20-04-2022

Worden speeldoppen altijd zwermcellen?

Het fraaie weer in maart en de mooie zonnige dagen van de afgelopen week geven de bijenvolken een vliegende start. Sommige volken groeien zo snel vanwege al het uitlopende broed, dat in eind maart werd aangelegd, dat de volken soms in de overbevolkingsstand komen te staan. Veel beginnende imkers onderschatten de explosieve groei en lopen de komende weken tegen belegde zwermcellen aan. 

In 1 op de 8 volken vond ik de afgelopen twee dagen speeldopjes met eitjes erin. Op de foto hierboven zie je 5 speeldopjes, waarvan er inmiddels 1 gepromoveerd is tot zwermcel. De term zwermcel duidt dus op het feit dat de cel belegd is. Moerdop is de algemene term voor alle verschillende typen doppen. In deze link vind je alle soorten moerdoppen uitgelegd. 

Niet alle zwermcellen, waarin je een eitje aantreft, worden ook daadwerkelijk verzorgd tot een volwaardige koningin. Dat hangt van veel factoren af, zoals onder anderen de mate van overbevolking, de dracht, het weer, de temperatuur, de stand van de zon op de kasten, het ras, de genen (aanleg voor zwermen) en de leeftijd van de moer.  Soms wordt er gezegd dat de aanwezigheid van darren het begin van de zwermdrift inluidt. Dat is onjuist, darren zijn belangrijk voor de voortplanting, maar meer dan de helft van mijn Buckfastvolken ontwikkelt helemaal geen zwermdrift, terwijl er wel veel darren in deze volken zijn. 

Vind je belegde zwermcellen, dan kun je deze - in eerste instantie wanneer je niets heb voorbereid - wegbreken. Breek ze vooral allemaal weg, want één belegde cel kan na 9 dagen een gesloten dop zijn. Vaak is dat het moment waarop er een zwerm afkomt. Mijn zwermtrage Buckfastvolken zwermen vrijwel nooit op die dag. Die blijven nog langer wachten in afwachting van de nieuwe moeren. Dat geeft mij langer tijd om de doppen nog weg te breken of broed af te nemen in de vorm van een broedaflegger of een kunstzwerm te maken. Dit laatste doe ik echter alleen om voorlichtingsvideo's te maken. 

Meer info over kunstzwermen maken vind je via deze link

Deze video is op 21 april gemaakt:

Binnenkort komen de eiken weer massaal in bloei. Die geven een enorme hoeveelheden stuifmeel. Wellicht iets minder bekend, maar gezien de vele eiken toch het vermelden waard. Let ook eens op de beuken, die volgen later. Ook hier kunnen de bijen flink op vliegen. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt

Deel dit bericht

Reacties

  • Jasper

    21-04-2022 om 15:11

    Goedemiddag Ben,

    Vorige week donderdag heb ik een inspectie gedaan van mijn volk en heb ik enkele speeldoppen waargenomen. Het volk is goed te winter door gekomen en zat op 1 bk en 2 hk's en ik was van plan om aankomende zaterdag een broedaflegger van dit volk te maken.

    Nu heeft dit volk afgelopen dinsdag gezwermd terwijl ik die donderdag ervoor geen belegde doppen/zwermcellen heb waargenomen. Gelukkig de zwerm kunnen scheppen en ben in de kast gegaan op doppen te breken. Alleen na drie keer de hele kast doorgekeken te hebben heb ik wederom geen zwermcellen of belegde doppen kunnen vinden. Ik hoop dat er ik een enkele zwermcel heb gemist en dat er een koningin rondloopt in het volk maar ga dit weekend voor de zekerheid wel controleren op redcellen. Ik vroeg me af of dit vaker voorkomt en of u hier ook ervaring mee heeft? ik hoor het graag.

    Groet, Jasper

    Ha Jasper, vorige week donderdag heb je wel speeldoppen gezien. Heb je ze allemaal open gemaakt? Er kan een jong larfje achter gebleven zijn, die dan op dinsdag gesloten wordt en een voorzwerm kan geven.
    Als het zo is, dan kom je geen redcellen tegen. Hooguit echte zwermcellen. Het is mij ook wel eens overkomen dat ik een zwermcel over het hoofd gezien heb. Ze kunnen ze goed verstoppen. Groet, Ben

  • Jasper

    21-04-2022 om 18:40

    Hoi Ben,

    Dank voor de reactie, Nee heb ze niet allemaal opengehaald wel allemaal ingekeken op ei/larven en niet gezien. Denk dat ik er één heb gemist... Komt dat vaker voor dat ze maar een enkele zwermcel maken en dan ook zwermen?
    Groet, Jasper

    Ha Jasper, het is zeker niet gebruikelijk, meestal tref je wel 10 tot 20 zwermcellen aan. Dus deze meisjes zijn wel heel zwermdriftig. Was het vorig jaar soms ook al een zwerm?
    Groet, Ben

  • Stijn Boonen

    21-04-2022 om 20:49

    Dag Ben

    Ik schakel over op je blog.

    Ha Stijn, met een smiley valt de tekst weg bij mij. Maar ik je opmerking over kunstraat tegen het broednest gelezen. Dat is bij het dadantimkeren dus niet goed. Dat is de reden voor het vullen met nectar. Volgend jaar moet je het 1e raam KR plaatsen op positie 2 en nadat dit belegd is, plaats je het 2e raam KR op positie 3. Je kunt het nalezen in mijn imkerboek Bijvriendelijk imkeren 2.0. Groet, Ben

  • Jasper

    21-04-2022 om 21:13

    Hoi Ben,

    Ik heb het volk in augustus gekocht dus weet niks over de eigenschappen en de leeftijd van de moer. Ze zijn ook redelijk defensief dus wil eind van dit jaar de moer vervangen. Maar als beginner had ik het idee dat ik op de goede weg was door meer ruimte te geven d.m.v. een hk. Wel een bijzondere ervaring rijker met zoon zwerm. Volgende keer dus iets beter opletten, dank voor de reactie's

    Groet, jasper

  • Antonio

    21-04-2022 om 22:11

    Hoi Ben,

    Vandaag had ik een voor mij vreemde situatie. Er waren belegde doppen in een van mijn volken, maar geen enkele was verzegeld (heb alles afgeslagen voor de zekerheid). Oudste cel bevatte een larve in koninginnengelei. Er waren nog gewoon eitjes en de oude koningin was ook aanwezig. Vreemd genoeg was zij aan het tuten.

    Enig idee wat hier aan de hand geweest kan zijn?

    Ha Antonio, de raadselen van het bijenvolk.... in de literatuur lees je dat de bijen in zwermdrift de moer agressief bejegenen. De moer kan de bijen afstoppen door te tuten. Wellicht speelt dit hier.

    De moer wil namelijk eigenlijk helemaal niet mee tijdens het zwermen, ze wordt gedwongen door de bijen. Groet, Ben

  • Gerja visscher

    21-04-2022 om 22:42

    Hallo Ben,

    In de nieuwste imkerblad staat een artikel over maken vlieger (voor dat er zwermdrift is) met als voordeel dat je dan geen doppen hoeft te breken omdat ze meestal door geringe grootte van volk niet willen opsplitsen. Heb jij die ervaring ook?

    Gr gerja

    Ha Gerja, in het hoofdvolk (de afvliegende kast) blijft al het broed. Dat geeft in de 13 dagen erna een geweldige boost aan bijen want al het gesloten broed is dan uitgelopen.
    Dus vertrouw er maar niet op dat de tuter de kwakers altijd mag doden. De kans op nazwermen is zeker aanwezig wanneer je niet checkt op de dertiende dag. Groet, Ben

  • Tomer

    21-04-2022 om 22:54

    Hier was er net als bij Antonio een oude gemerkte koningin aan het tuten, terwijl er enkel nog maar open doppen waren. De kast ernaast is zelfs gaan zwermen terwijl er enkel nog maar belegde dopjes waren. Die zwerm is wel teruggekomen, maar koningin spoorloos... Beide waren overvolle zesramers.

