30-09-2020

Vatbaarheid voor mijten en/of virussen?

Nu de herfst nadrukkelijk begonnen is, kijken we niet meer in de volken, maar misschien nog wel op de schuifladen naar de mijtenval. 

We komen er niet onderuit. Iedere imker houdt bijen en mijten en nog eens zo'n 8000 andere organismen. Gezien de nadrukkelijke aanwezigheid van mijten is het goed om ons hierin goed te verdiepen. Het zijn namelijk ook nog eens interessante diertjes. Helaas zijn ze zelf weer gastheer voor allerlei virussen. Uit een onlangs gepubliceerd onderzoek van o.a. professor Dr. Dirk de Graaf van de Universiteit Gent is gebleken dat sommige bijenvolken over een genetische tolerantie beschikken tegen het DWV-virus. Dit onderzoek is HIER te lezen. Het DWV-virus wordt wereldwijd verantwoordelijk gehouden voor de winterverliezen van bijenvolken. Veel volken blijken dus vanwege een DWV-virustolerantie niet ten onder te gaan ondanks de aanwezige mijten. Andere volken, die juist gevoelig zijn voor het DWV-virus, gaan met dezelfde hoeveelheid mijten wel ten onder.  

Dit zou ook kunnen verklaren waarom 60 tot 70% van de imkers de afgelopen jaren helemaal geen winterverliezen hebben en anderen bijna al hun volken verliezen. Ook zijn er meldingen van imkers met 2 bijenstanden, waarbij de ene bijenstand bijna volledig verloren gaat en de andere niet. 

Virale infecties kun je zo oplopen door aanschaf van volken, via vreemde zwermen of via aangeschafte koninginnen of via het reizen naar drachten als o.a. de springbalsemien en de heide. Typische late drachten wanneer de mijtenopulaties maximaal zijn. Vooral in de nazomer is er veel stille roverij ten gevolge van verzwakte volken, hierbij lopen bijen vreemde virusstammen op die voor virusexplosies kunnen zorgen (horizontale overdracht van virussen). Koninginnen kunnen overigens ook al besmette eitjes produceren of eitjes bevruchten met besmet spermamateriaal (verticale overdracht). Bij het onderzoek van Prof. Dr. Dirk de Graaf heeft men de eitjes van vele Belgische koninginnentelers onderzocht gedurende het vierjarige onderzoek.  

Met de mijt en de virussen hebben we dus twee plaaggeesten in de volken, waarbij met name het DWV-virus voor de bijensterfte verantwoordelijk is. Heb je min of meer DWV-tolerante bijen, dan kunnen de volken een hogere mijtenbesmetting doorstaan, zoals ervaren imkers zelf ervaren hebben in de beginjaren '90 toen de mijt pas gearriveerd was in Nederland. 

Veel zal ook afhangen van de immuniteit van de volken, slechte voeding (bijvoorbeeld weinig diversiteit in stuifmeel of helemaal geen stuifmeel) of pesticiden of andere bestrijdingsmiddelen (o.a chemische middelen tegen de varroa) tasten ook het immuunsysteem aan van de bijen, hetgeen ze weer gevoelig maakt voor onder andere DWV-virussen. 

Overigens blijkt uit mijn eigen tellingen van de schuifladen gedurende de afgelopen drie jaar dat de mijten in de maanden september en oktober in grote getalen vanuit het laatste broed dood op de schuifla terecht komen (zie foto). Op de foto zie je allerlei kleuren varroamijten, vanwege de verschillende leeftijden van de mijtendochters, die net geboren zijn maar blijkbaar niet meer levensvatbaar zijn. De mijtenbesmetting lijkt dezelfde cyclus te doorlopen als de bijenbevolking. In de zomer is de sterkte van de bijen ongeveer een factor drie tot vier sterker dan in de winter.  Zou dit van nature ook gebeuren met de mijten? Het lijkt er wel op, want veel van mijn "kleine bijen"-volken hebben in september ongeveer dezelfde besmetting als voorgaande jaren zonder dat de mijten bestreden zijn. De beperkte aanwas vanwege de kleine cellen en andere maatregelen verdwijnt dus weer van nature in de nazomer en herfst. 

Door in volken te werken met een beperkte broedruimte en kleine cellen hoop ik de mijtenvoortplanting te beperken. Tom Seeley heeft het positieve effect van een beperkte broedruimte ook gemeten in zijn onderzoeken. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt 

 

 

 

Deel dit bericht

Reacties

  • Arthur Vanbossuyt

    29-09-2020 om 18:33

    Hey Ben

    1 van mijn bijenvolken was dit jaar besmet geraakt met cbpv. Zeer intensieve varroa behandeling gedaan maar het mocht niet wezen want nu met het slechtere weer flakkert het virus weer op. Wat is je advies want ik zag op een video dat je ook zo een volk hebt. Ook het risico op besmetting van de hele stand maakt me zorgen.

