Tops en flops in de bijenvolken

Over twee weken begint de meteorologische winter. Veel van mijn bijenvolken zien er top uit. Sterk en goed op gewicht mede dankzij het mooie najaarsweer waarbij er nog veel stuifmeel is verzameld. 

Op deze foto zie je vier verschillende dadant-volken gisteren gefotografeerd bij elf graden Celcius. De onderkant van de foto's is de achterkant van de kast. Je ziet dat de positionering verschilt per volk. Het volk links onder op de foto zit in een styroporkast en de andere drie in een houten kast. Het verschil is duidelijk te zien. In de goed geisoleerde styroporkast zitten de bijen los van de tros. Rechts of links in de kast zitten is niet belangrijk. Zo lang ze voorin de kast zitten, is er nog voldoende wintervoer aan de achterkant van de ramen. 

De gedempte invloed van de buitentemperatuur op het binnenklimaat van de styroporkast leidt tot verminderd voergebruik in herfst en winter en een weekje voorsprong bij de voorjaarsontwikkeling. Per saldo leidt dat niet tot sterkere volken. De volken in styroporkasten zullen wellicht een week eerder op hun maximale sterkte zijn en derhalve ook eerder in zwermstemming geraken. Iets dat je vanwege de voorjaarsdracht wellicht liever iets wil uitstellen. 

Naast deze toppers zijn er ook flops te vinden in de vorm van lege kasten. Herfstverliezen komen iedere herfst voor. Blijkbaar gaat er iets totaal mis in de vorming van winterbijen. Overal in Nederland komt dit verschijnsel voor, meestal blijft het beperkt tot 1 op de 30 tot 40 volken. Eind oktober zijn alle zomerbijen verdwenen, indien de winterbijen aangetast zijn door DWV type B-virussen via de besmetting door de varroamijten in de nazomer gaat het helemaal mis. Het volk stort in en de resterende bijen vervliegen naar andere kasten. Soms worden de winterreserves door de andere volken leeg geroofd, soms tref je nog volle ramen met wintervoer aan. Door vocht ontstaat er een groengrijze waas over de met was verzegelde wintervoorraad. Dat is geen probleem. Ramen met gesloten broed moet je afvoeren via het restafval of omsmelten tot wasblokken. 

Als imkers hebben we weinig tot geen grip op het uitbreken van het zeer ziekmakende DWV type B virus. Dit virus blijft nog zeker twee maanden onder de bijen nadat de mijten via de zomerbestrijding al verwijderd zijn. De belangrijkste vraag blijft waarom het ene volk getroffen wordt en het andere volk niet? De varroabestrijding is in de regel per imker bij alle volken hetzelfde, zowel kwa timing als kwa bestrijdingsmiddel. Uit een nadere bestudering van de herkomsten van de koninginnen kan ik geen conclusies trekken. Wat wel opvalt is dat de volken die in juli onverwacht onvriendelijk zijn vaker getroffen worden met dit verschijnsel van verdwijnende bijen. Zullen ze zelf al last ervaren van dit virus?  

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt