hele hk's, kan je toelichten wat jij onder halve hk bedoelt?

    Jij zegt dat de varroalade altijd eronder moet vanwege de warmte van de broednest. In de opleiding tot bijenteelt leraar is door Marie José ons verteld dat deze zo min mogelijk dicht moet ivm ventileren, met vocht zouden de bijen meer moeite hebben dan met temperatuur. Om dit reden heb ik deze altijd open behalve als het vriest of ik de mijtenval moet tellen, zoals nu bv. Wat is waar?

    Bedankt...

    Ha Andrés, welkom in de wereld van de imkers. Vraag je 2 imkers naar een mening, dan krijg je 3 antwoorden ;-).
    Bij kasten waarvan tenminste de bovenkant (dekplank, piepschuim,dak) goed geïsoleerd is, heb je bij voldoende sterke volken nooit last van condensatievocht.
    Nog sterker het beetje vocht dat door hun eigen toedoen ontstaat, gebruiken ze weer om wintervoer te verdunnen en op te nemen.
    Broeder Adam zei altijd: "laat de bijen het je vertellen". Heb je wel eens een bodem met gaas nadat die 10 jaar in gebruik was bekeken? Ze proberen de bodem altijd dicht te kitten. Bijen hebben een hekel aan tocht. Men is er inmiddels achter gekomen dat de mijtenvoortplanting in werksterbroed bevordert door het broed iets af te laten koelen.
    Uiteraard kunnen bijen door zich hiervoor extra in te spannen de temperatuur wel weer herstellen, maar dit vraagt wel extra werkstress.

    Je eerste vraag over "halve en hele" honingkamers. Bij spaarkasten heb je hoge broedkamers, maar die gebruiken beroepsimkers ook altijd als honingkamer. Andersom gebruiken hobby-imkers vaak een halfhoge (halve) kamers als aanvullende broedkamer. Vandaar dat ik over halve en hele kamers praat. Groet, Ben

  • Herman Hulleman Harderwijk

    19-11-2021 om 08:33

    Dag Ben,

    Mooi presentatie afgelopen woensdag ! Ik snap wel dat je óók docent bent in het dagelijks leven, en das een compliment.

    Dit jaar voor het eerst met eenbaksimkeren gestart (jouw boekje aangeschaft). De helft minder BK gebruikt, maar meer HK moeten aanschaffen, om de bijen voldoende ruimte te geven. Na het honingseizoen de bakken eraf. En dan zitten ineens álle bijen in 1 BK. Dat was wennen voor hen en mij. Veel bijenbaarden aan het end van de middag. Maar na een paar weken loste dit op en zat alles mooi in de bak. Ik heb 10 raams spaarkasten. Ik begrijp dat ik beter 11/12 raams kan gebruiken. Is dit makkelijk te realiseren, Ben ?
    Ik had het idee dat ik de zwermneiging van de volken beter kon reguleren, nu met 1 BK (acht volken, 1 zwerm). Het is overzichtelijker. Maar aan de andere kant, ben ik ook weer een jaar wijzer (dit is mijn derde imkerjaar).
    Groet, Herman

    Ha Herman, leuk om dit te horen. Precies in lijn met mijn ervaringen in de afgelopen 5 jaar. Het is veel beter te beheersen. Er zijn zoveel voordelen verbonden aan het gebruik van slechts 1 broedkamer. Jij hebt gelukkig goed door dat je dit wel moet compenseren met veel hk's boven het rooster. Dat kwartje valt bij menigeen nog niet.
    Het zeer beperkte zwermgedrag verklaar ik door de betere bereikbaarheid van de feromonen van de moer, die slechts alleen in die ene broedkamer hun werk moeten doen.
    Bij twee bk's ontstaat er een tekort in dat grotere broednest, waardoor zwermdrift ontstaat.

    Dan je vraag over 10, 11 of zelfs 12 of 13 ramen. Het enige dat een kleinere raamafstand bewerkstelligt, is een compacter broednest met een iets betere warmtehuishouding. De straatjes zijn smaller, dus minder luchtuitwisseling en de warmte, die het gesloten broed uitstraalt beïnvloedt sneller de andere raten.
    Die betere warmtehuishouding remt de gezinsgrootte van de varroamijten enigszins. Geen 2 dochters, maar vaker 1.

    Er zijn in de handel afstandsrepen voor 11 ramen spaarkast, maar het is een hele klus om al je bakken om te zetten. Je hoeft trouwens niet de hk's om te zetten.

    Alleen bij kunstraat van 5,1 mm kun je verder verkleinen. Maar met het eenbaksimkeren ben je al op de goede weg!
    Groet, Ben
    PS in het dagelijks werk zat ik in ICT ;-). Maar toch bedankt voor je aardige woorden!

  • A. Cornelissen

    19-11-2021 om 09:21

    Door omstandigheden de webinar moeten missen. Zijn deze ergens terug te zien?