    Ha Tomer, overbevolking leidt vrijwel altijd tot vroegtijdig zwermen. Die moer kan nergens meer eitjes leggen en dat stagneert de productie van feromonen. Dit vervroegd het zwermen. Mogelijk ligt de moer in het gras voor de kast. Sommige moeren hebben rafelige vleugels en kunnen niet goed vliegen of ze blijven gewoon achter in de kast. Groet, Ben

  • André

    21-04-2022 om 23:00

    Dag Ben,

    je stopte je verhaal over broedaflegger in het filmpje..

    Je zei ik neem 2 ramen broed met opzittende bijen en toen ging je over op iets anders.

    hoe gaat het verder?

    en je verkiest dus een broedaflegger boven een kunstzwerm (vlieger)?

    Ha Andre, ik neem van meerdere volken met vergaande zwermdrift twee ramen met gesloten broed en bijen af en hang dan 10 ramen gecombineerd in een bk. Na 9 dagen redcellen breken en 1 dags larven van raszuivere moer erin hangen. Dus van 5 volken maak ik 1 nieuw volk voor de koninginnenteelt.
    Ik wil dus niet van alle zwermdriftige volken een extra volk krijgen via een kunstzwerm. Dat zou echt uit de hand lopen ;-). Groet, Ben

  • André

    21-04-2022 om 23:35

    aah oké, bedankt. ik heb juist enkele extra volken nodig (van de 4 nog maar 2 over) dus ga ik wel 2 vliegers maken.

    is het erg als de vlieger nog geen 2 meter ernaast op dezelfde stal komt? staat wel een ander volk tussen..

    bedankt

    Andre, zorg dat de nieuwe kast dezelfde kleur heeft anders vinden de bijen de oude kast weer terug gezien de korte afstand. Groet, Ben

  • Hans Bakels

    22-04-2022 om 09:13

    Hoi Ben,
    Ik zie dat jij 11 ramen in een spaarkast heb. Gebruik je dan een kleinere raamafstand?
    groeten

    Ha Hans, bij 11 ramen gebruik je 3,5 cm hoh. Bij 10 is het 3,8 cm. Groet, Ben

  • Roel

    22-04-2022 om 09:43

    Ben, een vraag over 11-raams. Je gaf eerder aan dat 4,9mm op 32mm afstand moet. Maar met 11 ramen in spaarkast lukt dat niet toch? Of heb je speciale afstandsrepen en 1 kant van de bak iets opgevuld?

    Groeten Roel

    Ha Roel, je kunt bij 4,9 mm kunstraat de afstandsrepen omdraaien dan heb je een rechte geleidestrip. Bij 3,2 cm afstand passen er 12 ramen in een spaarkast. Groet, Ben

  • Wiebren

    22-04-2022 om 10:09

    Dag Ben,
    Ik word een beetje onrustig door je reactie op Gerja. Tijdens mijn controle afgelopen woensdagmiddag ontdekte ik op een aantal ramen eitjes in een paar doppen. Ik was voornemens om binnenkort een vlieger te maken gezien jouw eerdere blog en het artikel in Bijenhouden, april 2022. Gezien de eitjes heb ik woensdag gelijk de koe bij de horens gepakt en een vlieger gemaakt. Ik heb de oude kast, het hoofdvolk niet verder gecontroleerd. Ik wilde het volk niet verder storen, gezien de zin in het artikel 'Doppen breken is niet nodig, omdat het grote verlies aan vliegbijen alle zwermstemming in de kiem smoort.' Begrijp ik uit jouw reactie op Gerja dat ik een fout maakte. Zo ja, wat is nu wijsheid?

