Blog categorieën

06-01-2021

Waar blijven de zomerse mijten?

Allereerst een mooi en vooral gezond 2021 toegewenst. Dit keer een beetje een technisch blogverhaal over varroamijten. Geen interesse, dan gewoon skippen ;-).

In 2016 is mijn eerste bijenvolk overgezet op kleine cellen. In 2017 werden hiervan zeven volken op kleine cellen nageteeld of opnieuw opgebouwd. Daarna zijn de aantallen volken op kleine cellen steeds verder opgevoerd en nu zitten alle volken, op twee na, op 5,1 mm of 4,9 mm. Vanaf de omzetting naar 4,9 mm cellen - de gebruikelijke cellen zijn 10% groter namelijk 5,4 mm - zijn de varroamijten in deze volken nooit meer behandeld. 

Ik vond het interessant om de dagelijkse mijtenval in herfst en winter te monitoren, omdat ik nieuwsgierig was naar wat er gebeurde met de sterk groeiende mijtenpopulatie in de zomer in onbehandelde volken. Uiteraard heb ik in augustus ook de mijtenbesmetting steeksproefgewijs vastgesteld om eventueel in te kunnen grijpen. Dat was gezien de sterkte en de gezondheid van de volken niet nodig.

Let wel: dit experiment geldt uitsluitend voor mijn bijen. Het zou kunnen zijn dat de selectie, die ik toepas op mijn teeltvolken - ik teel uitsluitend na van de volken met de laagste mijtenval - een rol speelt bij de overlevingskansen van mijn volken. Alle volken blijven namelijk onbehandeld in leven, het volk uit 2016 zit nu in de vijfde winter en zeven volken uit 2017 zitten in hun vierde winter. 

Links een foto, die ik gisteren maakte, van een onbehandeld volk uit 2017 in een dadantkast. 

Uit 2018 zitten er nu tien onbehandelde volken in hun derde winter. Het is vaak verrassend voor mij hoe goed deze volken uitwinteren. Je zou toch anders verwachten wanneer je niet meer bestrijdt.

In de herfst van 2017 ben ik begonnen met het monitoren van de dagelijkse mijtenval van alle volken op de thuisstand. In 2017/2018 en 2018/2019 zaten daar ook behandelde volken tussen op normale cellen, in 2020/2021 zijn er nog slechts twee volken over op normale cellen. Een deel zit nog wel op 5,1 mm. 

Het is verrassend dat alle volken in die vier jaren hetzelfde beeld laten zien ten aanzien van de dagelijkse mijtenval. De mijtenval begint eind augustus op te lopen en piekt ergens in oktober. In november daalt de mijtenval weer en bereikt in december een laagste nivo. Dit geldt voor zowel de licht als de ernstig besmette volken, het verschil tussen deze twee groepen is de hoogte van de piek. Bij ernstig besmette volken druppelt de mijtenval nog iets na in januari, bij de gering besmette volken is de mijtenval bijna nihil. 

Uit de tellingen blijkt dus dat de in de zomer hoog opgelopen besmetting in september en oktober weer verdwijnt via de schuifla. Bij een winterse oxaalbehandeling kan ik zien wat de restbesmetting op dat moment nog is. Het lijkt erop dat in de herfst al 80 tot 90% van de mijtenpopulatie op natuurlijke wijze verdwijnt. Dit zou een mogelijke verklaring kunnen zijn waarom deze volken gewoon blijven leven. 

Een andere verklaring voor de overleving zou kunnen zijn dat het maximale besmettingsnivo in de kleine cellen volken een stuk lager ligt. In de kleine cellen volken blijft de mijtenval en dus de besmetting ver onder de waarden van de volken op 5,4 en 5,1 mm raat. Bij volken, die al vier winters onbehandeld overleven, is er m.i. sprake van een balans tussen gastheer en parasiet. Ze houden elkaar in evenwicht. 

De selectie, die ik al 5 jaar toepas op mijn teeltmoeren kan uiteraard ook een rol spelen. Wellicht is het de combinatie van meerdere factoren. 

In de grafiek van 2020/2021 zie je twee lijnen. De onderste lijn betreft 22 volken met een lage besmetting, die tamelijk vlak lijkt. Die grafiek wordt in de volgende foto van dichtbij getoond, ook zie je dat hier de mijtenval het normale verloop laat zien. 

NB. Pas svp gewoon het twee- of driegangenmenu toe. Uitsluitend hiervan afwijken wanneer je de mijtenbesmetting consequent onderzoekt.  

