Blog categorieën

19-05-2022

Waar zitten de varroamijten in het voorjaar?

In de afgelopen winter onderzocht ik de mijtenval in onbehandelde bijenvolken. De mijten kunnen zich in de winter niet verschuilen in het broed en bevinden zich dan volledig op de bijen in de wintertros. Volgens bijenwetenschapper Randy Oliver zitten tijdens het broedseizoen van de bijen de meeste mijten in het broed. Hij schat de verhouding van de mijten op de bijen versus het broed op 30/70 tot 20/80%. Hiermee is de mijtbesmetting dus in feite een broedziekte. Deze wordt pas gevaarlijk wanneer een bepaalde drempelwaarde overschreden wordt of indien de mijten zwaar belast zijn met DWV- of IAPV-virussen. Dan treedt er onherstelbare schade op aan de jonge bijen. Vooral DWV is zeer gevaarlijk voor de ontwikkeling en levensduur van onze jonge bijen. Bij een te hoog opgelopen besmetting leidt dit tot wintersterfte. 

De mijtengroei wordt pas echt gevaarlijk in de maanden juli en augustus vanwege de maandelijkse verdubbeling van de mijten bij niet aangepast gedrag van de bijen. Mijn bijen op kleine cellen en geselecteerd op algemeen en varroa hygienisch gedrag remmen de mijtenreproductie blijkbaar wel af, anders zouden ze niet onbehandeld kunnen overleven. Het oudste volk is van 2016 en ook van 2017 heb ik nog meerdere onbehandelde volken. De MiniPlus-volken leven continue voort in broedaflegger en zijn sinds 2016 ook niet meer behandeld. 

Waar zittten de mijten begin mei?

De vraag waar de mijten in het voorjaar verblijven, wekte mijn nieuwsgierigheid. Waar zitten die mijten? In het werksterbroed of in het darrenbroed? Hebben ze een voorkeur voor grote werkstercellen of voor darrencellen? Laten ze de kleine cellen links liggen? 

Om een antwoord op deze vragen te krijgen heb ik twee MiniPlus-volken gebruikt. Ik heb 1 volk met grote werkstercellen (5,4 mm) en 1 volk met kleine cellen (4,9 mm) voor dit onderzoekje ingezet. Ik heb ze beiden 2 raampjes kunstraat gegeven, het 5,4 volk kreeg 5,4 mm kunstraat en het 4,9 volk kreeg 4,9 mm kunstraat. Nadat beide volken hun kunstraat hadden uitgebouwd en belegd, heb ik gewacht op het moment dat het broed bestond uit jonge larven. Vervolgens heb ik een raampje open broed van 4,9 geruild met een raampje open broed van 5,4 en andersom. 

Beide volkjes hadden nu twee raten open broed van ongeveer dezelfde leeftijd met een verschillende celgrootte. Op het moment dat alle cellen gesloten waren, heb ik van alle vier raampjes het broed onderzocht. Dat wil zeggen: ik heb per raampje 200 werkstercellen onder een microscoop factor 10 open gemaakt. Daarnaast heb ik enige tientallen gesloten darrencellen van beide volkjes onderzocht.

Wat leverde dit onderzoek op?  

In de onderzochte 800 werkstercellen (200 per raampje) vond ik slechts in cel één moedermijt. Dat was in het 5,4 mm raampje uit het 5,4 volkje. In de 4,9 mm werkstercellen vond ik geen mijten. Gezien de zeer lage mijtenbesmetting kan hier geen enkele conclusie aan verbonden worden. Wel is duidelijk dat met een besmetting van 1 werkstercel op 400 werkstercellen van het 5,4 volkje de besmetting van 0,25% zeer laag is. Zeker omdat dit volk al bestaat sinds 2019 en nooit behandeld is. Echter niet te vroeg conclusies trekken...... met het darrenbroed was het heel anders gesteld.

Het darrenbroed in het 5,4 volkje had een mijtenbesmetting van 19,8%. Op iedere 5 darrencellen was er één besmet. Echter het darrenbroed in het 4,9 volkje had een mijtbesmetting van 8,1%, echter dit volk had ook een hoog VSH moer. Van de 49 onderzochte darrencellen waren er 4 besmet. Echter slechts twee cellen bevatten een normaal mijtengezinnetje, in de andere twee cellen zaten a) 4 moedermijten, 2 mannetjes en 1 dochter en b) een moedermijt en een dode moedermijt. Het viel mij nog op dat net na het sluiten van de cel waarin zich een grote streklarf bevond met varroamijt, de moedermijt zich altijd net onder de deksel bevond en niet onder de larf. Dat gebeurt zeker pas in het popstadium. 

In deze twee van de vier cellen is dus geen sprake van een normale voortplanting. 

Mijn verwachting is dat naarmate de besmetting in de loop van juli/augustus hoger wordt het meervoudige instappen in darrencellen toe zal nemen en dat tevens het verschil tussen 4,9 en 5,4 werkstercellen mogelijk zichtbaar wordt. Dat laatste had ik wel verwacht, maar gezien de verwaarloosbare besmetting van het werksterbroed was hier geen sprake van. 

Ik zal proberen dit onderzoekje in de nazomer te herhalen. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt

 

Deel dit bericht

« terug naar overzicht

Reacties

  • Karel

    19-05-2022 om 22:28

    Interessant! Dus kan je er eigenlijk van uit gaan dat quasi alle werksters gezond zijn totdat de bijen geen darrenbroed meer aanzetten en de mijten moeten overstappen op werksterbroed ipv darrenbroed?