    Ha Arthur, cross your fingers.... veel meer kun je niet doen op dit moment. In het voorjaar of zomer had je de koningin kunnen vervangen, want daar ligt vaak het probleem. Het is of de eitjes of het sperma, die al geïnfecteerd zijn met virussen of het zijn de werksters, die onvoldoende hygiënisch gedrag vertonen of de werksters, die gevoelig zijn voor het virus.
    Kortom het zit meestal in de genen, dus moet de koningin vervangen worden en dat leidt in de zomer tot een ander gedrag van de nieuwe generatie jonge bijen.
    Voor een horizontale besmetting van je andere volken hoef je op dit moment niet meer zo bevreesd te zijn. Hou wel de betreffende kast in de gaten, wanneer het instort in de late herfst of winter dan moet je gelijk de kast afsluiten om roverij te voorkomen.
    Misschien heb je geluk en is dit volk nog sterk, dan zou het misschien de eindstreep (het voorjaar) nog kunnen halen. Groet, Ben

  • willem de smet

    30-09-2020 om 13:15

    haha, ja straks hebben ze corona
    eigenlijk vind ik dat de mens de bijen met rust moet laten, volgens mij doet het meer kwaad dan goed
    imkerij is ook een soort bio-industrie, dat gedoe met die koninginnen is ook zooo onnatuurlijk
    als je ze de honing afpakt en er suikerwater voor teruggeeft verzwak je de volken uiteraard en hebben ze veel minder weerstand
    ook het bestrijden van de varroamijt doet meer kwaad dan goed, de bestrijding daarvan verminderd ook de weerstand van de bijen. het zou beter zijn het recht van de sterkste te laten zegevieren zo dat je resistente bijen overhoud
    ik bestrijd geen varroa, pak geen honing, stoor de bijen eigenlijk nooit, alleen als ik constateer dat ze te weinig wintervoorraad hebben kunnen aanleggen, dan voer ik ze bij
    het gaat uitstekend en elk jaar beter met mijn bijen

  • Arnoud

    30-09-2020 om 17:33

    Beste Willem,
    Dankzij IMKERS leven er nog honingbijen in onze contreien.
    Het is prima om bijenvolken te facilit eren.
    Er zijn diverse imkerstromingen met verschillende ideeën en opvattingen.
    Imkers respecteren hun collega imkers.
    Prima om de bijen zoveel mogelijk z'n gang te laten gaan met natuurlijke selectie, minimale ingrepen, incl. honingafname om te komen tot vitale volken zonder deze te bestrijden.
    Met bijvriendelijke groet.

  • jan van Cadsand

    30-09-2020 om 17:36

    Willem ! Ik ben Imker, en Jij bijen houder. Dat is een groot verschil, ik behandel mijn volken al 40 jaar, nu dus ook de varoa, ik heb nog geen winterverliezen gehad, dus heb ik geluk, of misschien toch een gevoel voor mijn bijen die je niet alleen uit boekjes kan leren ????

  • Lizet

    30-09-2020 om 22:17

    Hoi Ben,
    Ik vind dit reuzeinteressant. En vraag me dan af, waarom het ene volk gevoeliger is dan het andere volk.
    Daar zijn vast interne alsook externe factoren voor.
    Ik ben benieuwd, in hoeverre er onderzoek is gedaan naar het systeem rondom de bijen. Zo is het in de natuur bijvoorbeeld bekend dat bepaalde planten graag bij elkaar leven, dat schimmels en kleine ‘diertjes’ in de grond (en erboven) elkaar helpen, stimuleren en samenleven.
    Hoe is dat bij de bij? Wat voor invloed heeft de leefomgeving, de plek van het volk (holle boom, kast, dichtbij of ver boven de bodem), andere aanwezige flora en fauna?

