Blog categorieën

07-02-2024

Verslag peiling varroabestrijding en voorlopige herfst- en wintersterfte

De afgelopen maanden zijn ruim één op de tien bijenvolken verdwenen of gestorven. Dit blijkt uit de recente peiling onder de NBV Blogvolgers en de lezers van NBV Imkernieuws. Het verslag kun je HIER teruglezen. 

Hiermee zijn inmiddels naar schatting bijna 10.000 bijenvolken uit Nederland verdwenen. Voor velen met bestuivingscontracten is dit een grote schadepost. De totale vervangingswaarde bedraagt ongeveer 1.000.000 euro. Hoe je ook kijkt naar de cijfers van de peiling, de oorzaak van de sterfte lijkt vooral bij het varroa-virus syndroom te liggen. Het is iets dat ons net als het Covid-virus overkomt. Echter er worden geen vaccins ontwikkeld tegen bijenvirussen in tegenstelling tot andere dierziekten zoals blauwtong, die ook via een insect (de knut) wordt overgebracht.  

Met de bovenstaande foto wil ik vooral de boodschapper van onze herfst- en wintersterfte illustreren. De varroamijten zelf zijn feitelijk niet de doodsoorzaak van onze bijen, wel de virussen en met name het DWV-virus. Het type B van dit virus repliceert zich in de varroamijt tot miljoenen virussen. 

Het DWV type B virus is de opvolger van het DWV type A virus dat ons van 2010 tot 2020 vooral dwarsboomde bij de winteroverleving van bijenvolken. Vanaf 2019/2020 heeft het type B DWV-virus zijn voorganger verdrongen en dit leidde in de afgelopen vier jaar tot een steeds hoger oplopende wintersterfte. De wintersterfte in de herfst en winter van 2022/2023 bedroeg 25,6%. Het onderzoek van Bijen@WUR naar de wintersterfte in 2022/2023 kun je onder deze link teruglezen. Het onderzoek naar de relatie tussen wintersterfte en het DWV type B virus kun je HIER vinden. 

Het DWV type A kan zich niet vermenigvuldigen in een mijt en type B dus wel. Een ander evident aspect is de ziekmakendheid (virulentie) van het DWV-B virus. Bijen besmet met DWV-A hadden al een verkorte levensduur, echter met type B wordt deze nog korter. Via voedseluitwisseling wordt de hele populatie besmet en de besmette bijen verlaten doodziek vroegtijdig de kast en laten een lege kast achter. Wij als imkers hebben letterlijk het nakijken. Soms melden imkers dat ze geen DWV hebben, omdat ze de typische verkorte achterlichamen of verkreukelde vleugeltjes niet aantreffen. Hier speelt echter hetzelfde als bij het Covid-virus. Er bestaat een niet zichtbare variant die asymptomatisch wordt genoemd. De honingbij is wel besmet, maar heeft niet de uiterlijke kenmerken. Ondertussen besmet ze de poppen tijdens het voeren.  

Professor Stephen J. Martin heeft veel onderzoek gedaan naar de gevolgen van varroamijten en virussen. Hieruit blijkt dat er bijenpopulaties in de wereld bestaan, die al decennia samenleven met varroamijten, echter zonder virussen. Deze bijenpopulaties blijven gewoon leven. In de onderstaande video wordt dit op een droge en humorvolle manier uitgelegd door professor Stephen J. Martin. Hij laat ook zien hoe bijenvolken langzaam wegkwijnen ten gevolge van het DWV virus. 

Aangezien de virussen de varroamijt als vehicle gebruiken om de pop en honingbij binnen te dringen, blijft er maar een remedie over om het gevaar van de virussen terug te dringen. De enige remedie is het terugdringen van de aantallen varroamijten. We moeten de voortplanting van de mijten vertragen. 

Dit kan door de varroamijt vooral tijdig te bestrijden, maar ook door bijen via natuurlijke selectie en teelt zo ver te krijgen dat ze zelf de voortplanting van de mijten afremmen en de voortplantende mijten opruimen uit het broed (VSH) en van de bijen (grooming).

Imkermanagement kan ook bijdragen tot een vermindering van de mijtenreproductie, denk hierbij aan:

  • een betere warmtehuishouding via het eenbaksimkeren (Velthuis en Kraus); 
  • betere geisoleerde kasten via iso sluitborden in houten kasten of styropor bijenkasten gebruiken (Seeley);
  • vooral tijdig (2e helft juli) een begin maken met de zomerbestrijding (bijen@wur)
  • vooral tijdig (1e helft december) de december oxaalbehandeling uitvoeren;
  • het kleine cellen systeem remt eveneens de mijtenreproductie (Oddie);
  • de mijtenbesmetting vaststellen via schuifla en schudmethode en hoog besmette volken uitsluiten van de nateelt;
  • bezoek vooral bevruchtingsstations waarop VSH-darrenvolken geplaatst zijn of betrek larfjes van telers met VSH-materiaal. Ieder bijenras kent tegenwoordig VSH-materiaal of biedt mogelijkheden op bevruchtingsstations. Dit geldt dus voor Carnica, Buckfast als de Zwarte bij.  

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt 

Deel dit bericht

« terug naar overzicht

Reacties

  • Dwim

    07-02-2024 om 14:14

    Natuurlijk is iedere verloren bijenvolk er één teveel. Ik imkerde echter ook al in de periode dat varroa nog niet in nl aanwezig was. We hielden toen die tijd rekening met een uitval percentage in de winter tussen de 5 en 10 %. Althans als ik het me goed herinner. 0 % uitval is een illusie. Mogen we met 10 % gezien de omstandigheden niet tevreden zijn of is dit een naïeve gedachte????