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt 

Deel dit bericht

« terug naar overzicht

Reacties

  • Tomer

    06-01-2021 om 20:21

    Dag Ben, verhalen over mijten vind ik altijd interessant. Je zegt dat sommige volken al 5 winters onbehandeld zijn, maar ik veronderstel dat de koninginnen ondertussen al wel zijn gewisseld (door imker of door bijen)? Wanneer de oorspronkelijke koningin er niet meer in zit, blijft de varroa dan ook constant? Is het aantal mijten en de varroatolerantie vooral afhankelijk van de genen (dus koningin), of eerder van de kleine cellen, of beide en waarschijnlijk nog meerdere factoren...?
    Persoonlijk vind ik dat wanneer de koningin verandert, het volk niet meer hetzelfde volk is, aangezien alle werksters dan van de nieuwe koningin afkomstig zijn.

    Ha Tomer, de vijfde winter betreft alleen mijn eerste 4,9 mm volk. De moer uit 2016 is in 2019 gewisseld (F2), die heb ik in 2019 vanwege defensief gedrag gelijk weer vervangen door een eigen F1-moer van een teeltmoer.
    Van dit volk (op een andere bijenstand) heb ik op 13 augustus 2020 wel de mijtenbesmetting op de bijen gemeten, deze was 1%. Dus ver onder de grens van 5%, die ik hanteer als toelaatbaar. Blijkbaar houden ze de besmetting op een acceptabel peil.

    Je stelt de juiste vragen: zit het in de genen, in de kleine cellen of andere imker- of bijenzaken? Ik denk dat alle factoren elkaar versterken en de bijen meer weerstand geven, waardoor ze beter opgewassen zijn tegen de gereduceerde virussen en mijten.
    Het volk verandert zeker met een nieuwe jonge koningin. Zelf heb ik het gevoel dat haar invloed op alle eigenschappen in het volk het grootst zijn in haar eerste en tweede levensjaar. Daarna kunnen ook andere eigenschappen, zoals hygiëne een stuk minder worden. Groet, Ben
    PS mijn selectiemethode is heel simpel door iedereen, die zelf P-moeren teelt, toe te passen, m.i. helpt het echt.

  • Twan

    07-01-2021 om 07:33

    Erg interessant!
    Maar ook zoals je schrijft: Ik hou me voorlopig aan het driegangenmenu. (Dergelijke experimenten passen niet bij mijn hobby-matige wijze van imkeren. ;-) )

    Twan, gelijk heb je. Het kost me ook veel tijd ;-).
    Groet, Ben

  • Jan Adrichem

    07-01-2021 om 09:11

    Goede informatie Ben. En ook prima dat je steeds blijft zeggen dat het specifiek jouw volken zijn en dat niemand je klakkeloos moet volgen. Wat ik wel goed vind is dat je mij in ieder geval aanzet tot dieper nadenken over wat er gebeurd en dat de oplossing voor de problemen nog niet duidelijk zijn en dat er vele factoren zijn die het leven van het bijenvolk beïnvloeden. Wat mij betreft ben ik veel meer gaan monitoren waardoor ik ook soms anders handel naar aanleiding van de info die ik heb. Waarbij ik het driegangen menu zeker niet naast mij neer leg.

    Jan, fijn deze reactie. Ik wil ook juist bereiken dat mensen meer nadenken over de manier van imkeren. Het is ook een wondere wereld. Groet, Ben

  • Diederik

    07-01-2021 om 09:49

    Je hebt het in het verleden ergens in een van je blogs genoemd maar kan het niet meer terugvinden.
    Waar haal jij je 5,1mm en 4,9mm kunstraad?

    Ha Diederik, ik laat ze vervaardigen bij een ecobedrijfje in Duitsland. Maar bij imkerij Onder de Linde kun je 4,9 en 5,1 mm kunstraat bestellen. Probeer wel te beginnen met een bakje uitgebouwde MiniPlus-raampjes van 4,9 mm dan kun je 5,1 mm overslaan. Dat werkt echt beter. Groet, Ben

  • dirk

    07-01-2021 om 09:50

    Dag Ben, op het einde van je bericht haal je het twee- of driegangenmenu aan. Ik heb tot nu toe het driegangenmenu toegepast, maar wat bedoel je met het tweegangenmenu? Laat je dan de winterbehandeling achterwege? Verandert er dan iets aan de twee andere behandelingen?
    Groeten, Dirk

    Ha Dirk, de winterbehandeling is het meest effectief omdat er dan geen broed is. Dus die niet laten vervallen. Wat de helft van de imkers in Nederland laten vallen is de darrenraatmethode in het voorjaar, dit blijkt uit de onlangs gehouden NBV-enquête. Deze behandeling is ook riskant, want ben je te laat met het snijden van het darrenbroed dan ben je juist mijten aan het kweken.
    Dat is zo gebeurd, soms is het in april te koud om je kast te openen of vergeet je in juni domweg dat er nog een darrenraat in zit. Dus het tweegangenmenu is eind juli en begin december. Groet, Ben

  • Germain

    07-01-2021 om 10:20

    ""Bij een winterse oxaalbehandeling kan ik zien wat de restbesmetting op dat moment nog is """Dat is toch ook behandelen ? Of hoe zie je dat ?

