Blog categorieën

15-02-2021

Van Spaarkast naar Dadantkast

Wintertijd is ook bezinningstijd. Tijd voor vragen als: werk ik met de meest ideale bijenkast, welke bedrijfsmethode kies ik dit jaar, toch overstappen naar een ander bijenras? Allemaal vragen, waarmee imkers in de winter bezig zijn. Met nog weinig werk in de bijen heb ik nu mooi de tijd om op de vraag van blogvolgers Jeroen en Dick in te gaan. 

Hoe stap je over op Dadant, welk dadanttype kies je en hoe doe je dat? Net als iedere andere imker ben ik ook ooit begonnen met spaarkasten en omdat red ceder niet kapot te krijgen is, heb ik nog steeds een paar.  Maar al snel merk je dat de spaarkast primair gericht is op het gemak van de imker en iets minder op de bijen. Alhoewel het met combiramen of een beperkte broedruimte ook al aardig de goede kant op gaat. 

Voordelen van Dadantkasten

Toch kan het beter, doelmatiger en diervriendelijker zowel voor de bijen als voor de imker. Mijn ervaringen met tientallen volken in dadantkasten heeft mij daarvan overtuigd. De Dadantkast US, ook wel Modified genoemd is, is voortgekomen uit de Langstroth kast. Deze is wereldwijd als standaard in gebruik bij beroepsimkers.

Dit geldt voor de Dadant US kast, die doorontwikkeld is door Broeder Adam, de grondleggger van de Buckfastbij. De Dadantkast kenmerkt zich door het gebruik van één broedkamer met iets grotere ramen. De gebruikelijke houten dadantkast biedt ruimte voor twaalf ramen, de styropor dadantkast (Frankenbeute) biedt ruimte voor elf ramen. Echter deze aantallen worden vrijwel nooit gebruikt, meestal slechts 7, 8 of 9 ramen afgesloten met een isolerend sluitraam. De ruimte wordt dus aangepast aan de legkwaliteit van de moer.  

Hier merk je het grote voordeel van deze kast. Geen 20 ramen om de moer te zoeken of zwermcellen of redcellen. Dat maakt het werken in deze kast zonder het hoeven tillen van een tweede broedkamer een stuk gemakkelijker. De ramen liggen op een zinken geleidestrip, zodat je het eerste raam bij een controle eerst iets naar je toe kan trekken en daarna pas optillen. Dit voorkomt dat er bijen gemangeld worden. Door het gebruik van hofmannzijkanten aan de ramen of door kopspijkertjes houd je de afstand op 35 mm, de internationale standaard. 

Je werkt altijd met een moerrooster, zodat de honingkamers schoon blijven van broed. De broedkamer dient echt uitsluitend voor broed en 1 of 2 voerramen, meer niet, want de honing moet naar boven gebracht worden. Overtollige voerramen gaan er dus in het voorjaar uit. Kunstraat wordt pas gegeven wanneer de bijen al in de hk aan het werk zijn. Meer info vind je in de andere blogberichten of in mijn imkerboek "Bijvriendelijk imkeren 2.0". 

Verschillende typen dadant

Er bestaat meerdere typen Dadantkasten, de bekendste zijn Dadant US (ook wel Modified genoemd) en Dadant Blatt. Die laatste wordt veel in Belgie en Frankrijk gebruikt en US wordt o.a. in Duitsland en Nederland gebruikt. Er worden ook nog dadantkasten met minder ramen aangeboden, deze worden veelal in Italie en Frankrijk gebruikt. De extra ruimte beneden is handig om in te werken en om een interne voerbak te plaatsen. 

De overgang van spaarkast naar dadant?

Op het moment dat de groei goed zichtbaar is in de volken, dit is meestal in april, kun je het volk uit een spaarkast overhangen.  Je zet de twee kasten naast elkaar en schuift de dadantkast door naar de plek van de spaarkast zodat de vliegbijen daar straks in terugkeren. Vervolgens begin je met de ramen met broed over te plaatsen. Stop de moer tijdelijk in een kluisje en schud het eerste raam met broed af in de dadantkast. Knip vervolgens met een scherpe snoeischaar de oortjes af van je simplexraam. Daarna past het in het grotere dadantraam. Zet het raam vast met schroeven of met draad. Zo werk je alle ramen met broed af en plaatst ze in deze volgorde in de Dadantkast. Snel werken ter voorkoming van afkoeling van het broed, dus kies een warme voorjaarsdag uit. Denk eraan je moer weer los te laten.

