Blog categorieën

20-01-2025

Teelt en selectie

De inspiratie voor dit bericht ontstond na lezing van het boek met de titel "The Honey Bee Solution to Varroa" een Practical Guide for Beekeepers,  een recent verscheven boek geschreven door Steve Riley. 

De grafiek met de titel "de dagelijkse opgetelde mijtenval vanaf 1 september 2024" laat de mijtenval zien van 19 onbehandelde volken vanaf 1 september 2024 tot heden. Je ziet dat het volk met de meeste mijtenval in november al ter ziele was (bovenste lijn). Dat volk is van een teeltlijn, die slecht opgewassen is tegen de mijtenreproductie. De vierde lijn van boven is ook van deze lijn, echter dan aangepaard met een eigen VSH/SMR lijn, waardoor de mijtenval gelijk met 50% gereduceerd is.

VSH staat voor Varroa Sensitieve Hygiene, een eigenschap waardoor de bijen met hun reukvermogen in de antennes de aanwezigheid van mijtenfamilies of de schade, die hun aanwezigheid veroorzaakt heeft, in het gesloten broed kunnen traceren. Daarbij openen zij deze cellen, die vervolgens door gespecialiseerde opruimbijen worden geleegd. De jonge premature mijten sterven en de moedermijt probeert het in een andere cel met larf nogmaals. Dit kan zij nog tweemaal herhalen. 

SMR staat voor Surpressed Mite Reproductie oftewel Verminderde MijtenVoortplanting. Hierbij verloopt de reproductie langzamer en met kleinere aantallen. Hier kunnen allerlei redenen aan ten grondslag liggen, zoals:

  • een verkorte broedduur door kleinere cellen
  • een lagere afgifte van broedferomonen, waardoor de mijten minder of later instappen
  • het meervoudig instappen van mijten waardoor het aantal nakomelingen sterk wordt gereduceerd
  • een verstoorde bevruchting van de mijten onderling door het ontbreken van het mannetje
  • een beperkte beschikbaarheid van darrenbroed 
  • een betere warmtehuishouding door een compact broednest bij het eenbaksimkeren en door een beperkte raamafstand van 3,5 mm of minder.

De eigenschappen VSH en SMR versterken elkaar. De eerste zorgt van het verstoren van de voortplanting door het verwijderen van de mijtennakomelingen uit het broed, terwijl SMR ervoor zorgt dat de voortplanting op een lager pitje verloopt. Samen kunnen ze zorgen voor het behalen van het uiteindelijke doel om de mijtengroei op jaarbasis te beperken tot maximaal 1000 tot 2000 mijten. Bij deze aantallen wordt tevens de virusdruk zodanig laag dat de volken niet meer ineenstorten in herfst en winter. Uit bovenstaande grafiek zie je dat dit al aardig lukt met deze 18 volken. 

De andere grafiek met in de kop "grafiektitel" laat de opgetelde dagelijkse mijtenval zien van van 16 onbehandelde volken van 1 september 2017 tot 1 maart 2018.

Zoals je kunt zien, is de mijtenval in de afgelopen acht jaar zeer sterk gereduceerd. In 2017 zaten de meeste volken nog duidelijk boven de 1000 mijten schadegrens. 

Voor de duidelijkheid: in de herfst van 2016 begon ik met het eerste onbehandelde bijenvolk, in 2019 ben ik volledig gestopt met de mijtenbehandeling. Ik wijs er nadrukkelijk op wijzen dat dit uitsluitend zonder grote verliezen kan door de mijtenbesmetting goed te monitoren en zonodig toch te bestrijden. 

In de UK zijn er inmiddels zo'n 2000 imkers, die behandelvrij zijn. Die hebben dit kunnen bereiken door vooral de mijtenval regelmatig te meten en uitsluitend na te telen van de minst besmette volken. De koninginnen van de meest besmette volken worden stelselmatig vervangen door jonge moeren van de minst besmette en goed presterende koninginnen. Vaak wordt hierbij geteeld met het lokaal aanwezige ras. Zelf maak ik wel gebruik van bevruchtingstations om van de daar aanwezige VSH/SMR darren gebruik te kunnen maken. Selectie uitsluitend aan de moederkant werkt, echter aan moeder- en vaderkant tegelijk levert sneller resultaten op. 