    Ha Germain, zeker is dat een behandeling, de zogenaamde restbehandeling. Die heb ik toegepast op 3 van de 29 volken. Je kunt het piekje in de grafieken van 2020/2021 nog herkennen. Ik wilde namelijk weten wat er nog resteerde aan mijtenbesmetting in de volken. Indien je meet wat er in de maanden voorafgaand, erna en in de twee weken na de behandeling valt, kun je dit bij benadering berekenen. Het was dus een aanvulling op de verzamelde data, net zoals ik van sommige volken de mijtbesmetting in het broed en op de bijen meet. Groet, Ben

  • Jan Roodenburg

    07-01-2021 om 12:09

    Hoi Ben, zoals je van me weet, heb ik nog nooit de varroa bestreden met wat voor schadelijke zaken voor de bijen dan ook. Sterke volken is het enige natuurlijke voor onze vrienden, dan blijven de varroa mijten in de hand en sterft er geen volk.
    Ik heb mijn 17 volken nog steeds op 5,4 mm raat, het gaat perfect.
    Groetjes en dank je wel voor alle informatie.

    Ha Jan, graag gedaan. Weerstand is de succesfactor in onze volken, als die goed is, kunnen ze heel wat verdragen, zowel op grote cellen als op kleine cellen. M.i. maken kleine cellen het ze net weer iets makkelijker.
    Continue selectie op sterke volken zorgt zeker voor een goede overwintering en survival. Hiermee selecteer je ook de foute mijten en virussen uit.
    Met bestrijding selecteren we op steeds sterker wordende mijten. Een gevecht tegen de bierkaai ;-).
    Groet, Ben

  • Hero

    07-01-2021 om 13:25

    hoi Ben, werk nu al vele jaren met natuurbouw in al mijn productievolken, krijg de indruk dat de volken na een dip , veel gezonder zijn geworden, weinig varroa en geen virusinfectie meer, als ze natuurbouw maken gaan ze dan niet terug naar 4.9 cellen? of duurt dat 100 jaar net als ze toen zijn begonnen met de de 5.4 cellen? nu vervang ik mijn raten ook minder dan vroeger, oude raten bevatten meer propelis and zijn zo een bescherming voor het volk, niet de nieuwe raten, maar zoals je weet zijn de meningen ook daar over verdeelt.sommige zeggen dat oude raten juist meer ziektekiemen bevatten dan nieuwe, als ik de reactie lees van Jan roodenenburg dan denk ik hoe is dit dan mogelijk? mischien hebben onze bijen na 40 jaar een methode ontwikkelt om in harmonie te leven met de varroa, begin dit steeds sterker te geloven. groet Hero.

    Ha Hero, mijn bijen bouwen in de TBH's ongeveer 5,1 a 5,2 mm raat. Hun eigen lichaamsomvang zorgt ervoor dat de cellen niet nog kleiner gebouwd worden.
    Bernard Heuvel (profi in Duitsland) beweert ook dat de survival beter is op oude raat dan op nieuwe raat. Of dat aan de kunstraat ligt, weten we niet. De invloed van de propolis is belangrijk tegen ziektekiemen en schimmels, het heeft zelfs invloed op de mijtenpopulatie.
    Die dip en balanstheorie hang ik op dit moment ook aan. Het is net of ze de mijten- en virusdruk overwinnen en er vervolgens minder last van hebben.
    Overigens is dit een gangbare theorie bij virussen, ze worden vanzelf minder ziekmakend. Tenzij je weer nieuw virusbloed uit andere streken binnen haalt.

    Men zou eens een echte viroloog zijn licht moeten laten schijnen over de DWV-pandemie.
    Lees ook maar eens over het darwiniaanse imkeren van Tom Seeley, of koop mijn nieuwe boekje hierover. Groet, Ben

  • Jantje

    08-01-2021 om 05:08

    Dag Ben,
    Om te beginnen, mijn beste wensen en bijzonder goede gezondheid voor jou en de familie en de bijen.
    Kan het ook te maken omdat je bijen op kleine cellen zitten en daardoor compacter op elkaar en daardoor steeds misschien een hogere temperatuur aanhouden waar de varoa misschien minder goed tegen kan?
    mvg Jantje