    Ha Wiebren, het was tekort door de bocht in Bijenhouden om te garanderen dat de bijen altijd de kwakers opruimen. Maar het zou wel kunnen gebeuren. Zelf zou ik op de dertiende dag gewoon checken en evt doppen breken. Laat me nog even weten wat je aangetroffen hebt op dag 13. Groet, Ben

  • MARC

    22-04-2022 om 11:21

    Dag Ben
    Als je bij de koningin een stukje van de vleugel knipt zet dat niet vlugger aan om ze gaan te wisselen
    dat de bijen dit aanzien als een handicap
    grt marc

    Ha Marc, ik heb nog een in mei 2019 geknipte moer rondlopen. Die doet het prima en ze worden echt niet gewisseld, wel als je per ongeluk een poot afknipt. Groet, Ben

  • Esmee

    22-04-2022 om 14:50

    Beste Ben,

    Dank je wel voor je leerzame posts!
    Beginnend imker hier en ik heb een vraagje over het afhalen van HK's. Mijn volkjes hebben allemaal 1 HK vol en ik heb tweede HK's geplaatst afgelopen week. Wanneer nu de lentedracht voorbij is, haal ik deze HK's dan weg en moet ik ruimte geven in de vorm van een extra BK? Of een nieuwe HK? Of laat ik ze op 1 BK tot de zomerdracht op gang komt, want dan denk ik dat de volken erg krap komen te zitten. Of moet ik afleggers maken?
    Van allemaal afleggers maken doe ik liever niet wanneer ze geen zwermplannen hebben.

    Alvast bedankt!
    Groet,
    Esmee

    Ha Esmee, je moet het bij de zwermdrift per individueel volk kijken. Geen belegde zwermcellen, dan doe je niks. Wel belegde doppen 1 x alles breken en als ze na 6 of 7 dagen weer belegde doppen hebben dan kun je een veger maken bijvoorbeeld.

    Honing afnemen: uitsluitend straks de HK of de hk's met voldoende verzegelde honing afnemen. De gedeeltelijk gevulde hk op het volk laten staan. De hk's slingeren en vervolgens direct terug geven. Nooit alle hk's afnemen vanwege ruimtegebrek. Dat doe je wel na de zomerhoningoogst ivm de mijtenbestrijding. Groet, Ben

  • Hero

    22-04-2022 om 20:15

    Hoi Ben zeg als je in mei een verzamelbroedaflegger maakt, waarom gaan die bijen dan niet vechten met elkaar? Kijk als de r nog in de maand zit kun je ze zo verenigen, kun zelfs in juni nog een verzamelbroedaflegger maken of is het hoe later in het seizoen hoe moelijker het wordt? Trouwens had laast een oude imker op bezoek, hij vroeg, waarom vliegen jou bijen af en aan op de voorkant van je kasten, warmbouw dus. Groet Hero.

    Ha Hero, je kunt in juni ook nog gerust een verzamel broedaflegger maken. In juli en augustus maken ze vooral in Duitsland, maar hier ook, zogenaamde broedschuren. Via totale broedafname stapelen ze alle ramen broed met wat opzittende bijen van tig verschillende volken. Ook zonder problemen.

    Ik heb hier nu ook een warmbouwvolk dat via de voorkant in- en uitvliegt. zie: https://www.youtube.com/watch?v=jycbjfMBfGg Groet, Ben

  • Herman Hulleman Harderwijk

    23-04-2022 om 17:07

    Dag Ben,
    Vorig jaar ben ik met het eenbaksimkeren (10 ramen) begonnen. Vandaag een inspectie gedaan om te kijken of er zwermplannen ontstaan en of er een extra HK op moest, vanwege ruimte voor de bijen. Het viel mij op dat de bijen aan de onderkant van het moerrooster veel raat bouwden (met belegde eitjes). Toen ik het moerrooster verwijderde, kwamen er dus veel eitjes bloot omdat ik het lostrok. Hoe kun je deze wildbouw aan raat (met dus eitjes) wat voorkomen ?