    Ha Lizet,
    Een bijenvolk heeft zijn eigen klimaat en microfauna. Er leven zo'n 8000 micro-organismen in een bevolkte bijenkast, die elkaar onderling beïnvloeden. Het is een complexe materie waarover veel bekend is maar nog veel meer onbekend is. Groet, Ben


  • Arend

    01-10-2020 om 01:20

    Dag Ben, Ik had de gebruikelijke behandeling gedaan nadat ik de linde eraf had en voor de heide met VarroMed. Maar nu na de heide zou ik het zo weer kunnen doen de lade ligt helemaal vol mijten.
    Ik ga ervan uit dat de vorige behandeling nog zijn werk doet maar het lijkt er niet op. Deze volken hebben wel op de heide gestaan op de Veluwe Dat zal de verklaring wel zijn Ik ben van plan om nu niks meer te doen nu de meeste of alle winterbijen al gelegd ziEn straks als de temperatuur in december tussen de feestdagen goed is te oxalen. Hoe kijk jij hier tegen aan??? Met vriendelijke groet, Arend

    Dag Arend, de meeste middelen werken zo'n 4 a 5 weken door. Het zijn echter vaak de mijten uit het laatste broed, die in deze tijd massaal naar beneden vallen. Je hoeft dus nu niets meer te doen vanwege de al aanwezige winterbijen (zoals je ook zegt). Ik zou het oxalen vroeger doen, want eind november is er echt geen of nauwelijks mee broed aanwezig. Grijp het eerste moment vanaf eind november dat het koud genoeg is. Met onze warmere winters kan er zomaar weer broed in de volken komen. Groet, Ben

  • J C ZWERVER

    01-10-2020 om 08:15

    De wolf gaat aan parasieten ten onder en hij moet er mee leren leven zo is het ook met de bijen het is bestrijden maar niet oplosen wij bestrijden alles en dan wordt het zwakker of sterker dat we het op laast niet meer kunnen bestrijden zie maar naar antibiotica daar hebben nu de gevolgen van het werkt niet meer G V JC

  • Jan T.

    01-10-2020 om 12:04

    Voor jullie enkelingen die schijnbaar varroa resistente bijen hebben en geen mijten bestrijden... imker zijn is meer dan wat bijen in een kast zetten en er niet meer naar omkijken. Opmerkingen als "bestrijden doet meer kwaad dan goed", "de natuur haar gang laten gaan" en "recht van de sterkste" zal bij de meerderheid van de bijenhouders (met 'normale' bijen) slecht aflopen, namelijk met een hele boel dode volken. Bijen houden houdt in dat je bekommerd bent om de gezondheid van je bijen. Door het niet bestrijden te propageren kunnen beginnende onwetende imkers die ook 'natuurlijk' willen imkeren, al dan niet door een aangepraat schuldgevoel, hierin volgen met alle gevolgen van dien. Jullie opmerkingen zijn dus niet zo onschuldig en kunnen gevolgen hebben.

    Jan, eens. Een bestrijding overslaan moet altijd op basis van rationele waarnemingen, zoals mijtbesmetting op de bijen meten of de mijtenval monitoren. Die laatste twee metingen zijn niet voor alle imkers geschikt of uitvoerbaar. Groet, Ben

  • André Hakvoort

    01-10-2020 om 12:28

    Dag Ben,

    Ik ben momenteel in mij 3e en laatste week van de behandeling met Apilife Var.

    Ik vraag mij af, als er eind van de week nog steeds veel mijten vallen, kun je dan nog een extra week behandelen of is het beter dan eind october of begin november nogmaals een behandeling te doen met dit product?

    Hoor graag!

    Andre, dit middel blijft net als vele andere middelen nog zeker 4 tot 5 werken nawerken. Dus over 6 weken kun je weer de normale natuurlijke mijtenval meten.
    Dus niet schrikken wanneer de mijtenval enige weken verhoogd blijft.
    Eind november weer eens de mijtenval gedurende 5 dagen meten. Meer dan 1 mijt per dag: oxalen. Anders gewoon overslaan.
    Groet, Ben

  • Arend

    02-10-2020 om 02:31

    J C ZWERVER
    01-10-2020 om 08:15
    De wolf gaat aan parasieten ten onder en hij moet er mee leren leven zo is het ook met de bijen het is bestrijden maar niet oplossen wij bestrijden alles en dan wordt het zwakker of sterker dat we het op laatst niet meer kunnen bestrijden zie maar naar antibiotica daar hebben nu de gevolgen van het werkt niet meer G V JC

    (Ik heb de taalfouten ook even verbeterd!)

    Maar stel dat die wolf, je hond is en die hond wordt aangereden. Dan ga je toch ook met dat dier naar de dierenarts? Nou zal de dierenarts het niet op prijs stellen als we een dergelijk volk mee zouden brengen. Dus in dat geval zijn de imkers zelf verantwoordelijk voor hun volken. Geef die jonge imkers maar advies in plaats van onzekerheid en twijfel te bieden..Maar jonge imkers bij twijfel kan je altijd Ben raadplegen!