Plaats vervolgens twee echte dadantramen met kunstraat tegen het broednest aan, aan iedere kant 1 raam. Daarnaast plaats je nog aan iedere kant een simplexraamraam met voer (wintervoer en stuifmeel). De rest van de simplexramen houd je over. 

Na twee weken zijn als het goed is je nieuwe dadantramen uitgebouwd en belegd, verplaats ze nu naar het midden van het broednest en plaats nogmaals twee nieuwe dadantramen met kunstraat tegen het broednest aan. Werk 2 simplexramen naar buiten of als er geen broed meer in zit, neem ze weg. In augustus kun je nog een keer 3 of 4 ramen dadant met kunstraat plaatsen (voor het inwinteren) en kun je de andere 4 simplexramen weg nemen. Op deze manier kun je in een jaar het spaarkastvolk omzetten naar Dadant. Voor het maken van broedafleggers of kunstzwermen zijn er 5- en 6-raams dadantkasten te koop. Hierin kun je ze ook overwinteren. 

Meer mogelijkheden?

Uiteraard zijn er nog andere wegen naar Rome, kies de methode die het beste bij je bijen en bij jou past. Bij mij past deze methode goed en ik kan direct bij sterke volken een honingkamer dadant met uitgebouwde ramen plaatsen. Beginners hebben die luxe uiteraard niet. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt

 

 

Deel dit bericht

« terug naar overzicht

Reacties

  • Hans

    18-02-2021 om 15:41

    Hoi Ben,

    Zijn er nog verschillen tussen US, Blatt en de versie van broeder Adam? Ik kom daar niet echt uit, maar interesseert me wel.

    Ik heb geen Buckfast zoals jij, maar speelt het ras nog een rol in de keuze voor het type kast? Ik kan me voorstellen dat Buckfast een groter volume nodig heeft dan mijn bijen (geen ras).

    Bedankt en groeten, Hans

    Ha Hans,
    De kast, die broeder Adam gebruikte was de Dadant US, ook wel Modified genoemd.
    Dus er zijn twee typen raamformaat, danant US en dadant Blatt. Het scheelt ongeveer 1 cm in hoogte en 1 cm in lengte. Maar de oppervlakte is nagenoeg hetzelfde.

    Aangezien de inhoud van deze kast flexibel is, kun je ieder bijenras in deze kast houden, ook bastaardbijen. Groet, Ben



  • Luc S.

    20-02-2021 om 21:18

    Hallo Ben
    Er wordt volgende week lente weer verwacht, 18 graden, misschien iets meer op woensdag. Mag ik volken in Dadant Blatt kasten al krap zetten?
    Of vindt u het hiervoor nog te vroeg?
    Bedankt
    Luc

    Luc, persoonlijk wacht ik liever tot vanaf half maart, dan is de eerste generatie bijen geboren en hebben ze zich hersteld van de lange winterzit. Bovendien heb je dan waarschijnlijk ook 3 a 4 ramen broed en nu maar 2 of 3.
    Groet, Ben

  • Dick de Goede

    21-02-2021 om 12:26

    Hallo Ben,
    Je schrijft dat er meerdere methode zijn, een uur voordat dit blog verscheen heb ik net al mijn dadant us broedramen met kunstraat voorzien, grrr, :),
    Zou het volgende kunnen,? Dadant kast met alleen kunstraat, niet uitgebouwd , daarboven op een dekplank met hierin een vierkant gezaagd ter grote van de spaarkast en de twee broedbakken van de spaarkast er bovenop zetten, op een later tijdstip als de koningin beneden broed dmv een moer rooster de bijen naar beneden laten verhuizen, en wanneer zou dit kunnen, alvast bedankt voor je reactie,
    Met vriendelijke groet, Dick