    Ha Dwim, 10% lijkt me acceptabel. We moeten echter nog 2 maanden wachten tot we echt uitgewinterd zijn. In februari en maart gaan vaak nog volken verloren. Groet, Ben

  • Joos

    07-02-2024 om 15:42

    We slepen goed bedoeld en zonder opzet onze bijen door het hele land, naar collega imkers en eilanden. Ik vraag me soms af wat het ons brengt, moeten we niet meer gebruik maken van onze eigen P moeren en in de regio bevruchten bij collega’s met ook goede bijen hebben door selectie?? En zo af en toe selectief en niet massaal naar bevruchtingstations gaan en materiaal in de vereniging delen om het ras in stand te houden??

    Ha Joos, het is zeker goed om ivm ziekten en virussen minder te reizen naar drachten en dergelijke. Je kunt tevens de selectie beter overlaten aan een beperkt aantal telers met veel P-moeren, zodat er selectiedruk ontstaat. Iedereen zijn eigen P-moertje opkweken is niet zinvol. Daarna overlarven bij die grotere teler binnen een vereniging en lokaal standbevruchte F1's opkweken voor de productievolken. Vervolgens de F1-volken testen op mijtenbesmetting en terugkoppelen naar de teler. Groet, Ben

  • Hans

    07-02-2024 om 16:24

    Beste Ben, enorm bedankt voor je regelmatige blog! Ben momenteel tijdje in Spanje en het valt me op dat de bijen die ik hier aan tref (=gedomesticeerde waar ik naar op zoek ga) echt veel groter zijn dan mijn eigen bijen. Is het normaal/bekend dat hier een groter ras is? Beter bestand tegen varroa misschien?

    Dag Hans, waarschijnlijk de ondersoort Apis mellifera iberica. Er zitten inderdaad verschillen in grootte tussen de ondersoorten. Groet, Ben

  • Henk

    07-02-2024 om 17:03

    In een Duits bijenblad zag ik een artikeltje over een sneltest waarmee de belasting van drie verschillende virussen, o.a. DWV, binnen enkele minuten vast gesteld kan worden.
    Komt van de firma Megacor uit Oostenrijk en heet FASTest Bee 3T.
    Lijkt me een goede aanvulling van ons gereedschap.

    Ha Henk, ik zag het ook staan. ik zal het in een blogbericht vermelden. Echter DWV wordt in 95% van onze volken aangetroffen. Het gaat vooral om de intensiteit van de besmetting. De test geeft alleen maar wel of niet besmet aan, net als bij covid. groet van Ben

  • Gert Valk

    08-02-2024 om 21:31

    Ha Ben, bedankt voor je interessante blogbericht. Ik heb de video bekeken. je hebt het mooi samengevat!
    Aankomend jaar met vereende krachten de volken monitoren.
    Normaal worden de mutaties van een virus steeds minder ziekmakend. Ben dus erg benieuwd hoe het zich gaat ontwikkelen.
    Groet!

    Ha Gert, het feit dat virussen minder ziekmakend worden naarmate ze langer voortbestaan, stemt mij ook positief. Er blijft dus hoop voor de toekomst. Nu nog vol aan de bak om meer VSH-eigenschappen in alle bijen te krijgen, dan kunnen we op den duur de mijtenbestrijdingsmiddelen achterwege laten. Imkeren moet op een volkomen natuurlijke manier kunnen!
    De vogels en andere zoogdieren profiteren mee. Groet, Ben

  • Henk

    09-02-2024 om 11:45

    Hallo Ben, heb jij dat adres , waar je in Duitsland je was heen stuurt, en dan kunstraat ( van eigen was) terug krijgt ?
    Alvast bedankt, Gr Henk

    Dag Henk, vermeld svp je e-mailadres dan mail ik je de gegevens. Je mailadres haal ik daarna wel weg. Groet, Ben

  • Rob W. le Mair

    05-04-2024 om 11:43

    Beste collegaas.
    Als je een darreraat met Varroa aan kippen aanbiedt zitten daar ook levende mijten in. Die zitten te wachten op een taxi die ze terug brengt naar het volk. In de raat zitten ook dingen die de bijen graag lusten zoals honing en suikeroplossing. De mijten springen dan weer op de bijen die hen terug brengen naar de kast. Ze zijn er als de kippen bij. Ik zet de darrenraten eerst een nacht in de diepvriezer, kwestie van ontmoedigings beleid.

  • Sjaak

    28-06-2024 om 21:31

    Hoi Ben,

    Ik heb 2 volken met veel bultbroed, broed wat opengemaakt wordt, darren waarvan de vleugel verschrompeld zijn en waar heel veel hele kleine bijtjes in het volk rondlopen.

    Ik heb rondlopen zoeken in de boeken en internet maar weet eigenlijk nog niet wat het precies is, heb jij een vermoeden wat het is en wat ik er eventueel nog aan kan doen?

    Mvg sjaak

    Dag Sjaak, dit zijn overduidelijk darren en werksters aangetast door het dwv-virus. Dit virus lift weer mee op de varroamijten. Het bultbroed komt door eileggende werksters.

    Het lijkt erop dat je beter allebei de volken kunt afslaan en op andere volken kunt laten afvliegen. Dus echt helaas opheffen. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.
« terug naar overzicht