    Ha A., google eens op Praktijkdag Bijen in België. Daar is het ongevraagd toch opgenomen. Daar moet je het terug kunnen vinden. Maar bij voldoende belangstelling wil ik de presentatie nog wel een keertje geven in het winterseizoen.
    Groet, Ben

  • Karina mans

    19-11-2021 om 12:21

    Mooie lezing en knap hoe je verbinding maakt tussen de traditionelen en darwinimkers.
    Zelf imker ik met Warree, dus eens per jaar gaat een kast open, bouwen zelf raat en geen bestrijding en kamers alleen vanonder aanvullen.
    Mijn honingoogst was enkele jaren zo miniem dat ik deze zomer een half hoog (10cm) honingkamertje OP de broedkamer heb gelegd.
    En dat was een succes met ook mooie raathoning.

  • Harrie

    19-11-2021 om 17:27

    Bedankt voor de duidelijke lezing.
    Ik heb afgelopen jaar enkele volken op een broedkamer gehouden en is zeer goed bevallen. Indien je in het voorjaar zwakke volken gaat samenvoegen door de broedkamers op elkaar te plaatsen hoe kun je dan nog terug naar een broedkamer.

    Ha Harrie, het is handiger om ze direct in 1 van de 2 BK's samen te voegen. Wanneer je niet doet omdat het te koud is ofzo, probeer het dan een week later. Want de warmtehuishouding in een enkele BK is beduidend beter. Plaats de ramen met broed bloksgewijs tegen elkaar aan eventueel aangevuld met voerramen aan de zijkant. lege of overtollige voerramen wegnemen voor latere broedafleggers. Indien er al dracht is dan gelijk moerrooster en honingkamer plaatsen. Groet, Ben

  • joost

    20-11-2021 om 18:55

    Dag Ben, helaas je Webinar gemist, kan ik deze nog ergens terugkijken?

    Groet,
    Joost

    Ha Joost, google eens op Praktijkdag Bijen in België. Daar is het ongevraagd toch opgenomen. Daar moet je het terug kunnen vinden. Maar bij voldoende belangstelling wil ik de presentatie nog wel een keertje geven in het winterseizoen.
    Groet, Ben

  • Ton Boolman

    21-11-2021 om 13:46

    Hallo Ben,

    In een recent blog over muldiagnose noemde je een waarde van 1 mijt/dag voor de mijtenval in de tweede helft van november als grenswaarde om al dan niet te oxalen in december. In je presentatie over natuurlijk imkeren deze week zei je dat het niet verkeerd is de bijen wat minder te pamperen en de selectiedruk van de mijten wat op te voeren, zodat de bijen "leren" te leven met de varroamijt. Dat laatste klinkt mij zeer logisch in de oren, en wil ik eigenlijk wel in toepassen als dat redelijkerwijs kan.

    Nu heb ik onlangs in mijn eerste en tot nu toe enige volk (ben pas dit jaar begonnen met imkeren) een mijtenval van 9 mijten over een periode van 5 dagen gemeten. Gemiddeld 1,8 mijt per dag. Dit is boven de grenswaarde van 1 mijt per dag, maar ik heb nog weinig gevoel of het er heel erg boven zit of maar marginaal boven.

    Is het mogelijk om ipv absolute waardes ook wat bandbreedtes aan te geven van wat nog acceptabele niveaus van mijtenbesmetting zijn, en van hoge en zeer hoge niveaus?

    Ik neem aan dat de grootte van het volk en de leeftijd van de koningin ook factoren zijn die van invloed zijn. In mijn geval, de koningin is van dit jaar en op 25 september waren alle 10 ramen van de broedkamer (spaarkast) volledig bezet en de ramen van de (halve) honingkamer die ik op de broedkamer heb laten staan (moerrooster toen wel verwijderd) waren ook volledig bezet. Dus redelijk sterk volk denk ik.

    Groet, Ton

    Ha Ton, leuk dat je je ook verdiept in de mijten. De belangrijkste graadmeter voor de overlevingskansen van je volk blijft wel de sterkte van het volk laat in de herfst. Een jonge moer draagt bij tot die sterkte omdat ze langer doorgaat met leggen dan een overjarige moer.

    Het blijkt dat sommige volken de mijtengroei minder hard laten oplopen dan andere volken. Wanneer je 10 willekeurige volken neemt, dan zal er 1 die betere eigenschappen hebben. Door te meten zoals jij doet, kun je die betere volken eruit halen en daar van door telen.

    Goed, je hebt er nog maar 1, maar oefening baart kunst ;-).

    Ik meet al 5 jaar bij tientallen volken de mijt in de herfst en winter. De mijtenval varieert van 0,1 mijt tot enige tientallen mijten per dag (in september tot wel 100 of 200 per dag).
    Je kunt bij mijn volken stellen dat alles dat in oktober gemiddeld onder de 10 mijten per dag blijft, tot op heden altijd de winter overleeft. Daarboven lopen ze een verhoogd risico op sterfte.

    Als je leergierig bent dan kun je via de schudmethode eind juli de mijtenbesmetting op de bijen meten door een monster van 300 bijen te onderzoeken. Onder de 5 mijten per 100 bijen, laat je de zomerbestrijding achterwege en herhaal je de bemonstering eind augustus nog een keer. 5 of minder niks doen, bij 6 of meer geef je ze een zomerbehandeling met het liefst een soft middel. Groet, Ben

  • Arnold 't Hart

    24-11-2021 om 14:39

    Huisarts Wiebe Braam schreef een boekje: "De geneeskracht van propolis". Uitgeverij Poiesz.
    Bijzonder hoeveel positieve invloed propolis ook op mensen heeft.

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.