    Ha Herman, blijkbaar is er teveel bijenruimte tussen de toplatten en het moerrooster, waardoor de bijen daar raat bouwen. Mogelijk had je ook iets eerder de 2e hk met kunstraat kunnen plaatsen. Groet, Ben

  • Henri

    23-04-2022 om 17:30

    Hallo Ben,
    Het verhaal dat je aan André verteld, vind ik intressant.
    Als ik het goed begrijp hang je in dit geval van 5 volken telkens 2 raampjes met broed maar zonder bijen in een nieuwe bak.
    Van slecht één volk doe je ook bijen erbij.
    Omdat ik geen raszuivere bijen heb, het goed doe met de lokale bij, laat ik na 9 dagen de mooiste\grootste dop staan.
    En dan ben ik klaar en heb ik niet teveel nieuwe volken.
    Klopt dit zo ?

    Ha Henri, ik laat op alle ramen de bijen zitten. Inderdaad kun je op dag 9 alle redcellen op 1 mooie dop na breken. Je kunt ook beginnen met een al aanwezige mooie zwermcel. Groet, Ben

  • Willem

    24-04-2022 om 08:02

    Een spaarkast bk met 2 honingkamers. volk op 10 ramen. Bij controle bleek dat alle ramen overal op de raten darrecellen zijn aangezet. Nog wel daarom heen broed en 1 dags eitjes. Ze staan op het koolzaad. Zou ik het hele volk kunnen afkloppen en volledig op kunstraat kunnen zetten? Of heb jij een andere oplossing.

    Ha Willem, overal darrencellen betekent dat je moer darrenbroedig is geworden, dus geen sperma meer heeft. Je moet dus de moer eruit halen en vervanging door een andere moer. Kunstraat gaat niet helpen, omdat de moer het probleem is. Je kunt de moer eruit halen en een raam open broed uit een ander volk inhangen. Daarop trekken ze dan redcellen, de cellen op andere ramen weghalen en op dag 13 doppen open maken en een paar moeren in laten lopen. Groet, Ben

  • Elias

    24-04-2022 om 09:12

    Dag Ben

    Super boeiend artikel, wederom!
    Ik vroeg mij af of je een spaarkast in de winter in warmbouw mag zetten en in de zomer in koudbouw .
    Het logische zou dan zijn dat ze warmer hebben in de winter en voorjaar en in de zomer kouder zodat de zwermdrift minder is.
    Kan je dit zomaar doen of is dit enkel theoretisch verantwoord?
    Je moet dan natuurlijk wel vierkante bakken hebben, wat ik toevallig heb.

    Veel groeten
    Elias

    Ha Elias, je kunt dit doen, het is geen probleem voor de bijen. Zelf zou ik je idee omdraaien. Warmbouw in het voorjaar en zomer, koudbouw in de winter.
    Ik ben namelijk helemaal niet bang voor zwermdrift, maar wel voor mijtenreproductie. Extra warmte remt de reproductie, vandaar warmbouw in het echte bijenseizoen. In de winter reproduceren de mijten zich nauwelijks. Groet, Ben

  • Henri

    24-04-2022 om 09:40

    Ha Ben,
    Ik blijf het een fascinerend verhaal vinden, dus je kunt uit verschillende volken broedramen halen, deze samen voegen met de bijen uit de verschillende volken?
    Zonder dat dit tot ruzie komt ondanks dat de bijen niet mekaars (half)zussen zijn?
    Dit is voor mij echt nieuw, dankjewel voor deze tip.
    Zo voorkom ik onnodig veel nieuwe volken.
    Groetjes Henr

  • Jasper

    25-04-2022 om 09:12

    Goedemorgen Ben,

    Even een vervolg van mijn volk die gezwermd heeft zoals hier helemaal boven beschreven.
    Dit weekend kleine controle gedaan om te kijken of er belegde doppen zijn en heb er 3 kunnen vinden . Ik ben van plan om over een week 1 dop te laten zitten en de rest weg te nemen. Hierbij ga ik er maar vanuit dat er nog geen jonge moer in het volk zit. Omdat ik niet weet welke dag de eitjes zijn gelegd kan ik moeilijk de 13e dag doppen breken. Ik hoor graag of je iets anders zou doen of nog tips heb.