    Dick, het bovenstaande kan. Echter deze ingreep kun je het beste doen wanneer de groei in de volken op gang komt. Je kent het principe van de overgang van winterbijen naar voorjaarsbijen? Dus eerst wordt de populatie wat kleiner in maart en ergens in april begint het weer te groeien.
    Ik zou trouwens eerst die twee BK's terug brengen tot 1, zodat ze sneller geneigd zijn om naar beneden te groeien.
    Zodra de eerste drie ramen dadant zijn uitgebouwd, dan moer erin en rooster er tussen. Vervolgens spaarkast BK na 3 weken wegnemen. Groet, Ben

  • Jos Stroet

    21-02-2021 om 18:37

    Zie de bijen heerlijk smullen van de sneeuwklokjes het is een genot om te zien

  • Jozefina Homminga

    21-02-2021 om 20:54

    Hallo
    Ik snap niks van al die termen .
    Ik heb kasten met tien ramen .
    En dat is alles..

  • Hugo van Rossem

    22-02-2021 om 09:59

    Ha Ben, duidelijk verhaal, dank. Ik ben enkele jaren geleden op dezelfde wijze overgestapt van spaarkast naar Dadant en heb toen ook de keus voor Dadant US gemaakt omdat die het meest gebruikt wordt hier. Wel kwam ik er tot mijn spijt achter dat de Mini+ raampjes waar mijn P-moeren in zitten net niet naast elkaar in een Dadant US raam passen (handig voor de teelt) terwijl dat wel kan in de Dadant Blatt. Nou ja, het is niet anders.

  • Cees van Hengstum

    22-02-2021 om 10:21

    Hallo Ben, Is overstappen naar duhoka een alternatief?

    Cees, indien je de huidige kasten wil blijven gebruiken, dan kun je dat inderdaad doen. Je kunt ook met zogenaamde combiramen werken in een 1,5 BK (1 BK + 1 HK).

    Ander alternatief om uit te proberen: gewoon werken met 1 spaarkastbroedkamer en meerdere HK's boven het moerrooster.

    Voorwaarde is het terugbrengen van 20 BK-ramen naar 10 of liever 11. Groet, Ben

  • Patrick Lemmens

    23-02-2021 om 13:31

    Hallo Ben,
    Ik heb een volk overwintert in een Beeplus zesramer met twee bakken (dus 12 Dadant Blatt HK ramen). In de onderste bak zit nu al op 4 ramen broed (ook gesloten) en een raam helemaal gevuld met geel stuifmeel van afgelopen week. Bovenste bak zit nog vol voer.
    Als ik dit volk wil overzetten naar een grote 11 raam Beeplus kast met Dadant Blatt Broedramen hoe kan ik dit het beste doen?

    Patrick, ik zou nog wachten op de volgende mooi weer periode. Dan zit de groei er beter in, nu gaan nog veel winterbijen dagelijks dood.
    Ik zou de BK-ramen in een grote broedkamer hangen afgesloten met een sluitbord (wel 1 raam extra met kunstraat geven tussen stuifmeelraam en broedraam, daaronder een HK met daarin de honingkamerramen. Ik ga ervan uit dat er wintervoer in die HK-ramen zit en geen echte honing. Eind maart kun je dan de echte honingkamer op een moerrooster plaatsen. Wellicht zijn de onderste HK-ramen tegen die tijd al leeg. Groet, Ben

  • Patrick Lemmens

    23-02-2021 om 22:22

    Hallo Ben,
    Voor de duidelijkheid: het broed zit momenteel in Dadant Blatt HK ramen. Alle BK ramen die ik heb zijn nog helemaal leeg. Mijn vraag was meer hoe schakel ik over van HK broedramen naar BK broedramen?

    Ik zat te denken aan twee opties:
    Optie1: Ik zou twee HK bakken kunnen gebruiken waarin ik HK ramen met broed hang en ernaast een leeg BK raam en sluitbord in beide HK bakken zoals je beschrijft. En dan op termijn de HK ramen eruit werken.

    Of optie 2: Ik laat het broednest in HK ramen intact in een HK bak bovenop een BK bak waarin ik het broednest naar beneden laat groeien waarna ik zodra dat gelukt is met een moer rooster de moer beneden hou en dan als al het broed uitgelopen is de HK ramen met broed weg haal. Dit á la hoe je een miniplus volkje naar beneden kunt laten groeien.