  • Maaike

    02-10-2020 om 09:29

    Ik ben een bijenkast met 2 broedkamers aan het bijvoeren. gaat alle jaren goed, maar dit jaar willen ze het suikerwater niet opnemen. Als ieder jaar heb ik een witte voorraadbak met 1 kg/1ltr suikerwater op de afdekplank gezet met uiteraard gat erin. Ik heb gisteren gekeken of ze misschien voldoende voorraad hadden, dit was slechts 5 kg, te weinig dus. Ik heb al n paar keer wat water in het gat laten lopen zodat ze het vinden, maar wil niet helpen. Heeft iemand dit probleem ook ooit gehad en wat voor oplossing is daarvoor? andere manier van bijvoeren misschien?

    Maaike, ik weet natuurlijk niet wanneer je begonnen bent met voeren, maar het is zaak dat in de toekomst vanaf 10 augustus te beginnen. Dan zijn de buitentemperaturen nog hoog en de luchtvochtigheid nog laag.
    Dagen met 13 tot 15 graden en een hoge luchtvochtigheid zijn slechte dagen voor voedselopname.

    Het beste kun je nu kant-en-klare invertsuiker voeren, daar hebben de bijen het minste werk aan. Mocht je toch suikerwatervoeren, geef het dan handwarm in een verhouding van 3 kilo suiker op 2 liter water. Voeg desnoods een klein mespuntje zout toe aan het water, dan nemen de bijen het suikerwater beter op. Misschien kun je de voerbak beter goed afdekken met isolatiemateriaal, want bij koudere dagen/nachten trekken de bijen zich terug naar beneden.

    Als laatste opmerking: het niet opnemen van voer heeft vaak een onderliggende reden, zoals een sterke mijtenbesmetting of zwakte van het volk of moerloosheid.
    Kortom als er iets mis is met je volk, dan reageren ze op het voer anders dan anders. Ik hoop dat het goed komt.
    Groet, Ben

  • Mia Van Meensel

    02-10-2020 om 13:22

    beste Ben, imkers
    een heel andere vraag maar niet minder urgent. Ik ga zeer kortelings verhuizen en had mijn 4 segebergerkasten graag meegenomen. Hoe lang kan je volken verplaatsen zonder gevaar voor de bijen zelf. kan dat nog in oktober?
    groet en bedankt Mia

    Beste Mia, je kunt ze in oktober prima verhuizen. Schuifladen eruit en je kunt ze 's morgens opladen bij lagere temperaturen. Ik neem aan dat je meer dan enige kilometers verplaatst? Groet, Ben

  • Susanne

    05-10-2020 om 13:03

    Altijd weer leerzaam jouw blog/vlog.
    Dank je wel Ben.

  • Mia Van Meensel

    05-10-2020 om 20:48

    De afstand is 3 a 4 kilometers. In het voorjaar had ik al afleggers naar de verhuisplaats gebracht, en ook later weer terug gebracht zonder problemen. Ik vroeg me enkel af wat de minimumtemperatuur is om volken te verhuizen, ik meende dat dat 8 ° is, klopt dat? groetjes Mia

    Bij lager kun je ook wel verhuizen, maar dan komen ze tijdelijk los van de tros. Maar dat zal niet echt schaden. 7 tot 14 graden is wel een ideale temperatuur. Groet, Ben

  • Yorben

    01-12-2020 om 17:49

    Hey Ben,

    ik heb 3 dagen geleden oxaal gedruppelt in 4 van mijn volken, maar nu lijkt het erop dat 1 van de vier volken toch nog niet uit het broed was( er lagen dode poppen op de vliegplank). De mijtval is aanzienlijk lager bij dit volk, terwijl de passieve mijtval voorafgaand aan de behandeling aanzienlijk hoger was! Omdat ik het niet helemaal vertrouwde(de tros was niet super dicht op elkaar) heb ik dit volk 20ml gegeven (de rest 30ml op 5 dadant straatjes). Nu is mijn vraag: kan ik, wanneer zich echt een mooie wintertros vormt, alsnog met oxaal behandelen bij dit volk? Is dit nodig? de gemiddelde passieve mijtval voorafgaand aan de behandeling was 20 per dag. Nu op de 3de dag na de behandeling is de mijtval van dit volk 36. Waar de andere volken een passieve mijtval hadden van gemiddeld 6 per dag en nu op de 3de dag na de behandeling een mijtval laten zien van 70 tot 96 per dag. De conclusie is mij duidelijk, ik heb te vroeg een oxaal behandeling bij dit volk uitgevoert en de mijten zitten lekker verscholen in het broed. Maar kan ik over een aantal weken alsnog een juiste behandeling aan dit volk geven? Of beter laten gaan?

    Alvast bedankt Ben!

    Groetjes Yorben

    Ha Yorben, niet doen! Een tweede behandeling op dezelfde bijen kan dodelijk aflopen met oxaalzuur druppelen.
    Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.