    Ha Karel, het darrenbroed is inderdaad veel aantrekkelijker voor de mijten dan het werksterbroed, namelijk een factor 8 tot 12. Vooral vanaf juli begint ook het werksterbroed geparasiteerd te worden. Groet, Ben

  • Hemmo

    20-05-2022 om 10:53

    Hoi Ben,
    Wauw, dit is pas echt onderzoek. Wellicht zijn er meer van dit soort diepgaande onderzoeken en valt er door die te combineren meer conclusies te trekken.
    Ik zie de volgende resultaten met belangstelling tegemoet

  • Esmee

    22-05-2022 om 09:44

    Dag Ben,

    Ik ben heel benieuwd wat de bevindingen zijn in juli/augustus! Dank voor het delen van de info.

    Groet,
    Esmee

  • Freek

    24-05-2022 om 12:54

    `Ik vroeg me af: zijn de darrencellen in 4,9 volkje ( ik neem aan : geen kunstraat gebruikt op darrencel formaat?) dan even groot/kleiner/groter zijn dan werkster cellen in 5,4 volkjes?). (vast niet groter dan darrencellen 5,4).
    Het kleine cellen volkje had een VSH moer: maakt dit vergelijking niet moeilijk.?
    Eigenlijk zouden beide koninginnen dezelfde aard moeten hebben.?
    Vergelijking kleine cellen/grote cellen in hetzelfde volkje heb ik niet kunnen lezen.

    leuk om zo te spelen met mogelijkheden. Ben benieuwd naar volgend research.
    groet, freek

    Ha Freek, de bijen bouwen natuurlijke darrenraat. Ik neem aan dat ze net zo groot zijn als gebruikelijk of een minieme fractie kleiner. Zonder gespecialiseerde instrumenten is het verschil niet meetbaar.

    Met dit beperkte onderzoekje heb ik uitsluitend willen kijken binnen één volk of je verschil ziet in de besmetting tussen 4,9 en 5,4 werkstercellen. Gezien de geringe besmetting was dat dus op dat moment niet meetbaar.
    Wel was er verschil in de besmetting van het darrenbroed tussen hoog en laag vsh-bijen. Dit is natuurlijk logisch. Maar wel nuttig om het te meten en te weten. Groet, Ben

  • Janno

    24-05-2022 om 22:27

    Hoi Ben,

    Ik heb een vraag van een hele andere orde, maar hoop dat ik deze hier kan stellen. Wij hebben van het weekend onze eerste honing geoogst en deze willen we morgen in potten gaan doen.
    Ik kan alleen nergens vinden hoe je het in de potjes doet. Maar misschien is het ook gewoon simpeler dan ik denk.

    Kun je dit gewoon in de potjes doen en goed dichtdraaien of moet het echt vacuüm in het potje dus inmaken?

    Groetjes Janno

    Ha Janno, vacuüm trekken doe je bij jam. Jam kan snel bederven door lucht. Met goede rijpe (droge) honing heb je daar geen last van. Dus gewoon vullen en deksel erop en genieten! Groet, Ben

  • Folkert

    25-05-2022 om 13:01

    Hoi Ben,

    Ik heb hier nog nooit eerder wat over gehoord!
    Maar jouw vast wel bekend. De bijenkastkever?

    even googelen op "pcr-test verraadt-belager-van-de-honingbij"

    Heb jij hier al last van gehad?

    Groet,
    Folkert

    Ha Folkert, de kleine kastkever komt in Europa alleen nog voor in Italië, in het zuiden en op scicilie. Groet, Ben

  • Lambert

    25-05-2022 om 13:50

    Zou een Koninginnedop vanwege de grootte ook extra aantrekkelijk kunnen zijn voor varroamijten, met alle risico’s voor de kwaliteit van de koningin?

    Ha Lambert, er zitten in koninginnengelei stoffen waar de mijten een hekel aan hebben. Dus zul je misschien in een zeer uitzonderlijk geval een mijt aantreffen in een dop. Groet, Ben

  • Folkert

    26-05-2022 om 00:51

    Was wat te snel. Had het filmpje nog niet afgekeken. Komt nog niet voor in Nederland. Gelukkig!

  • Willem N

    27-05-2022 om 10:50

    Hallo Ben,
    Op de voorplaat van het blad Bijen houden juni 2022, staat de mevrouw een B.K. raam op de kop te houden waar broed in zit. Dat is een totaal onnatuurlijke houding geeft dit geen schade aan het jonge broed.
    Met vriendelijke groet,
    Willem N.

    Ha Willem, dit geeft absoluut geen schade aan het broed. Wat ik wel een beetje jammer vindt aan die foto is dat iedereen handschoenen draagt. Ook de leraar op de achtergrond? Groet, Ben

  • Harrold van der Meer

    02-06-2022 om 07:02

    Hoi Ben,
    Ik volg je blog al een tijdje met veel plezier en ben in lijn met jouw advies overgestapt op enkele broedkamers ( dit is een verademing ) en tevens van 10 naar 11 ramen per BK.( behoeft iets meer voorzichtigheid bij de inspecties )
    Volgende stap is van 5.4 naar 4.9 cellen...
    heb je ergens beschreven hoe dit proces verloopt of kan ik gewoon 4.9 kunstraat inhangen ( wel even zoeken waar ik dit koop..)
    Alternatief is de de tussen stap van bijen zelf laten bouwen (van plm 5.1 raat) maar dat duurt lang..
    Hoe zie jij dit?

    vriendelijke groet,
    Harrold.

    Ha Harrold, 4,9 inhangen werkt zeker niet. Je kunt er wel 5,1 inhangen en eerst daarop volledig overgaan.
    Daarna proberen om 4,9 kunstraat in te hangen. Vooral in periodes met dracht bouwen ze slecht 4,9 cellen. Begin juni gaat het beter. Het hele proces is beschreven in het imkerboek Bijvriendelijk imkeren 2.0. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.
« terug naar overzicht