    Het voer is inderdaad wintervoer.

    Klinkt een van deze opties als een goed plan?

    Groeten, Patrick

    PS: Ik dacht dat een DB BK raam (b x h = 435 mm x 300 mm) de hoogte heeft van 2 DB HK ramen (b x h = 435 mm x 160 mm) maar twee DB HK ramen zijn samen 2 cm hoger (inclusief bijenruimte ertussen zelfs 3 cm). Nou ja, maakt niet uit denk ik.

    Patrick, ik zou gaan voor een variant op 2. Ik zou de 2 x 6 HK-ramen net als nu overhangen in het midden van 2 grote HK-bakken (dus weer 2 x 6) afgesloten aan weerskanten met een sluitbord. Daaronder een BK met 6 BK-ramen. Liefst 2 uitgebouwde ramen in het midden ook weer afgesloten door 2 sluitborden. Dus dan heb je 3 x 6 ramen boven elkaar.
    Dan groeit het in april wel naar beneden, moer naar beneden en moerrooster er tussen. Ondertussen het wintervoer maar voor lief nemen en de honing zelf opeten ;-). Of later de HK-ramen in 1 bak onder de BK plaatsen als voer. Groet, Ben
    Groet, Ben

  • Remco Weustman

    01-03-2021 om 10:44

    Goedemorgen Ben,
    Ik lees je blog met heel veel interesse, ik wil graag gaan Imkeren. Omdat er op dit moment geen basiscursus gegeven mag worden loop ik een soort stage bij Anneke, een oud cursist van je. Ik heb een vraag over de aanschaf van een kast. Ik zie dat veel imkers beginnen met een spaarkast en daarnaast zie ik regelmatig mensen overstappen van spaarkast naar Dadant. Ik ben geneigd om direct te starten met Dadant als ik de verhalen een beetje lees, zou er een reden zijn om als startende imker niet met Dadant kasten te gaan Imkeren, maar eerst met een spaarkast? Alvast dank voor je reactie.

    Ha Remco, het is makkelijker om met dadantkasten te imkeren. Kun je een deel van de materie over het plaatsen van een 2e broedkamer gewoon overslaan. Dadantimkeren is zowel in theorie als in de praktijk veel makkelijker. Alleen al de beperkte hoeveelheid BK-ramen maakt het zoveel makkelijker voor imker en bijen.
    Het feit dat de meeste imkers zijn opgeleid met spaarkast is de enige reden dat die het meest gebruikt worden tijdens de basiscursus. Leen vooral het imkerboek "Bijvriendelijk imkeren, het jaarrond....." van Anneke. Groet, Ben

  • Remco Weustman

    01-03-2021 om 19:51

    Dank voor je reactie Ben, helder! Ik ga het boek zeker lenen, Anneke had deze inderdaad al aangeraden. Wordt dan 1 van de volgende inleesboeken.

    Remco, ik heb er meer geschreven (3), dus je kunt nog vooruit ;-). Groet, Ben

  • Henk

    15-05-2021 om 22:33

    Hoi Ben, heb jij een voorkeur voor de Dadant BK in koud of warmbouw te plaatsen? En wat zijn de voor of nadelen?
    Vr gr Henk

    Ha Henk,
    Ik denk dat de warmtehuushouding beter geborgd is bij warmbouw. De wind blaast minder in de straatjes. In het prille voorjaar zijn de bk's achterin wel veel vochtiger. Zowel goede warmte als hoge vochtigheid reduceren de mijtenvoortplanting. Daar draait het bij mij om. Groet, Ben

  • Dick de Goede

    26-05-2021 om 10:44

    Goedemorgen Ben,

    Heb jou advies van 21-2 j.l uitgevoerd, echter weken erna hebben de bijen de lege ramen gebruikt om naar boven te klimmen en was er niets verandert,, Heb toen jouw methode uitgevoerd wat betreft het overhangen, twee ramen vol broed, kunstraat en weerszijden voerramen, en een sluit bord, Helaas de bijen gingen hun eigen gang, vorige week bij de controle bleek dat zij de lege ruimte naast het sluitbord al voor de helft helemaal wild hadden volg gebouwd met raat, het is een kluwen ter grote van een voetbal,
    Wat is nu de beste methode om het nog te veranderen.
    Een bijkomend probleem voor mij is dat ik mijn kasten in Duitsland, net over de grens heb staan en mag het land niet in .
    Alvast super bedankt voor je reactie,
    Groetjes. Dick