    Groet, Jasper

    Ha Jasper, dus toch achtergebleven zwermcellen! Vaak zijn ze in het beginstadium slecht te traceren, soms zitten ze verstopt onder de bijen. Dus bij zwermcellen breken altijd even de bijen licht eraf schudden.
    Mijn vraag is: waren deze drie doppen inmiddels gesloten?
    Je kunt ook iedere avond je oor tegen de kast houden om de tuter vast te stellen. Zodra je die hoort en geen kwakers waarneemt, hoef je niets te doen. Hoor je ook kwakers dan even de doppen wegbreken. Groet, Ben

  • Jasper

    25-04-2022 om 10:48

    Hoi Ben,

    Ik heb de inspectie zaterdag uitgevoerd en de doppen waren nog niet gesloten.
    Ik ga toch elke avond langs de bijen kan ik inderdaad ook luisteren naar de tuter.
    Wat vast staat is dat de kast momenteel iets meer aandacht nodig heeft.

    Groet, jasper

    Ha Jasper, indien je daar komende zondag mee begint, ben je nog op tijd, want het gesloten stadium duurt een week bij koninginnen. Groet, Ben

  • Lambert

    26-04-2022 om 15:31

    Hallo Ben,
    Mijn plan is om een vlieger te maken op het moment dat ik zwermcellen constateer. Is het dan mogelijk om in de afvlieger een paar zwermcellen (of één) te laten zitten zodat deze weer snel een nieuwe leggende koningin heeft? (Zonder haalbijen zou de afvlieger toch al geen zwermlust meer hebben en dit zou zo een week of meer in de ontwikkeling kunnen schelen). Goed idee?

    Ha Lambert, goed idee. Ik zou voor 1 mooie gesloten dop kiezen. Groet, Ben

  • Ed Rietdijk

    27-04-2022 om 12:35

    Hoi Ben,
    Ik volg nog steeds alle blogs en zo langzamerhand raken we steeds behendiger in het houden van de bijen. Wij hebben nu twee TBH kasten en die doen het erg goed, het is nog steeds maar maart en één TBH kast heeft al zijn max aantal latten in gebruik en dat terwijl we een week geleden een flinke broedaflegger hebben gemaakt (die hebben inmiddels 6 mooi gesloten doppen), wat is nu de beste optie voor die reuze drukke kast, een koninginnen aflegger of een fikse broedaflegger. Vriendelijke groet, Ed

    Ha Ed, je kunt natuurlijk ook afwachten of er überhaupt zwermcellen in komen. Dan is het vroeg genoeg om een nieuwe broedaflegger te maken. Groet, Ben

  • Jarno

    27-04-2022 om 17:16

    Haa Ben,
    Wat is de beste tijd van het jaar om een aflegger te maken met het oog op toch nog een grote honingopbrengst te hebben? Ik lees vaak over een periode met weinig dracht tussen voorjaar en zomer; het lijkt me dat dit een uitgelezen moment is? Wanneer valt deze ongeveer? Mvg, Jarno

    Ha Jarno, meestal maak je een broedaflegger als er zwermdrift ontstaat maar je kunt het ook doen om je volken uit te breiden. Zodra de paardenbloemen over de top zijn of de meidoorn volop bloeit, loopt de voorjaarsdracht af en kun je een broedaflegger maken. Geef de BA wel een pak 2,5 kilo suikerdeeg want ze verliezen hun haalbijen als ze op dezelfde stand blijven. Geef ze ook stuifmeelraam mee. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.