Door gezamenlijk lokaal te voorzien in darren van de minst besmette volken hebben we invloed op de verbetering van onze bijenvolken. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker, auteur en docent koninginnenteelt

 

Deel dit bericht

« terug naar overzicht

Reacties

  • mark v

    20-01-2025 om 12:34

    Hoi Ben, dus je kunt lokaal natelen van je eigen F1 moeren die weinig mijten hebben? Je zit dan wel vaak met die pikkende F2. Wordt het niet eens tijd dat jij ook Carnica met VSH gaat uitzoeken:) Groetjes weer

    Ha Mark, het wandelgangenverhaal van prikkende F2's komt vrijwel altijd uit de Carnica-hoek. Uit kruisingen tussen Carnica en Buckfast blijkt dat er helemaal geen sprake is van stekerigheid. Zachtaardig x zachtaardig geeft in de regel zachtaardig. F2 x bastaard kan onvoorspelbare nateelt geven, want je kent de eigenschappen niet van de bastaard darren. Zouden dat zachtaardige darren zijn, dan krijg je zachtaardige F2's. Helaas zie je naast de voordelen van heterosis ook de nadelen, alle eigenschappen komen versterkt terug. Dus zit er stekerigheid tussen de darren, dan zie je dat extra goed.
    In mijn omgeving zitten blijkbaar vrijwel uitsluitend zachtaardige bijen, want zelfs een toevallige F3 blijft nog redelijk zachtaardig. Groet, Ben
    PS Carnica VSH materiaal is er ook wel, alhoewel de selectie in de Carnicateelt mi te veel de nadruk legt op algemene hygiene ipv VSH. Groet, Ben

  • Karin Baek

    20-01-2025 om 15:15

    Interessant boekje " the Honey Bee Solution to Varroa / A practical guide to beekeepers;. Steve Riley in samenwerking met S. Martin en R. Büchler. Alles over varroa en de mechanismen in het bijenvolk en VSH gedrag. Aanrader!

  • Tjeerd

    21-01-2025 om 11:55

    Hallo Ben,

    Je sluit je blog af met het volgende:

    Door gezamenlijk lokaal te voorzien in darren van de minst besmette volken hebben we invloed op de verbetering van onze bijenvolken.

    Een terechte opmerking denk ik, vraag die ik dan wel heb: is kennis delen over de selectie alleen genoeg, of moeten er meer imkers komen die starten met geselecteerde koninginnen om het aantal te bevorderen. In het laatste geval, hoe komen zij aan die geselecteerde koninginnen?

    Ha Tjeerd, het selectieproces begint met bewustwording bij imkers. De basisteelt ligt in hun handen, zij moeten selecteren op positieve kwaliteiten en volken met mindere eigenschappen uitsluiten van de productie van darren en jonge moeren. Door vanuit de drie rasverenigingen meer overlarfdagen te organiseren zodat er meer VSH/SMR-materiaal beschikbaar komt, ontstaat er een olievlek naar andere geïnteresseerde imkers.
    Ik hoop dat de voorlichting via het Bijenblog imkers aanzet tot overdenking en handelen, want het gebruik van oliën en zuren in bijenvolken is geen duurzame manier van imkeren. Groet, Ben
    ps er zou een subsidieregeling ingevoerd moeten worden om goed VSH/SMR materiaal te verspreiden in de vorm van larfjes, aangeblazen doppen en jonge moeren. Een betere promotie voor selectie en teelt zou ook kunnen helpen. Groet, Ben

  • Gert Valk

    22-01-2025 om 20:45

    Mooi om te zien Ben!
    Ik vind dat je leuk en goed bezig bent!
    Je schrijft de stukken boeiend, is informatief en leerzaam.
    Succes verder er mee!

    Thnx Gert. groet, Ben

  • holemans alfons

    23-01-2025 om 09:27

    Het gebruik van zuren is momenteel de beste oplossing om varoa te behandelen vooral sublimeren en strips met oxaalzuur,glicirine en alcohol.Het combineren van 2 zachte carnica-lijnen bevordert het poetsgedrag en vitaliteit,buckfast zijn niet varoatoleranter dan carnicabijen.
    Het is ongeveer hetzelfde, de kruising geeft niet direct alle goede voornemen,het is beter te telen met zuiver ras-bijen van verschillende families,hebt ge minder warboel. Beroepsimker fons holemans van belgie 0477 48 28 12

    Dag Alfons, de eigenschap zachtaardigheid is een andere eigenschap dan poetsgedrag en vitaliteit. Je opmerking dat de combinatie van twee zachte Carnica-lijnen vitalere bijen oplevert, is waarschijnlijk anders bedoeld.
    Verder wijs ik de lezers er op dat het gebruik van strips met glycerine en oxaalzuur niet toegestaan is in Nederland. In België lopen er volgens mij proeven mee. Het sublimeren van oxaal is in Nederland en Duitsland wel toegestaan, maar volgens mijn informatie nog niet in België. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.
« terug naar overzicht