    Ha Jantje, onderzoek naar de broedtemperatuur heeft uitgewezen dat de kleine cellen op zich geen verschil maken in temperatuur. Maar de compactheid van het broednest samen met een beperking van een broednest leveren wel een betere temperatuurhandhaving op.
    Onderzoek van Tom Seeley (VS) en Hayo Velthuis (NL) tonen aan dat een beperkt compact broednest de mijtenreproductie duidelijk afremt. Tom Seeley laat ook zien dat dergelijke volken veel betere overlevingskansen hebben. Groet, Ben

  • Lippe

    08-01-2021 om 11:56

    Hey Ben,

    Mooi verhaal weer dank.
    Ik denk dat het (zoals genoemd) een samenhang van verschillende factoren zijn die bepalend zijn voor de uitkomst. Kleine cellen onderzoeken spreken elkaar soms ook wat tegen, maar denk dat het in ieder geval een versterkende factor is. Het enige dat ik tot nu toe heb gedaan wat bevorderlijk is, is de raatafstand op 35mm en heb beebreed VSH koninginnen. Ik pas het tweegangenmenu toe, want ik heb met een fulltimebaan simpelweg geen tijd om die p-moeren uitvoerig te testen en varroa te meten. Heb wel de natuurlijke mijtval gedurende 3 dagen gemeten voor het eerst dit jaar, maar moest alle productievolken behandelen. de minste had er 7 in 3 dagen, maar bij een uitschieter ben ik gestopt met tellen na 30 mijten.

    Dit jaar wil ik wel de natuurlijke mijtval gaan monitoren en van de beste natelen. Heb komend jaar ook echt fatsoenlijk vergeljikingsmateriaal tov van voorgaande jaren. Heb 5 p-moeren van 2020 en nog 1 van 2019. Verschillen moet zelfs ik als simpele imker kunnen zien.

    Tot slot mijn complimenten hoe ver je al bent met je selectie. Had pas na 10 jaar verschillen verwacht, maar jij bent al aardig ver in relatief korte tijd. .

    Ha Lippe, mag ik een hele eenvoudige methode aanraden om de beste teeltmoer te selecteren m.b.t. varroaresistentie? Je huisvest al je P-moeren in 2 rands-miniplussen en behandelt deze niet dat seizoen, zodat ze kunnen laten zien wat ze waard zijn.
    Daarna tel je in september ieder weekend de mijtenval op de schuifladen (je kunt ze ook fotograferen en later op een geschikt moment tellen). Met 4 x tellen kun je zo een ranking aanbrengen van de teeltmoeren met de laagste mijtenval. Uiteraard tevens de andere eigenschappen meewegen in de zomer en het voorjaar hierna.
    Bij twijfel over mieren e.d. kun je dit proces in oktober herhalen, maar je zal zien dat de uitkomst gelijk is.
    Ik heb de uitkomsten van september vergeleken met alle perioden daarna t/m maart. Maar september geeft voor 95% dezelfde uitkomst als iedere langere periode.

    Flores en Padilla hebben onderzoek gedaan naar de meest betrouwbare methode om de mijtbesmetting van volken te kunnen vergelijken. Deze methode blijkt de beste te zijn, de natuurlijke mijtenval in de nazomer en herfst.
    Meer info? Reageer dan maar. Groet, Ben
    PS ik zal hier nog een keer een BLOG-bericht aan wijden.


  • Lippe

    12-01-2021 om 14:23

    Bedankt voor je uitgebreide reactie Ben, Top!
    Mijn p-moeren zitten in segeberger-zesramers en heb geen mini-plus kastjes. Had zelf het idee om ze in tienramers over te zetten en van daaruit te gaan meten. Vooral om het niet hoeven over te zetten op een andere raammaat en te hoeven investeren in nieuw materiaal.
    Ben heel benieuwd naar je BLOG-bericht hierover. De onderzoeken zal ik eens opzoeken.

    Lippe, het is vooral belangrijk dat de P-moer-volkjes gelijkwaardig de herfst in gaan. Dat lukt mij het beste met MiniPlussen. Indien jouw 6- of 10-ramers een schuiflade hebben (onmisbaar), kun je aan de hand van de mijtenval vanaf eind augustus tot begin oktober op een super eenvoudige wijze de volken/moeren eruit halen met de laagste mijtenbesmetting. Door wekelijks de mijtenval te tellen (achteraf per foto) haal je zo de minst belaste volken/moeren eruit. Uiteraard je p-moer-volken helemaal niet meer behandelen. De bijen moeten zichzelf kunnen bewijzen.
    Teel van je beste twee het jaar erop na, je zult zien hoe snel je de mijtenreproductie omlaag krijgt. Uiteraard ook de andere eigenschappen, raatzit, broednest etc meenemen. Maar die eigenschappen zitten in de regel wel goed verankerd in het raszuivere materiaal.
    Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.
« terug naar overzicht