    Ha Dick, ik begrijp dat je er ook weinig geweest bent om eea te volgen en te corrigeren. Balen van die corona beperkingen. Stond de bovenste kast ook boven het open gedeelte van de dadantkast? Ze hebben gewoon onder de ramen in de lege ruimte doorgebouwd.
    Haal je sluitbord weg, snij die los en hang een raam met kunstraat er tegen aan, zodat ze de overstap maken naar een echt raam. Daarna een volgend raam en zodra daar broed in zit een moerrooster verticaal plaatsen, zodat de moer op de ramen moet blijven zitten. Groet, Ben

  • Dick de Goede

    27-05-2021 om 08:52

    Hallo Ben,
    Bedankt voor je reactie, inderdaad stond de bovenste kast op het open gedeelte, dat verklaart het eea, heb impulsief het sluitbord toen verwijdert en er nieuw raat tegenaan geplaatst , van het verticale rooster was ik niet opgekomen, super tip, !! Ga het proberen en steek op m,n fietsje ergens een groene grens over, :)

    Ha Dick, de volgende keer moet je eigenlijk midden onder het broednest van de bovenkast de ramen plaatsen in de onderbak met daar in het midden 2 uitgebouwde raten. Dat versnelt het overstappen en uitbouwen van de resterende ramen met kunstraat. Groet, Ben

  • Rob K

    01-09-2024 om 18:49

    Beste Ben,
    Was ik ooit maar begonnen met Dadant. Ik heb nu zoveel spullen in spaarkast dat overgaan even geen optie is.
    Ik begrijp dat 1 baks imkeren ook in spaarkast mogelijk is maar dan op 11 ramen. (Gelukkig heb ik dat) Klopt dat? Alleen het inwinteren en bijvoeren met een naasthangende voerbak gaat dan niet meer. Alternatief zou dan extra rand plaatsen met platte voerbak of iets dergelijks.
    Ik heb je boek” eenvoudig en duurzaam imkeren” al tig keer gelezen. Daar ga je natuurlijk niet in op 1bak imkeren al wel je het wel benoemd.
    Heb jij nog tips voor imkers die het 1 baks imkeren op spaarkas willen gaan doen?
    Alvast bedankt voor je reactie, Rob

    Dag Rob, ook met 10 ramen kun je eenbaksimkeren, echter op 11 ramen en met 5,1 mm kunstraat is natuurlijker en geeft de moer iets meer cellen om eitjes te leggen. In het boek Eenvoudig(er) en duurzaam imkeren ga ik juist in op het eenbaksimkeren in de spaarkast. Ook op You Tube vind je een playlist op mijn kanaal met tig video's over het eenbaksimkeren. Binnenkort (26-9) geef ik ook een webinar via de NBV, dus kijken! Opgaven via de NBV site.
    Voor het inwinteren kun je toch een 2- of 6 liter voerbak op de dekplank plaatsen? Gewoon met het dak erop met een steen. Dat gaat prima tijdelijk. Bij 11 raams kasten heb ik ook wel een interne voerbak in gebruik. Na het voeren weer vervangen door het uitgebouwde raam. Groet, Ben

  • Rob K

    02-09-2024 om 20:05

    Beste Ben, ik was in de war. Wat het boek betreft. Sorry. Ik ga volgend syzoen het 1baks omkeren in de praktijk brengen. Bedankt voor de voer tip. Nog 1 vraagje; kan ik nu nog een volk overzetten naar een andere kast?
    Bedankt voor je snelle reacties elke keer.

    Ha Rob, ja geen enkel probleem om een volk over te zetten van een oude naar een nieuwe kast. Ik zou echter een zesramer niet meer overhangen naar een 11-ramer bijvoorbeeld. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.
« terug naar overzicht