4. Eerste helft mei: een broedaflegger maken en wisselcellen vinden

Belegde zwermcellen en dan?

Wanneer je in de tweede helft van april of in mei belegde zwermcellen tegenkomt, dan is dat een duidelijk signaal dat het volk wil gaan zwermen. De aanwezigheid van alleen speeldopjes en darren wil absoluut niets zeggen over zwermdrift, deze kom je in ieder volk tegen. Ieder volk zal ook niet per definitie gaan zwermen. Je kunt de eventueel aanwezige zwermdrift definitief beeindigen door een kunstzwerm te maken. Daarover in een ander blogbericht meer. Je kunt de aanleiding voor het ontstaan van zwermdrift, namelijk overbevolking, proberen weg te nemen door extra ruimte te geven via het maken van een broedaflegger. 

Wanneer maak je een broedaflegger?

Het maken van een broedaflegger kun je al doen voordat er belegde doppen gevonden worden. Maar weet dat iedere onttrekking van grote aantallen volwassen bijen aan het volk de honingopbrengst zal verminderen. Aangezien niet alle bijenvolken zwermdrift laten zien, wacht ik zelf met het maken van broedafleggers totdat er echt meerdere zwermcellen voorzien zijn van larven. Een enkel dopje met een eitje kan ook nog opgeruimd worden door de bijen, dus dan doe ik niets anders dan een aantekening maken en over een week weer terugkomen voor een kontrole. 

Hoe maak je een broedaflegger en wat is het verschil tussen zwermcellen en wisselcellen?

In de onderstaande video demonstreer ik hoe je een broedaflegger maakt. Terloops constateer ik dat er in het volk een stille moerwisseling gaande is. Het volk wil dus helemaal niet zwermen, maar heeft blijkbaar geconstateerd dat er iets mis is met de oude koningin. Het verschil tussen zwermcellen en wisselcellen zit 'm in het verschil in het aantal doppen. Wisselcellen zijn er hooguit vier (volgens de theorieboeken zes). Bij zwermcellen, die overigens altijd ontstaan vanuit speeldoppen, zijn het er vaak tien of meer. Bij het vinden van echte wisselcellen maak je dus geen broedaflegger.  Je laat het volk verder met rust. Met wisselcellen zal een volk nooit gaan zwermen. 

Wat gebeurt er in de broedaflegger zonder koningin?

Een broedaflegger bestaat doorgaans uit een voerraam met honing en stuifmeel en twee of drie ramen gesloten broed met opzittende bijen aangevuld met ramen met kunstraat in een vijf- of zesramerkast. De bijen in de net gemaakte broedaflegger constateren al na een paar minuten het gemis aan een koningin en gaan jonge larfjes van ongeveer 1 dag oud voeren met hoogwaardige eiwitvoedersappen, de zogenaamde koninginnengelei. Ze bouwen dus werkstercellen om naar zogenaamde redcellen, waaruit straks jonge koninginnen geboren zullen worden. Vaak maken ze 10 tot 20 redcellen. Vijf dagen na het maken van de broedaflegger zitten er gesloten redcellen in de broedaflegger en twaalf dagen na het maken van de aflegger zal de eerste jonge moer geboren worden. Door de zwakke bezetting zal deze moer (de eerste moer heet tuter vanwege het geluid dat zij maakt) de overige jonge moeren (deze heten kwakers vanwege het gedempte geluid vanuit de gesloten cellen) die nog in de redcellen zitten, dood steken. De bijen ruimen de cellen met inhoud vervolgens op. Er blijft dus één koningin over. 

Mocht je een broedaflegger gemaakt hebben met echte belegde zwermcellen, dan zullen de bijen toch vaak nog extra redcellen optrekken. Breek deze redcellen dan weg en laat uitsluitend een paar mooi gevormde gesloten zwermcellen staan. Hieruit komen beter gevoede koninginnen dan uit de redcellen, die de eerste larvale dag nog werkstervoer ontvangen hebben. 

De jonge moer op paringsvlucht

Zes dagen later gaat de jonge koningin op orientatievlucht om de omgeving te verkennen en de dag erna of de dagen erna gaat ze op bruidsvlucht om met gemiddeld twaalf darren in de lucht te paren. Weer een paar dagen later gaat ze voor het eerst in haar leven eitjes leggen. Controleer niet eerder dan na drie weken na het uitlopen van de moer. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent koninginnenteelt